داستان بورس‌نشینی برنج/ تغییر شرایط به نفع شالیکار یا دلالان مدرن
بورس‌نشینی برنج را متولیان امر، در کوتاه شدن دست دلالان موثر می‌دانند اما با جایگزینی دولتی‌ها و قیمت‌گذاری دستوری، تالار شیشه‌ای می‌تواند تهدیدی برای سرمایه کشاورزان محسوب شود.
برنج طارم مازندران یک هفته‌ای است در تالار بورس کالاهای کشاورزی با نماد ۱۰۴پ ۰۱ ثبت شده است، اقدامی که فعالان اقتصادی و کشاورزی آن را در عرضه مستقیم برنج و فروش آن مؤثر می‌دانند.
اگرچه بورسی شدن برنج بخشی از نگرانی‌ها را ناشی از دلال بازی در این بازار رفع می‌کند اما تجربه بورس نشان داده که احتمال قیمت گذاری‌های دستوری و منفی شدن در این بازار، دسترنج و سرمایه‌های خرد را از بین میبرد.
بازار بورس طی یکسال اخیر با نوسانات زیادی همراه بوده و منفی‌های مکرر و دستوری سبب شده تا اشتیاق برای ورود به این عرصه کاهش یابد و در چنین شرایطی نماد برنج طارم و کیفی مازندران در بورس سبز شد و تالار کالاهای کشاورزی عطر برنج گرفت.
عزیزاله شهیدی‌فر رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اظهار اینکه تنظیم و تعادل بازار به نفع تولید و تشویق شالیکاران به حفظ اراضی و حذف ارز ترجیهی برای واردات برنج از جمله اقدامات حمایتی از شالیکاران بوده است، گفت: این اقدامات سبب شده تا اکنون واردات برنج با ارز نیمایی و آزاد انجام شود.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه واردات برنج با ارز آزاد و نیمایی از خروج هزاران میلیارد تومان ارز از کشور جلوگیری می‌کند، وجود پایانه صادراتی را اقدامی خوب برای برنج استان یاد کرد و گفت: با پیگیری‌های صورت گرفته برنج وارد بورس شده است.
و افزود: به تدریج ارقام دیگر برنج نیز وارد بورس می‌شود و این اقدام در عرضه مستقیم برنج و جلوگیری از دلال بازی تأثیر بسزایی دارد.
همه افراد دارای کد سهامداری می‌توانند از این نماد اقدام به خرید برنج کنند. معاملات به صورت کیلوگرم است و هر فردی می‌تواند حداقل یک کیلوگرم برنج را خریداری کند. اما اگر کسی بخواهد برنج را از انبار تحویل بگیرد باید حداقل ۱۰۰ کیلوگرم برنج را خریداری کرده باشد تا بتواند درخواست ترخیص کالا را اعلام و برنج خود را دریافت کند.
برنجی که در بورس کالا معامله می‌شود برنج بعد از شالی‌کوبی، در کیسه‌های ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرمی، با ۱۴ درصد شکستگی و قبل از سورت است. انبار بورس کالا قبول کرده است که اگر مشتری خواست، برنج را مطابق با استاندارد ملی شماره ۱۲۷ سورت و در بسته بندی ۱۰ کیلوگرمی به او تحویل دهد. اگر مشتری چنین درخواستی داشته باشد ۱۶ درصد به قیمت روی تابلوی برنج اضافه می‌شود و یا به جای ۱۰۰ کیلوگرم، ۸۶ کیلوگرم برنج را می‌تواند از انبار تحویل بگیرد.
به اعتقاد بورس‌نشینان، قیمت‌ها در بورس بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و بورس در مکانیزم کشف نرخ هیچ دخالتی ندارد. خود کشاورز و مصرف کنندگان هستند که تصمیم می‌گیرند که برنج را با چه قیمتی عرضه یا تقاضا کنند و زمانی که قیمت عرضه و تقاضا برابر شد، معامله صورت می‌گیرد.
بورس برنج ورق را به نفع کشاورزان برمی‌گرداند
اسماعیل یزدان پناه رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی مازندران درباره راهیابی برنج به بازار تجارت با اظهار اینکه این اقدام می‌تواند ورق را به نفع کشاورزان برگرداند، فروش را از جمله دغدغه‌های کشاورزان ذکر کرد.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: زمانی که کشاورز نیازمند به پول است مجبور است برنج را در بازار عرضه کند و اگر خریدار وجود نداشته باشد باید زیر قیمت به فروش برساند.
وی گفت: اگر بازار نوینی وجود داشته باشد که مستقیماً در سراسر کشور محصول را عرضه کند، دغدغه فروش رفع می‌شود، ضمن اینکه سبب ایجاد ثبات و شفافیت قیمتی می‌شود.
یزدان پناه یادآور شد: قیمت برنج طارم در بورس ۳۹ هزار و ۶۰۰ تومان و برگرفته از کف بازار است و از سوی دیگر وقتی کشاورز برنج را در بازار آزاد می‌فروشد، نمی‌تواند وجه آن را نقد دریافت کند و نگران برگشت پول آن است.
وی یادآور شد: در بازار بورس دغدغه‌ای برای دریافت وجه برنج ندارد و حداکثر میزان برنجی که کشاورز می‌تواند در بورس عرضه کند هزار کیلوگرم و حداقل برنج تخصیصی به خریداران ۱۰۰ کیلوگرم خواهد بود.
یزدان پناه یادآور شد: برنج طارم استان با نماد ۰۱ پ ۱۰۴ در بورس مازندران وارد شد و این محصول باید مربوط به سال زراعی جدید باشد و این نماد تا تاریخ ۲۲ تیرماه ۱۴۰۱ در بورس کالای کشاورزی قابل معامله است.
وی از کشاورزان خواست برنج تولیدی را بدون واسطه در بورس کالا به فروش برسانند و باید نمونه طارم را به آزمایشگاه مرکز تجارت در آمل ارائه کنند.
وی رفع دغدغه فروش، اطمینان خاطر برگشت پول، کوتاه شدن دست واسطه گران را از جمله مزایای بورسی شدن برنج ذکر کرد.
عرضه و بورسی شدن طارم در حالی است که در پی منفی‌های دستوری و مکرر یکسال اخیر، بسیاری از سهامداران اعتمادی به این بازار پرنوسان ندارند و نگرانی از قیمت گذاری دستوری در برنج نیز وجود دارد.
بی اعتمادی به بازار بورس با قیمت‌های دستوری و منفی
علی اسدی کارشناس اقتصادی در این زمینه گفت: هرچند متولیان امر معتقدند بورسی شدن برنج دست دلالان را کوتاه می‌کند اما تجربه تلخ بورس نشان می‌دهد که حقوقی‌ها یا دولت با قیمت گذاری‌های دستوری، تشکیل صف‌های طولانی خرید و فروش، احتمال ضربه زدن به بازار برنج را دارند، تجربه‌ای که بارها و بارها حقیقی‌ها و مردم عادی در بورس آن را مشاهده کرده‌اند.
وی افزود: برخی کشاورزان نگران جایگزینی دلالان حرفه‌ای و نوین به جای خرده دلالان سنتی هستند و این مسئله نگرانی در بورس کالا و برنج را دوچندان می‌کند. چرا که کشاورزان خرد که تنها دارایی شأن چندصد کیلو برنج است احتمال از دست دادن دسترنجشان را با قیمت‌های دستوری و بازی‌های حقوقی‌ها و دولت می‌دهند.
مازندران بیش از ۴۰ درصد برنج کشور را به میزان یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن در سال تأمین می‌کند و باید دید بورسی شدن سوگل شالیزارهای مازندران ورق به نفع چه کسی برمی‌گردد، دلالان مدرن بورس باز یا شالیکار بی نوا.
