«معجزه آبخیزداری»| ۱۵ راهکار برای افزایش تاب آوری بخش کشاورزی در مقابل سیل
سیل یکی از عوامل خسارت مالی به بخش کشاورزی محسوب می شود. در این گزارش به ۱۵ توصیه آبخیزداری برای افزایش تاب آوری کشاورزی می پردازیم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ یکی از مخاطرات و بلایای طبیعی در کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران سیل است. آمار نشان می دهد که خسارات سیلاب در ۵ دهه اخیر بیش از نیمی از کل خسارات ناشی از بلایای طبیعی در دنیا را به خود اختصاص داده است. در کشور ما نیز بنا به دلایل متعدد روند افزایش سیلاب بسیار جدی بوده بطوری که که تعداد وقوع سیل هم اکنون نسبت به پنج دهه پیش ۱۰ برابر شده است که این امر موجب خسارات متعدد جانی و مالی شده است.
طبق بررسی ها سیل در سال های اخیر بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان خسارت مالی به دنبال داشته است که یکی از بخش های متاثر از سیل بخش کشاورزی بوده است. لذا ضرورت تاب آوری بخش کشاورزی و منابع طبیعی از مخاطرات سیل از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. مجموعه اقداماتی که می‌تواند منجر به افزایش تاب‌آوری نظام‌های کشاورزی و منابع طبیعی در برابر رخداد سیل شود به شرح زیر می‌باشد:
- جلوگیری از شخم در راستای شیب در اراضی شیب‌دار، تراس‌بندی و اختصاص اراضی شیب‌دار به باغات و یا محصولات علوفه‌ای چندساله همراه با مدیریت صحیح و اصولی
- رعایت تناوب زراعی و توسعه کشت بقولات به ویژه در مناطقی که با فرسایش آبی و بادی روبرو هستند
- ترویج کشاورزی حفاظتی با حفظ کاه و کلش در سطح خاک در اراضی کشاورزی به خصوص در اراضی شیب‌دار
- تغییر تقویم کشت با توجه به فصل و سابقه وقوع سیلاب در صورت امکان
- اجرای عملیات اصولی آبخیزداری و حفاظت آب و خاک و بیولوژیک؛ تهیه نقشه پهنه‌بندی سیل با استفاده از بانک سیل استان‌ها جهت ارائه هر چه بهتر برنامه‌های مدیریتی و پروژه‌های آبخیزداری می‌تواند بسیار مفید واقع شود
- اجرای طرح‌های آبخیزداری در مسیر رودخانه‌های فصلی و دائمی به منظور پخش یکنواخت سیلاب در مزارع بهره‌مندی مزارع از بارندگی‌های فصلی و موسمی بدون ایجاد تخریب و جلوگیری از سرعت سیلاب در مسیر رودخانه‌ها نیز بسیار کارساز است
- حفظ منابع طبیعی در مناطق بالادست و تقویت و احیای عرصه‌های جنگلی و مراتع برای جلوگیری از تشکیل رواناب و جریان سیل، حفظ منابع آبی و جلوگیری از فرسایش خاک
- شناسایی مسیل‌ها، رعایت حریم رودخانه‌ها و پرهیز از احداث هرگونه تأسیسات دامپروری و آبزی‌پروری در نزدیکی مسیل‌ها و حریم رودخانه‌ها؛ در این راستا جلوگیری از تجاوز به حریم رودخانه‌ها و ممنوعیت کشت در بستر رودخانه‌هایی که در دراز مدت به واسطه کاهش نزولات جوی خشک شده و کشاورزان به جهت عدم آگاهی لازم، بستر رودخانه‌ها را به کشت و کار تخصیص داد‌ه‌اند نیز می‌تواند مفید واقع شود. احیای این رودخانه‌ها از طریق شناسایی مکانی آن‌ها از طریق نقشه‌های هوایی در گذشته امکان‌پذیر خواهد بود
- عدم صدور مجوز برای ساخت تأسیسات کشاورزی در مناطق سیل‌خیز و سیل‌گیر
- توسعه و بهبود خدمات بیمه‌ای محصولات کشاورزی و ترویج آن در بین کشاورزان و تعیین نرخ بیمه اراضی کشاورزی متناسب با خطر سیل
- بهره‌گیری از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد برای ترویج فرهنگ پاسداشت طبیعت
- تهیه نقشه خطر سیل برای اراضی کشاورزی برای ایجاد آمادگی و اندیشیدن تمهیدات لازم برای مقابله با سیل‌های آینده
- فرهنگ‌سازی عمومی برای حفظ و احیای منابع طبیعی با بهره‌گیری از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد
- پیگرد قانونی ویژه به منظور جلوگیری از آتش زدن کاه و کلش در سطح مزارع
- اختصاص اراضی مجاور رودخانه‌ها به باغ به جای زراعت؛ درختان چندساله از مقاومت بیشتری در برابر سیلاب‌های احتمالی در مقایسه با محصولات زراعی برخوردار هستند و خسارت وارده به آن‌ها به مراتب کمتر است.
