تشنگی شالیزارها در پر باران ترین استان کشور

ابراهیم مرادی کشاورز اهل خمام به زمین خشک که از بی آبی شکافهای عمیقی برداشته اشاره کرد و افزود : خزانه تقریبا آماده است اما به دلیل کم آبی تاکنون نتوانستیم زمین را شخم بزنیم امسال بهار بارندگی نداشتیم، منتظریم تا آب سد سفیدرود که چند روزی است رهاسازی شده، به اراضی ما برسد و بتوانیم کار نشاء را آغاز کنیم.

یکی از شالیکاران انزلی پرباران ترین شهر ایران نیز گفت : کاهش باران در فروردین نشان می دهد سال کم آبی پیش رو داریم، مزارع ما در انتظار آب هستند و نهرهای کوچک و بزرگ باید لایروبی شوند اما نه از باران خبری هست و نه از آبی که رها سازی شده باشد. ‌
اسماعیل نوری با اندوهی در چهره آفتاب سوخته اش ادامه داد : کشاورزان این منطقه در زمان خشکسالی های سنوات گذشته از تالاب برای آبیاری مزارع خود بهره می گرفتند که امسال به جهت کاهش آب در تالاب انزلی این امر نیز به دشواری صورت خواهد گرفت.
وی یاداور شد :طی سالها گذشته با حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق و ایستگاههای پمپاژ آب تا حدودی توانستیم مشکلات کم آبی خود را برطرف کنیم اما با افزایش قیمت برق و سوخت فسیلی (بنزین و گازوئیل) و هزینه تعمیر و نگهداری و سرقت کابل های برق  به نظر می رسد سال زراعی سختی را  پیش رو داشته باشیم.
بیژن نیساری کشاورز دیگری از اهالی فومن گفت: مشکل کم آبی در استانی که به سرسبزی می شناسند اتفاق تازه ای نیست و هرساله برای آبیاری مزارع خود مشکلات بسیاری را پشت سر می گذاریم سالی که برای کشاورز گیلانی همواره سخت بوده است.
این شالیکار خاطرنشان کرد : بسیاری فکر می کنند گیلان سر سبز مشکل کم آبی ندارد ولی کشاورزان این ناحیه همیشه در این موقع از سال چشم به آسمان دارند و یا به انتظار نوبت آبیاری و رها سازی آب از سد سفیدرود هستند.

گیلان با یک هزار و ۲۰۰ میلی متر متوسط باران سالانه از پرباران ترین استان های کشور محسوب می شود اما طی یکی دو دهه اخیر همپای سایر نقاط کشور در برخی سالها این خشکسالی ها و کم بارشی ها را به خوبی تجربه کرده است بویژه در بهار که شالیزارها آن هم با نیاز آبی زیادی باید کشت شود.

بخش زیادی از اراضی استان به منابع آبی سد سفید رود در چنین ایامی متکی هستند و امسال این سد و سایر سدهای استان هم با کاهش ورودی مواجه است.

کاهش ۸۰ درصدی ورودی آب سد سفید رود
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان با بیان اینکه در حال حاضر مخزن سد سفید رود یک میلیارد و ۷۱ میلیون متر مکعب ذخیره دارد، از کاهش ۸۰ درصدی ورودی آب به سد سفید رود خبر داد.
وحید خرمی افزود:  در حال حاضر ۷۰ متر مکعب بر ثانیه آب وارد سد سفید رود می شود در حالی که سال گذشته این میزان در این زمان ۳۵۱ متر مکعب بر ثانیه بوده است.
وی علت این کاهش  ورودی را کاهش نزولات جوی و نبود پوشش برفی در بالا دست عنوان و اظهار کرد: همچنین خروجی ۳۶۹ متر مکعب بر ثانیه از سد سفید روز در سال گذشته در همین مقطع زمانی،  الان به ۶۰ متر مکعب بر ثانیه کاهش یافته است.

پربارش بودن استان، نباید موجب غفلت از بروز احتمال تنش آبی شود
در واقع این وضعیت موجب شد تا مسئولان استان به فکر چاره اندیشی برای این وضعیت افتاده و در این رابطه استاندار گیلان نیز در این خصوص بیان کرد: پربارش بودن استان نباید منجر به غفلت از بروز احتمال تنش آبی شود چرا که کاهش ۳۲ درصدی بارش طی سال گذشته خصوصاً در فصل زمستان و فروردین ماه سال جاری نسبت به سال ماقبل و ۲۲ درصد نسبت به بلندمدت، نگران‌کننده است.
“ارسلان زارع”با تأکید بر لزوم کاهش وابستگی به سد سفیدرود با اتکاء به آب های سطحی موجود در استان و نیز کاهش آب مصرفی شالیزارها با افزایش بازده و بهره وری اظهار داشت: با بهره گیری از سدهای لاستیکی و مخزنی کوچک و ظرفیت مستعد آب بندان های موجود در استان، می توان نزولات جوی که به دریا ریخته می شود را حفظ و به ذخیره سازی آب اقدام کرد.
وی با بیان اینکه با تلاش های فرمانداران و همراهی دستگاه های اجرایی بسیاری از آب بندان ها مدیریت شد، گفت: آن دسته از شهرستان هایی که در لایروبی آب بندان ها پیشتاز هستند، قطعاً در تأمین آب کشاورزی موفق تر عمل می کنند.
وی بهره‌مندی از ظرفیت ۷۰ درصدی مکانیزاسیون فرآیند کاشت، داشت و برداشت را نقطه قوتی برای استان دانست و بر ضرورت تلاش برای پوشش ۹۰ درصدی این شاخص طی سال‌های آتی تأکید و خاطرنشان کرد: اجرای طرح تجهیز  و نوسازی شالیزارهای استان به بهره وری بیشتر و کاهش آب مصرفی کمک شایانی می کند.
وی با قدردانی از تلاش های موسسه تحقیقات برنج، به رونمایی از رقم مقاوم برنج کیان در مقابله با تنش آبی اشاره و با بیان اینکه این رقم در سطح گسترده ای می تواند به عنوان الگو در سال زراعی جاری کشت شود، گفت: ترویج نگاه استفاده از ارقام زودبازده پرمحصول با قابلیت تحمل خشکی و تنش آبی، میزان مصرف آب را نیز کاهش می یابد.
زارع همچنین خواستار استمرار تولید محتوای مناسب ترویجی، تبلیغی و آگاه سازی درخصوص محدودیت منابع آبی و ضرورت همراهی کشاورزان در مدیریت مصرف شد.
وی متذکر شد: بیمه محصولات کشاورزی منجر به حداقل رسیدن میزان خسارت ها می‌شود که باید از طریق فرمانداران، بخشداران و دهیاران و مراکز خدمات جهاد کشاورزی اطلاع رسانی شود.
نماینده عالی دولت در گیلان توسعه بانک های نشاء نسبت به گذشته را یادآور شد و با بیان اینکه مصرف زیاد آب برای تولید نشاء مقرون به صرفه نیست، بر ضرورت استمرار تلاش و همت مضاعف مدیران برای رفع تنگناهای پیش روی فعالیت های کشاورزی و امیدبخشی به این قشر شریف و زحمتکش تأکید کرد.
لزوم تامین اعتبار برای بهسازی تاسیسات آبرسانی کشاورزی
حتی استاندار گیلان برای پیگیری و چاره اندیشی برای این مساله جدی بخش کشاورزی، هفتم اردیبهشت در دیداری  با معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه  خواستار تأمین اعتبار برای احداث، بازسازی، بهسازی و احیاء کانال های خاکی با پوشش بتنی، سردهنه‌ها و ایستگاه های پمپاژ به‌منظور افزایش آب‌رسانی به زمین های شالیکاری و مقابله با کم آبی شد.
زارع با اشاره به کاهش قابل ملاحظه بارش نزولات جوی در سال گذشته و پیش‌بینی کم آبی و خشکسالی سال زراعی جاری؛  در خصوص تأمین آب در فصل کشاورزی در استان به‌ویژه خارج از شبکه ابراز نگرانی کرد.
وی گفت: برای احداث، بازسازی، بهسازی و احیاء کانال های خاکی با پوشش بتنی، سردهنه‌ها و ایستگاه های پمپاژ که در فرآیند افزایش آب‌رسانی به زمین های شالیکاری تأثیر مطلوبی دارد، نیازمند تأمین اعتبار هستیم.
وی اظهار داشت: علیرغم محدودیت‌های آبی و زمین با استفاده از ظرفیت فرآیند مکانیزاسیون و انجام تحقیقات در زمینه بهبود ارقام و گونه‌های برنج، در این سال‌ها شاهد افزایش کمیت و کیفیت محصول برنج و تلاش برای کاهش میزان وابستگی به واردات برنج بودیم.
زارع  با اشاره به سهم بالای زراعت برنج در اشتغال و فعالیت ۳۰۰ هزار بهره‌بردار مستقیم در این استان ابراز امیدواری کرد در سال‌جاری با افزایش کمی و کیفی تولید برنج، علاوه بر گردش مالی بیشتر، شاهد ارتقاء سهم اشتغال این حوزه نیز باشیم.

در مزارع بحران آب نداریم
اما در همین حال اواخر هفته گذشته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان در نشستی پیرامون بحران کم آبی بخش کشاورزی در انزلی خاطرنشان کرد: هرچند اعداد و ارقام احتمال وقوع بحران آب را پیش بینی می کنند اما با تمهیدات اندیشیده شده مشکلی در مزارع نخواهیم داشت.
وحید خرمی اظهار کرد: ورود ۵۴۰ مترمکعب آب به سد سفید رود در فروردین ماه نشان دهنده کم آبی است به همین منظور کشاورزان باید تقسیم آب را تحمل کنند.
وی با بیان اینکه آب گذاری اراضی کشاورزی از پنجم اردیبهشت ماه از فومنات شرق استان منطبق با تقویم زراعی و متناسب با فعالیتهای کشاورزی آغاز شده است افزود :  نوبت بندی آب کشاورزی در بخش مرکزی نیز از ۹ اردیبهشت شروع خواهد شد.
به گفته وی بر اساس این نوبت گذاری ۲۰ روز پیوسته کشاورزان آب کافی برای نشاء خواهند داشت و انتظار داریم که بدون وقفه قسمت اعظم نشاء کاری انجام شود.
این مسئول اضافه کرد : ما یک میلیارد متر مکعب آب در سد سفید رود داریم در صورتی که نیاز استان گیلان حداقل دو میلیارد متر مکعب است.
خرمی افزود: در اردیبهشت ماه حدود ۴۰ درصد مخزن سد سفید رود برای نشاء خالی شده و روزانه ۲۰ میلیون متر مکعب آب از این سد برداشت می شود.
وی با بیان اینکه در ماههای خرداد و تیر نیز هر کدام ۳۰۰ میلیون مترمکعب برداشت از مخزن سفیدرود خواهد شد ابراز امیدواری کرد با برداشتها و بارندگی هایی که اتفاق می افتد در سد سفیدرود آبی باقی بماند.
وی تصریح کرد : امسال ۳۰ کیلومتر از انهار و رودخانه های اصلی را لایروبی می کنیم و طی چند روز آینده این کار به اتمام خواهد رسید. در محدوده فومنات نیز می توانیم آب مورد نیاز ۳۵ هزار هکتار از اراضی را تامین کنیم درحالیکه در این مناطق ۵۵ هزار هکتار اراضی داریم.
خرمی در خصوص تمهیدات اندیشیده شده توضیح داد : با توجه به مشکلات کم آبی استان امسال به جهت روش آبگذاری در کانال های آب و استفاده از روش های نوین تحمل گیاه برنج را بالا برده و این بحران را پشت سر می گذاریم.

سالی استثنائی در کشاورزی را پیش رو داریم
مدیر کل جهاد کشاورزی استان گیلان نیز  درباره چگونگی مدیریت آب کشاورزی در شرایط خشکسالی گفت : با کاهش آبهای روان و تبلیغاتی که برای انجام شخم با روان آبها صورت گرفت در حال حاضر یکی از استثنایی ترین سالهای کشاورزی را پیش رو داریم زیرا خزانه گیری جلوتر از شخم زدن زمین انجام شده است اتفاقی که باید در کنار هم رخ دهد.
“مسعود الماسی” اظهار داشت : در خصوص تامین و استفاده بهینه از آب کشاورزی در طول سالهای گذشته طرح‌های خوبی در حوزه کشاورزی اجرایی شده که نگاه این طرح ها به مصرف بهینه آب، افزایش راندمان، طرح تجهیز و نوسازی اراضی، طرح آبیاری کم فشار، لایروبی و تعمیر آب بندانهاست و هرکدام به نحوی کاهش مصرف آب را بدنبال دارد.
وی افزود :  در کنار این طرح‌ها برخی از اقدامات غیرساختاری است که از جمله آن می توان به تقویم زراعی اشاره کرد. این تقویم به صورت مشترک با سازمان آب و هواشناسی و موسسه تحقیقات برنج طراحی و به کشاورزان در سراسر استان پیشنهاد شده است.
وی با بیان این که تقویم زراعی بر مبنای منابع موجود آب، وضعیت هوا و فیزیولوژی گیاه برنج بهترین زمان برای عملیات کشاورزی را پیشنهاد می دهد یادآور شد : این پیشنهاد در سال  گذشته ۸۵ درصد اجرایی شد  .

الماسی با اشاره به شرایط آب و هوایی و افزایش زود هنگام دما در استان گیلان تصریح کرد : به جهت گرمای زود هنگام هوا کشاورزان امسال زودتر اقدام به خزانه گیری برنج کرده و اتفاقاتی که در حوزه اقتصاد رخ داد از جمله افزایش قیمت کود، موجب شد کشاورزان کودهای مورد نیاز خود را خریداری کنند این سلسله عوامل انتظارات مردم را برای دریافت آب، بیشتر کرد.
وی نیز همانگونه استاندار برای کاهش خسارت بخش بر توسعه بیمه محصولات تاکید دارد، از پایگاههای اجتماعی فرمانداریها مانند شوراهای اسلامی و دهیاری ها خواست تا کشاورزان را به انجام بیمه های کشاورزی ترغیب کنند و گفت : بیمه یکی از پوشش های مناسبی است که می تواند احتمال خطر را برای کشاورزان جبران کند.
وی با اشاره به عملکرد مثبت جهاد کشاورزی در مکانیزاسیون ماشین های  کشاورزی افزود : حدود ۷۰ درصد عملیات کاشت، داشت و برداشت در حوزه برنجکاری به صورت مکانیزه انجام می‌شود که این امر طول زمان و مدت فعالیت را کاهش می دهد و در مصرف آب بسیار اثرگذار است.

الماسی خاطر نشان کرد : تعدادی ماشین دار حرفه‌ای در سطح استان هستند که از طریق اعتبارات، ماشین‌آلات کشاورزی تهیه کرده اند که این ماشین آلات نباید به صورت اختصاصی استفاده شود بلکه در این برهه باید بطور اشتراکی از آن بهره‌برداری شود.

وی اظهار داشت : در سال گذشته حدود ۱۰۶ میلیارد تومان برای خط ویژه مکانیزاسیون اختصاص داده شد و هزار دستگاه نشاکار به مجموعه ماشین آلات استان اضافه شد و انتظار داریم امسال ۱۰ هزار هکتار از اراضی شالیکاری ما بوسیله این ماشین آلات نشاکاری شود که به صرفه جویی در حوزه آب کمک می کند.

وی یادآور شد: در سال گذشته ۸۰ هکتار از آب بندانهای انزلی لایروبی شد و امسال نیز ۳۵ هکتار انجام می شود که این کارها متناسب با امکاناتی که در اختیار داریم انجام می شود.

مدیر کل جهاد کشاورزی استان گیلان آب بندان ها را از موارد تاثیرگذار در حفظ آب اعلام و تصریح کرد : متاسفانه در بعد ملی امسال از اعتبارات آب بندان ها محروم بودیم و در استان بیش از ۳۰ درصد این اعتبارات تخصیص نیافت.
وی از اجرای چند پروژه برای توسعه مکانیزاسیون خبر داد و افزود : اعتباراتی برای خرید موتور پمپ ها توسط کشاورزانی که دچار مشکل هستند در نظر گرفتیم و سهمیه هر شهرستان مشخص شده است اما این سهمیه شناور و قابل افزایش است که با نظر مدیران شهرستانی اختصاص خواهد یافت.

وی مصرف آب در شالیزارها طی سالهای گذشته را ۱۵ هزار مترمکعب اعلام و خاطرنشان کرد : درحال حاضر این مقدار به ۹ هزار و ۶۰۰ متر مکعب رسیده که مرهون پروژه های اجرا شده و فرهنگ سازی در مصرف آب است.

الماسی اظهار دشت : هم اکنون پروژه آبیاری کم فشار و انتقال آب با لوله از منبعی که مجوز آنرا آب منطقه ای صادر می کند در دست اقدام داریم تا برای مناطق نیازمند آب  استفاده کنیم.

وی با اشاره به این که  سال گذشته خسارات زیادی به شالیزارهای استان وارد شد تصریح کرد: علی رغم قول های مساعدی که در این راستا داده شد روشن شد که  نباید اتکاء ما به اعتبارات حوادث باشد و بیمه کشاورزی راه گریز از این مشکلات است.
این مسئول تصریح کرد:هرچند بحران کم آبی استان گیلان را تهدید می کند اما نقاط آسیب پذیر استان شناسایی شده و به این مناطق توجه بیشتری خواهد شد. تلاش می کنیم با اجرای پروژه های پیشنهادی و تامین اعتبارات در کنار سازمان آب منطقه ای برای رفع مشکلات تلاش کنیم.
در واقع به اعتقاد کارشناسان ایجاد زمینه های ذخیره سازی بارش ها در نقاط مختلف استان، توسعه آب بندان ها، مکانیزاسیون بخش و غیره بخشی از راهکارهایی است که باید در کنار اقدامات مقطعی و فوری مورد توجه جدی قرار گیرد.