به اشیاء ساخته شده از گل پخته شده، سفال گویند و سفالینه همان سفال ساخته شده است. به هنرمند سازنده سفال، سفالگر گفته می شود و سفالگری صنعتی است آمیخته به هنر که منجر به تولید سفالینه می شود. در سفالگری پس از ساخت ظروفی از گِل رُس توسط هنرمند سفالگر،
آن ها را داخل کوره گذاشته و به واسطه دمای زیاد کوره و پختن ظروف، ماهیت مواد از گِل رُس به سفال سخت تغییر کرده و سخت و محکم می شود. با توجه به این که مواد اولیه سفالگری همان خاک، آب و آتش است می توان تصور کرد که: در تمام مناطق و سرزمین های مسکونی مواد اولیه سفالگری وجود داشته و بشر از سال های دور به این صنعت روی آورده است. سفالگری نشانه ای از زندگی اجتماعی و تمدن بشری است. و هر سرزمین و ملتی با توجه به آداب و رسوم و سلایق خود، از نشانه ها، اشکال و تزیینات ویژه ای برای جلوه دادن به سفال استفاده کرده است. سفالگران ماهر و زبر دست در طی سالیان طولانی، سفال های بسیار زیبایی را با نقش ها و طرح های متنوع از خود به یادگار گذاشته اند.
هنر سفالگری در واقع یکی از ارزشمندترین هنرها و صنایع دستی به شمار می رود و سفال های ساخته شده در هر قرن نمادی از فرهنگ و روند زندگی در آن دوران می باشد. بنابراین هنر سفالگری یکی از مهارت های بسیار ارزشمند با ابزار مناسب و در دسترس می باشد که می توان از آن برای خلق آثار هنری بسیار زیبا و بی نظیر بهره مند شد.
استحکام سفال
سفال یکی از ارزشمند ترین ساخته های دست انسان است که از دوام زیادی نیز برخوردار است و می تواند برای هزاران سال در زیر خاک دوام بیاورد، البته استحکام سفال بستگی به مراحل تهیه و پخت آن نیز دارد.
ابزارهای اولیه در سفالگری
سفالگری به هر شکلی که انجام شود (چه به وسیله فرم دهی با دست و چه به وسیله فرم دهی با چرخ سفالگری)، نیاز به تعدادی ابزار ضروری دارد. این ابزار عبارتند از:
- حوله : در هنگام سفالگری همیشه یک حوله پنبه ای با جذب بالا در اختیار داشته باشید.
- چرم یا پوست بز یا گوسفند : قطعه ای چرم یا پوست (در حدود ۵ تا ۱۰ سانتیمتر)، یک ابزار عالی برای فشرده سازی لبه بالای ظروف به شمار می آید.
- سوزن سفالگری : این سوزن، سوزن بلندی است که دسته ای چوبی یا پلاستیکی دارد. از این سوزن به منظور برش دادن گِل و ایجاد نقش و خطوط بر روی سفال استفاده می شود.
- سیم قطع کننده : رایج ترین نوع آن سیمی ست که به انتهای دو سر آن دو تکه چوب به عنوان دسته وصل شده است. این وسیله در بریدن توده های گِل و تقسیم گِل به قطعات کوچکتر کاربرد دارد، همچنین به منظور جدا کردن ظرف سفالین از چرخ مورد استفاده قرار می گیرد.
- چاقوی سفالگری : از این چاقو به منظور پیراستن و آرایش ظروف ساخته شده استفاده می شود.
- مشته : در زمان کار باچرخ سفالگری از مشته به منظور صاف کردن گِل و شکل دادن به ظرف استفاده می شود.
- ابزار حلقه، سیم و تراش : در سفالگری با دست از این ابزار به منظور پیرایش و ایجاد نقش و نگار روی ظروف استفاده می شود.
- ابزارآلات چوبی سفالگری : این ابزارها انواع مختلف کاردک هستند که در هر دو نوع سفالگری کاربردهای زیادی دارند. از این ابزارها به منظور پیرایش ظروف سفالین استفاده می شود.
- اسفنج : یک اسفنج نسبتا بزرگ طبیعی یا مصنوعی با کیفیت برای جذب آب اضافی کاربرد فراوانی دارد.
- قلمو : از قلمو به منظور حمل آب و چکاندن در مناطق مورد نظر استفاده می شود. همچنین می توانید پس از خشک شدن ظرف به وسیله قلمو، آن را رنگ کرده و تزیین نمایید.
- کاسه و آب : از لوازم ضروری در سفالگری کاسه و آب است. چون در هنگام کار با گِل، گِل به دست سفالگر چسبیده و مزاحم کار وی می شود، سفالگر با تر نمودن دستان خویش گِل را نرم کرده و از دستش جدا می کند.
- اندازه گیر : از این وسیله به منظور اندازه گیری وسیله مورد نظر استفاده می شود.
- جعبه : ابزارهای سفالگری اغلب کوچک هستند، لذا برای سر و سامان دادن به لوازم و جلوگیری از گم شدن احتمالی، سفالگران برای لوازم خود یک جعبه تهیه می کنند. برای این منظور بهتر است از جعبه های فلزی، چوبی یا پلاستیکی استفاده کنید.
- چرخ سفالگری: برای شکل دادن به سفالینه ها از چرخ سفالگری استفاده می شود در واقع می توان گفت چرخ سفالگری از هزاره اول قبل از میلاد وارد صنعت سفالگری شد.
کسب مهارت های گوناگون با سفالگری : هنر سفالگری، فرصت مناسبی را برای کسب تجربه ها و مهارت های جدید در زندگی افراد فراهم می آورد و با ورود به این صنعت می توان از مزایای بی نظیر این هنر برای سنین مختلف بهره مند شد. این در حالی است که برخی دیگر از فعالیت های روزمره در زندگی چنین مزیتی را ندارند. در واقع می توان گفت هنر سفالگری و آموزش تکنیک های موجود در صنعت سفالگری مسیر جدیدی را برای پیشرفت و موفقیت در زندگی افراد ایجاد می کند.
