خرما در کشاکش بازار

 در حالی به فصل برداشت خرما رسیدیم که هنوز بخشی از خرماهای سال گذشته (حدود هفت درصد) در سردخانه‌ها به امید گشایش بازار دپو شده و این موضوع، نگرانی خرماداران را دوچندان کرده است. خوب است بدانید کرمان با تولید ۲۵ درصد خرمای کشور رکورددار سطح زیر کشت خرما در ایران به شمار می‌رود و به طور میانگین سالانه بیش از ۵۰۰ هزار تُن انواع مختلف این محصول در مناطق گرمسیر جنوب و شرق این استان تولید می‌شود.

تولید خرما، سختی‌ها و مشقت‌های زیادی دارد، قیمت این محصول بر خلاف محصولات دیگری همچون پسته واقعی نبوده و طی سالیان گذشته تابع نرخ‌های حبابی دلال‌ها بوده است. اما امسال مسوولان با رویکرد دیگری به بحث قیمت‌گذاری خرما ورود کرده‌اند. در جنوب کرمان نیز اعلام شده خرماداران، محصول تولیدی خود را ارزان نفروشند و برای برداشت محصول عجله نکنند. آن‌ها عنوان کرده‌اند قرار است اتفاقات خوبی برای این محصول رقم بخورد و با رایزنی‌هایی که انجام شده قرار است تجار برخی از کشورها برای عقد قرارداد و خرید خرما به مناطق جنوبی استان کرمان سفر کنند. این وعده‌ها را سعید برخوری رییس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان داده است. او همچنین اعلام کرده کشاورزان خرمای خود را به صورت «شیره‌دار» برداشت نکنند تا قابلیت صادرات داشته باشد.

بسیاری از خرماداران بر این باورند که این سخنان، نویدبخش اتفاقات خوبی برای بازار پیش روی خرما خواهد بود.

«پیشنهاد می‌شود متولیان قیمت‌گذاری خرما پیش از آنکه قیمت این محصول را اعلام کنند در زمان گردافشانی و بستن خوشه‌ها با سفر به مناطق جنوبی و شرقی استان کرمان، جدای بالا رفتن از درختان بلند قامت فقط یک خوشه خرما را گردافشانی کنند. امیدوارم بتوانند درد ناشی از فرو رفتن خارهای زهردار نخل را تحمل کنند و اشک از چشمانشان جاری نشود»

اگر بخواهیم درخت خرما را به طور ساده تعریف کنیم باید بگوییم؛ نخل گیاهی چند ساله و دو پایه است یعنی گل‌های نر و ماده آن روی پایه‌های جداگانه قرار دارد و از نظر تولید خرما عمر اقتصادی این درخت حدود ۴۰ سال است، درخت خرما در منطقه جنوب کرمان بیشتر از طریق پاجوش تکثیر می‌شود و پاجوش‌ها معمولا پس از سه تا پنج سال از نخل مادر جدا و در زمین کاشته می‌شوند، درخت خرما از زمانی که پاجوش را در زمین می‌کاریم بیش از ۶ سال طول می‌کشد تا به ثمردهی برسد و این یعنی ۲ هزار و ۲۰۰ روز نگهداری و مراقبت در شرایطی که می‌دانید تا ۴۰ درصد تلفات هم در انتظارتان است.

«شهریورماه سال گذشته بیش از ۳۰ درصد خرمای جنوب کرمان بر اثر گرمای ابتدای تابستان و پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی دچار خشکیدگی و ریزش شد و خرماداران این منطقه خسارت ۳۰۰ میلیارد تومانی را تجربه کردند»؛

چهار میلیون و ۶۱۶ هزار و ۱۰۰ نفر نخل در جنوب کرمان وجود دارد

به گفته کارشناسانِ خرما، میزان تولید هر نخل ۵۰ کیلوگرم است اما بر اثر عارضه خشکیدگی خوشه و بدتلقیحی، آفات و بیماری‌ها این عدد حدود ۱۰ تا ۴۰ درصد نوسان دارد. سال گذشته از مجموع ۲۹ هزار هکتار سطح بارور انواع خرمای منطقه جنوب کرمان بیش از  ۲۰۸ هزار تُن محصول تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی (کشورهای اروپایی، روسیه و افغانستان) شد.

ذبیح‌الله اعظمی عضو کمیسیون کشاورزی و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی و دارای مدرک دکترای کشاورزی است، او از دپوی هفت درصد خرمای سال گذشته استان کرمان در سردخانه‌های این استان خبر داد.

وی از رایزنی با مسوولان و برخی از تجار برای رفع مشکلات خرماداران استان خبر داد و گفت: نشست نمایندگان مجلس با وزیر جهاد کشاورزی یکی از برنامه‌ها برای رفع مشکل بازار محصول خرما است.

اعظمی همچنین برگزاری جلسات میز خرما را از دیگر برنامه‌های کاری خود برای رفع مشکل بازار محصول خرمان عنوان کرد و افزود: در این نشست معاونان وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و وزارت خارجه، تعدادی از نمایندگان مجلس، نمایندگانی از اتاق‌های بازرگانی کرمان و ایران و جمعی از تجار بین‌المللی و داخلی برای بررسی شرایط بازار خرما هم‌اندیشی کردند.

وی بر اتحاد و همدلی بین نمایندگان جنوب و شرق استان کرمان برای رفع مشکل خرماداران استان تاکید و  ابراز امیدواری کرد که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده مشکلات آن‌ها در بحث فروش و قیمت‌گذاری برطرف شود.

مردم خرمای خود را ارزان نفروشند

بیژن سیستانی عضو انجمن خرمای استان کرمان هم در این رابطه گفت: فصل برداشت خرما در جنوب استان آغاز شده است و به زودی تاجران داخلی و خارجی برای خرید خرما وارد جنوب استان خواهند شد.

او کشاورزان را به صبوری در فروش محصولشان توصیه کرد و افزود: پیش‌بینی می‌شود وضعیت قیمت امسال خرما از سال قبل بهتر شود و کشاورزان برای فروش محصول خود عجله نداشته و خرمای خود را ارزان نفروشند و فعلا نسبت به نگهداری محصول در سردخانه اقدام کنند.

سیستانی همچنین بر بسته‌بندی مناسب و بهداشتی خرما تاکید کرد و اظهار داشت: با توجه به شرایط کرونا، کشاورزان در برداشت و بسته‌بندی، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند و امسال در شرایط کرونا با توجه به استقبال مصرف‌کنندگان از خرمای بسته‌بندی نسبت به خرمای فله، توصیه می‌شود کشاورزان تا حد امکان برای فروش بهتر محصول خود، خرما را در مادرکارتُن (کارتن‌های هشت تا ۱۲ کیلوگرمی که تعداد ۱۲ بسته خرما را پوشش می‌دهند) بسته‌بندی کنند.

این صادرکننده باتجربه از فرمانداران هفت شهرستان جنوبی استان کرمان خواست در قیمت‌گذاری خرما همه جوانب را بررسی کنند تا کشاورزان متحمل ضرر نشوند.

علاوه بر نگرانی‌ ناشی از کارشکنی‌های دلال‌ها، در برخی شبکه‌های اجتماعی، افرادی با انگیزه‌های معلوم، بحث انتقال ویروس کرونا از طریق خرما را مطرح کرده‌اند اما دکترای کشاورزی در این مورد اظهار داشت: تا کنون هیچ موردی از انتقال ویروس کرونا از طریق مواد غذایی ثابت نشده لذا انتقال این ویروس از طریق محصول خرما کاملا تکذیب می‌شود. سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی (FAO) نیز انتقال ویروس کرونا یا هر نوع ویروس دیگر از طریق مواد غذایی را رد کرده است.

ذبیح‌الله اعظمی که خود در حوزه گیاهپزشکی صاحب نظر است گفت: با نزدیک شدن به فصل برداشت خرما و همزمانی این فصل با شیوع ویروس کرونا، مطالبی در مورد انتقال ویروس از طریق خرما در برخی شبکه‌های اجتماعی مطرح شده که باید بگوییم تمامی موارد بهداشتی در برداشت این محصول رعایت می‌شود، ضمن اینکه بررسی‌های علمی ثابت کرده که هیچ بیماری ویروسی از طریق گیاه به انسان سرایت نمی‌کند.

برداشت خرما در جنوب کرمان با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی

از آنجا که بحث رعایت مسائل بهداشتی در برداشت خرما پیش آمد به سراغ ابوالحسن پیرنیا مدیر روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان رفتیم. او نیز از برداشت محصول خرما این منطقه با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی خبر داد.

پیرنیا از سامانه‌ای برای ثبت سلامت خرما سخن به میان آورد و گفت: طبق درخواست  وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با توجه به شیوع کرونا و به منظور رعایت پروتکل‌های بهداشتی، سال جاری تمامی باغداران موظف به ثبت نام در سامانه salamat.gov.ir  وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شدند و سردخانه‌داران هم از پذیرفتن محصول خرما از باغ‌هایی که در این سامانه ثبت‌نام و بارکد دریافت نکرده، معذور هستند.

وی ادامه داد: کشاورزان در صورت بروز اشکال در ثبت‌نام با دانشگاه علوم پزشکی جنوب کرمان یا مراکز بهداشت شهرستان‌ها برای رفع مشکل تماس برقرار کنند.

تولید ۲۰۸ هزار تُن انواع خرما در جنوب کرمان

سعید برخوری رییس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان نیز از تولید ۲۰۸ هزار تُن انواع خرما در هفت شهرستان جنوبی استان کرمان خبر داد. او این میزان تولید خرما را برای سال جاری پیش‌بینی کرد و سطح زیرکشت خرما منطقه جنوب کرمان را بیش از ۳۰ هزار هکتار برشمرد.

برخوری زمان آغاز برداشت خرمای استان کرمان را ابتدای تیرماه با رقم زودرس آلمِهتِری و تا اواخر مهرماه با برداشت ارقام دیر رس هَلیله‌ای عنوان کرد.

رییس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان خرمای مضافتی، کلوته، مُرداسنگ، نگار، گوردیال و ارقام خشک پیارُم، زاهدی و مجول را بیشترین ارقام خرمای منطقه جنوب کرمان دانست و بازار هدف این محصولات را کشورهای اروپایی، روسیه و افغانستان و بازار داخلی عنوان کرد.

«سطح زیرکشت خرما در شمال استان کرمان ۳۰ هزار هکتار با تولید حدود ۳۰۰ هزار تُن محصول  و در شهرستانهای جنوبی هم افزون بر ۳۰ هزار هکتار با بیش از  ۲۰۰ هزار تُن محصول است»

خرما یکی از محصولات خطرپذیر به شمار می‌رود چراکه هرساله شاهدیم بخش زیادی از خرمای کشاورزان بر اثر شدت گرما و وزش بادهای داغ، خشک شده و فرش نخلستان‌ها می‌شود و بخشی هم بر اثر بدتلقیحی و بارش باران در زمان تلقیح از بین می‌رود. این مشکلات جدای از مشکلاتی است که دلال‌ها در هنگام برداشت محصول و فروش آن ایجاد می‌کنند. برخی حتی شیوع ویروس کرونا را دستاویزی برای توسری زدن به بازار خرما و رسیدن به اهداف خود کرده‌اند درحالی که قریب به اتفاق کارشناسان بهداشتی و گیاهپزشکی این موضوع را رد کرده‌اند.

سال گذشته دیدیم که دلال‌ها با ایجاد یک حباب قیمتی کاری کردند که قیمت رطب مضافتی درجه یک به بیش از ۲۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم رسید و بسیاری از باغداران با تصور اینکه قیمت‌ها رو به افزایش است خرمای خود را در سردخانه‌ها دپو کردند اما ناگهان قیمت خرما به کمتر از ۱۵ هزار تومان کاهش یافت و کشاورزان متحمل ضرر سنگینی شدند به گونه‌ای که هنوز بخشی از خرمای پارسال آن‌ها در سردخانه‌ها مانده است. اما امسال مسوولان و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بنا دارند بازار این محصول مقوی و پرطرفدار را سامان دهند.

با تجربه سال‌های گذشته می‌توان نتیجه گرفت، توصیه‌های مسوولان و کارشناسان جهاد کشاورزی در خصوص فروش و دپوی خرما محل رجوع است و باغداران باید بر اساس اطلاعیه‌های جهاد کشاورزی تصمیم بگیرند که خرمای خود را بفروشند یا اینکه در سردخانه‌ها دپو کنند. سال گذشته شاهد بودیم مسوولان جهاد کشاورزی در مصاحبه‌های متعددی، کشاورزان را از دپوی خرما برحذر داشتند چراکه افزایش ناگهانی قیمت خرما تنها یک حباب کوتاه‌مدت بود که توسط دلال‌ها ایجاد شده بود و درنهایت دیدیم کشاورزان زیادی با تصور اینکه قیمت‌ها رو به افزایش است محصول خود را دپو کردند و ناگهان، قیمت ۲۵ هزار تومانی به کمتر از ۱۴ هزار تومان کاهش یافت.

وقتی مسوولان توصیه می‌کنند کشاورزان خرمای شیره‌دار برداشت نکنند یعنی اینکه برای صادرات خرما تدابیری اندیشیده‌اند. امید است امسال خرماداران استان کرمان در سایه رحمت الهی و همت مسوولان، بازار شیرینی را تجربه کنند.