CGIAR؛ شبکۀ کشاورزی راکفلرها، که در تهران هم فعال است
راکفلرها، یک شبکۀ گسترده با ۱۵ نهاد بزرگ بین‌المللی را سامان داده‌اند که در تهران نیز به‌شدت فعال است.
یک نقطۀ عطف تاریخی؛ تشکیل شبکۀ سی‌جی‌آی‌اِی‌آر.موفقیت اقتصادی حاصل‌شده در مکزیک و بعدتر در پروژۀ ایری در اوایل دهۀ ۱۹۶۰، راکفلرها را واداشت که این شبکه را توسعه دهند.
یک نقطۀ عطف تاریخی؛ تشکیل شبکۀ سی‌جی‌آی‌اِی‌آر
موفقیت اقتصادی حاصل‌شده در مکزیک و بعدتر در پروژۀ ایری در اوایل دهۀ ۱۹۶۰، راکفلرها را واداشت که این شبکه را توسعه دهند.
تارنمای راکفلر با درج تاریخچۀ مشروح از ایجاد این شبکه نشان می‌دهد تا چه‌اندازه در ایجاد این شبکه نقش داشته است. این تارنما ذیل عنوان «ایجاد یک شبکه» می‌نویسد:
کامیابی‌های اولیه در ایری موجب پایه‌گذاری مؤسسات تحقیقاتی دیگری، از جمله مرکز بین‌المللی ذرت و بهبود گندم مکزیک (CIMMYT) در سال ۱۹۶۳ شد. مرکز بین‌المللی کشاورزی گرمسیری (CIAT) در کالۀ کلمبیا و مؤسسۀ بین‌المللی کشاورزی گرمسیری (IITA) در اِبادان نیجریه، در سال ۱۹۶۷ راه‌اندازی شدند، با وجود اینکه هر چهار مؤسسه نهادهای مستقل بودند، از شبکۀ نزدیک به متخصصان کشاورزی استفاده می‌کردند که توسط بنیاد راکفلر در کار بود. برنامۀ برنج بنیاد راکفلر در آسیا، به‌سرپرستی ریچارد بردفیلد[۱]، که یکی از سه نویسندۀ اصلی گزارش کشاورزی مکزیک بود که گزارش آنها منجر به «برنامۀ مکزیک» شد، پیش می‌رفت. استرلینگ وُرتمن[۲]، اولین قائم‌مقام ایری، پرورش‌دهندۀ ذرت بنیاد راکفلر در مکزیک بوده است، همچنین اولین مدیرکل CIAT اولیس جی. گرانت[۳]، پرورش‌دهندۀ گیاهان ذیل برنامۀ بنیاد راکفلر در کلمبیا و مدیر سابق کشاورزی بنیاد بود. در IITA نیز محورهای اصلی برنامۀ توسعۀ دانشگاه بنیاد راکفلر، با دانشگاه اِبادان ارتباط نزدیک داشتند.[۴]
اولین دور از جلسات فراملی کشاورزی بلاجیو، ۱۹۶۸
اما به‌زودی مشخص شد تأسیس این چهار نهاد، مطامع کمپانی‌داران بنیاد راکفلر را برآورده نمی‌کند، اینجا بود که چند دوره جلسات مشورتی در «بلاجیو»[۵] با حضور مسئولان بلندپایۀ نهادهای بین‌المللی به تشکیل یک نهاد فرادستی منجر شد که «سی‌جی‌آی‌ای‌آر» نام گرفت. این نهاد بنا بود بالادست این چهار مؤسسه قرار گیرد و با تجمیع امکانات و ظرفیت‌ها، اتاق فرمان مؤسسات و متولی توسعۀ آنها باشد. تارنمای راکفلر در این زمینه تصریح دارد:
سرانجام، هیئت اجرایی بانک جهانی متقاعد شد تا کمک مالی سالانه به گروه مشورتی تازه‌تأسیس در زمینۀ تحقیقات بین‌المللی کشاورزی (سی‌جی‌آی‌ای‌آر)، که پس از یک سلسله کنوانسیون‌های بلاجیو تأسیس شد، ارائه دهد. اعضای اصلی این گروه، چهار انستیتوی تحقیقاتی بودند که بنیاد راکفلر به ایجاد آنها کمک کرده بود. سی‌جی‌آی‌ای‌آر تا دهۀ ۱۹۸۰ شامل ۱۶ عضو شد.[۶]
به این ترتیب نقش راکفلرها در برآمدن مؤسسات و شبکه کردن آنها با یکدیگر ذیل این نهاد خاص کاملاً روشن است.[۷]
گزارش یکی از مدعوین بلاجیو از تشکیل سی‌جی‌آی‌ای‌آر
یکی از نفرات مهم راکفلرها در سازماندهی و تشکیل شبکۀ فراملی کشاورزی، «رابرت فلینت چندلر جونیور»[۸] بود. وی از ۱۹۴۶ در برنامۀ مکزیک[۹] شرکت کرد، و به‌مرور در سلسله‌مراتب همین شبکه ارتقا پیدا کرد.[۱۰] چندلر در ۱۹۵۹ در فرایند تأسیس ایری نقش بسزایی داشت و اولین مسئول آن در خلال سال‌های ۱۹۵۹ تا ۱۹۷۲ بود، تا اینکه در این سال بازنشسته شد، گرچه ارتباطات او با این مؤسسه پس از آن تاریخ نیز ادامه یافت؛ از جمله می‌توان به نگارش و مستندسازی تاریخچه‌ای گویا و مهم از تشکیل ایری و برخی نهادهای دیگر که در سال ۱۹۹۲ با نام «یک ماجرا در علوم کاربردی: تاریخچۀ پژوهشگاه بین‌المللی تحقیقات برنج»[۱۱] اشاره کرد.[۱۲] چندلر همچنین برندۀ جایزۀ جهانی غذا[۱۳] در سال ۱۹۸۸ نیز بوده است. چندلر در سال ۱۹۹۹ از دنیا رفت. نورمن بورلاگ در جلسۀ یادبود این همکار قدیمی که پس از مرگ او برگزار شد از این عبارت‌ها استفاده کرد:
یکی از پیشگامانی که انرژی و اشتیاق بی‌حدوحصر خود را توأم با فداکاری و ارادت کامل به یک هدف به‌خرج داد و کمک کرد تا برنج برای دسترسی صدها میلیون نفر در جهان توسعه یابد.[۱۴]
شبکۀ همکاران سی‌جی‌آی‌ای‌آر
چندلر در صفحۀ ۱۶۰ از گزارش تشکیل ایری با انتشار عکسی از کنفرانس ۱۹۶۹ بلاجیو، به معرفی تک‌تک مدعوین می‌پردازد و تصریح می‌کند که همین کنفرانس، دو سال بعدتر به تأسیس سی‌جی‌آی‌ای‌آر انجامید. وی می‌نویسد:
رؤسای سازمان‌های مهمِ کمک‌های خارجی، از سوی بنیاد راکفلر برای ملاقات در مرکز همایش بلاجیو، در تاریخ ۲۳ الی ۲۵ آوریل ۱۹۶۹، برای گفت‌وگو در مورد مشکلات توسعۀ کشاورزی دعوت شدند. این جلسات به «میتینگ بلاجیو» شهرت یافت، که آغاز یک سلسله کنفرانس بود؛ این کنفرانس‌ها دو سال بعد منجر به تشکیل سی‌جی‌آی‌ای‌آر شد.[۱۵]
تصویر افراد شرکت‌کننده در کنفرانس بلاجیوی ۱۹۶۹. سطح بسیار بالای سِمت‌های مدعوین بیانگر سطح اقدامات این نهاد است[۱۶]
تارنمای راکفلر حجم موفقیت حاصل از تأسیس این نهاد را چنین توصیف می‌کند:
ماندگاری این نهاد و وسعت گستردۀ گروه‌های عضو آن، روال جدیدی را در پاسخ به درس‌های دهۀ ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ فراهم کرده است. تحقیقات در مورد غلات به‌ویژه گندم و حبوبات، که محصولات کلیدی رژیم غذایی بسیاری از کشورهای آفریقایی هستند، گسترش یافته است.[۱۷]
این تارنما ادامه می‌دهد:
زیست‌شناسی مولکولی در نقشه‌برداری ژنومی نقش داشته است، که دانشمندان را قادر می‌سازد محصولات زراعی با بازده بالاتر و مقاومت بیشتر در برابر بیماری‌ها تولید کنند.[۱۸]
به این ترتیب، این نهاد تشکیلاتی مهم تأسیس شد، و یکپارچه‌سازی و هدایت شبکۀ جهانی مطالعه بر اقلام اساسی غذایی را در اختیار گرفت.
«سی‌جی‌آی‌ای‌آر» چه می‌کند؟
«ایکاردا» یکی از ۱۵ مرکز فعال مرتبط با سی‌جی‌آی‌ای‌آر است. تارنمای ایکاردا، خود را ملزم می‌داند در هر سه «پلت‌فرم مورد نظر سی‌جی‌آی‌ای‌آر» کمک کند. این تارنما بر انجام سه مأموریت زیر در سی‌جی‌آی‌ای‌آر تأکید می‌کند:
ــ تهیۀ «بانک ژن»؛ که این نهاد را قادر می‌سازد وظیفۀ قانونی خود را برای حفظ و دسترسی به محصولات کشاورزی و درختان به‌نمایندگی از جامعۀ جهانی به انجام برساند.
ــ نوسازی برنامه‌های اصلاح نژاد؛ با هدف تأثیر بیشتر بر امنیت غذایی سازگاری با تغییرات آب‌وهوا و توسعه.
ــ داده‌های بزرگ؛ استفاده از رویکرد «بیگ دیتا» برای حل سریعتر، بهتر و در مقیاس بزرگتر مشکلات توسعۀ کشاورزی.[۱۹]
برنامۀ گندم؛ که با محوریت سیمیت در این نهاد در حال پیگیری است
به‌عبارت درست، این شبکه با به‌کارگیری فناوری‌های روزآمد و ابزارهای جهانی خود تلاش می‌کند ضمن شناسایی دقیق و گستردۀ «عناصر حیات»ِ گیاهی در سرزمین‌های مختلف، بانک اطلاعاتی جامعی از این داده‌ها فراهم آورد و روند توسعۀ هریک از مناطق دنیا در این حوزه را زیر چتر خود داشته باشد.
