مزایای اقتصادی پرورش شترمرغ

شترمرغ‌ها پرندگانی با قابلیت سازگاری بسیار بالا می‌باشند، به همین جهت امکان پرورش آنها در طیف جغرافیایی وسیعی وجود دارد، بطوری که در حال حاضر این پرنده از مناطق گرم آفریقای جنوبی تا مناطق سرد آمریکای شمالی پراکنده بوده و به راحتی پرورش می‌یابد. به طور کلی شترمرغ‌ها توانایی زندگی در دامنه دمایی مثبت ۴۵، مثبت۵۰ تا منفی۲۰ درجه سانتی‌گراد را به راحتی دارا بوده و در اینگونه مناطق توانایی پرورش و تولید را خواهند داشت.

بهترین مناطق جهت پرورش این پرنده مناطق حاشیه کویر و اقلیم خشک می‌باشد، البته این بدان معنا نیست که در نقاط سردسیر و یا مرطوب امکان پرورش شترمرغ وجود ندارد اما به دلیل نیاز به کنترل عوامل نامساعد جوی نظیر رطوبت زیاد و احتمالا سرمای بیش از حد هزینه‌های تولید در اینگونه مناطق اندکی بیشتر از مناطق کویری خواهد بود. شترمرغ‌ها حداقل یک میلیون سال در آفریقا زیسته‌اند و روزگاری نیز از اسپانیا تا غرب چین پراکنده بودند، حتی در دهه ۱۹۶۰ شترمرغ‌های وحشی در سوریه هم وجود داشته‌اند. به طور کلی در هر نقطه‌ای که بتوان یک فضای وسیع و مسطح جهت جست و خیز و فعالیت این پرنده در نظر گرفت، امکان پرورش نیز وجود دارد.

شترمرغ بزرگترین پرنده موجود در طبیعت:

شترمرغ از جمله پرندگانی است که امروزه پرورش آن در دنیا رو به افزایش است. براساس آمار اعلام شده در حال حاضر کشورهای آمریکا، انگلیس و آفریقای جنوبی به عنوان مهمترین کشورهای پرورش شترمرغ در دنیا به شمار می روند. پرورش شترمرغ از سال ۱۸۶۰ در کشور آفریقای جنوبی به صورت جدی آغاز گردید و سپس در سایر نقاط دنیا گسترش یافت، کشور ایران هم، چند سالی است مبادرت به پرورش این پرنده نموده است.

شباهت ظاهری به شتر و همچنین شباهت از نظر پرورشی با دام سبب شد شترمرغ بهترین نام برایش باشد که نشان‌دهنده طیور بودن از نظر برخی مشخصات و همچنین دام بودن از نظر تولید و نگهداری می‌باشد.

می‌توان گفت که پرورش شترمرغ یکی از صنعت‌های نوین است که در قرن حاضر توجه سرمایه‌گذاران و پرورش‌دهندگان بسیاری را به سوی خود جلب کرده است. پرورش‌دهندگان شترمرغ در ابتدای پرورش و سرمایه‌گذاری در این صنعت متوجه سودآور بودن آن و افزایش سرمایه اولیه خود شدند. این در حالی است که افزایش در برخی مواقع حتی تا چند برابر سرمایه اولیه نیز می‌رسید. اکنون با توجه به جا افتادن این صنعت در کل جهان، آینده بسیار خوبی را برای آن می‌توان متصور بود. شترمرغ بزرگترین پرنده موجود در کره زمین است. این پرنده به دلیل داشتن بال‌های رشدنکرده توانایی پرواز ندارند ولی در مقابل با داشتن پاهای قوی قادر است با سرعتی معادل ۶۰ کیلومتر در ساعت بدود. در مقایسه گوشت شترمرغ با گوشت گاو چنین گفته‌اند که گوشت شترمرغ چهار برابر گوشت گاو است به این ترتیب که دوره بارداری و زایش گاو حدود ۹ ماه است در صورتی که دوره متولد شدن جوجه شترمرغ ۴۲ روز به طول می‌انجامد. یک گاو در طول یک سال یک راس گوساله تولید می‌کند در حالی که شترمرغ ۴۰ عدد جوجه تولید دارد. کیفیت پوست شترمرغ هم بسیار عالی و بی‌نظیر است به طوری که لطافت چرم بزغاله و استحکام چرم گاو را دارد.

رشد شترمرغ‌ها:

جوجه‌ها به سرعت رشد کرده و در سن یک ماهگی در حدود ۳ تا ۶ کیلوگرم وزن دارند. گردشگاه جوجه‌ها باید دارای سایبان بوده و خاک بهترین انتخاب به عنوان بستر می‌باشد، بستر فضای مسقف بهتر است از جنس بتون باشد تا به راحتی بتوان آن را شستشو داد و ضدعفونی کرد. در بعضی از مزارع از سیستم حرارت زیرزمینی به عنوان منبع حرارت استفاده می‌نمایند. این مساله باعث گرمی بستر، آرامش پرنده و نیز کاهش تلفات ناشی از عفونت کیسه زرد خواهد شد.

شرایط مطلوب نگهداری و پرورش شترمرغ:

ایران به لحاظ اقلیمی به جز نوار ساحلی شمال و جنوب، منطقه مساعدی برای پرورش شتر مرغ است. همچنین سادگی پرورش آن و تنوع محصولات شترمرغ، علاقه‌مندان زیادی را به خود جلب کرده است. ولی بسیاری از افراد به علت سرمایه‌گذاری‌های اولیه بسیار بالا و نگرانی از آینده، حاضر به پرورش شترمرغ به صورت صنعتی نیستند. حال آن که می‌توان با در نظر گرفتن تسهیلات بانکی به ویژه برای دانش‌آموزان کشاورزی بر این مشکل فایق آمد.

مزارع پرورش شترمرغ:

شترمرغ نسبت به سایر دام‌های مزرعه دارای مزایای زیادی است. شترمرغ نسبت به بیماری‌ها، شرایط نامساعد محیطی و فقر غذایی بسیار مقاوم می‌باشد. تاکنون بیماری مشترکی بین انسان و شترمرغ گزارش نشده است. شترمرغ ها حتی در دمای ۲۰- تا ۴۵+ سالم می‌مانند. شترمرغ‌ها همچنین از نظر تغذایه‌ای بسیار کم‌توقع می‌باشند، به طوری که در یک هکتار یونجه‌کاری با کیفیت بالا می‌توان سه قطعه شترمرغ نگهداری کرد، بدون اینکه به تغذیه دستی نیاز داشته باشند. کیفیت گوشت شترمرغ نیز بسیار بالاست. گوشت شترمرغ از نوع گوشت قرمز بوده که حاوی مقادیر زیادی آهن است و بیش از ۲۰ درصد پروتئین دارد. در حالی که مقدار پروتئین در گوشت گوسفند حداکثر ۱۵ درصد و در گوشت گاو حداکثر ۱۸ درصد می‌باشد. جالب اینکه کلسترول گوشت شترمرغ از همه انواع گوشت (حتی بوقلمون) نیز کمتر است.

ورود اولیه جوجه‌های شترمرغ به ایران:

ورود شترمرغ‌های پرورشی به ایران در سال ۱۳۷۴ صورت گرفت که تعدادی جوجه از آفریقای جنوبی و تعدادی از بلژیک وارد ایران گردیدند؛ بعدها تخم‌های نطفه‌دار شترمرغ از کانادا هم به دست پرورش‌دهندگان ایرانی رسید. در حال حاضر مهمترین مزارع پرورش شترمرغ در استان‌های مرکزی، تهران و سمنان می‌باشند. مزارع کوچکتری هم در استان‌های خراسان، اصفهان، شیراز، همدان و کرمانشاه به چشم می‌خورد.