بحران مرغ در راه است؟

با وجود افزایش هزینه‌های تولید و واقعی‌نشدن قیمت مرغ در کنار کاهش تقاضا ناشی از نبود توان خرید، سیاست حمایتی درخصوص صنعت تولید مرغ انجام نشده است؛ به نظر می‌رسد اگر این روند ادامه یابد در آینده‌ای نزدیک با بحران کمبود مرغ در بازار مواجه خواهیم بود.

پس از حذف ارز ترجیحی و اجرای طرح عادلانه‌سازی یارانه‌ها، بخش دام و طیور که نهاده‌های آن با ارز ۴۲۰۰ تومانی تأمین می‌شد، شوک قیمتی را تجربه کرد. در این بخش بیشترین افزایش قیمت‌ها را داشتیم و نهاده‌های دامی با قیمت‌هایی بیش از پنج برابر به دست تولیدکنندگان رسید.

طی چند ماه گذشته، بازار مرغ التهاب‌های زیادی را پشت سر گذاشت؛ ابتدا شاهد کمبود مرغ در بازار به دلیل هجوم مردم برای خرید بودیم که با ورود دولت و افزایش عرضه، مدیریت شد. درحالی‌که قیمت مصوب هر کیلوگرم مرغ ۵۹,۸۰۰ تومان توسط دولت اعلام شد، اما به علت بر هم خوردن توازن عرضه و تقاضا، به کمتر از این مقدار و حتی حدود ۴۰ هزار تومان نیز رسید.

این در حالی است که هزینه‌های تولید، افزایش قابل توجهی داشته و کاهش قیمت مرغ در بازار فقط متضرر شدن تولیدکنندگان را به دنبال دارد. طی روزهای اخیر نیز قیمت مرغ به بیش از ۶۰ هزار تومان رسیده است که این اتفاق نیز به خودی خود منجر به کاهش تقاضا مرغ شد.

گفتنی است در روزهای ابتدای اجرای طرح عادلانه‌سازی یارانه‌ها، صحبت از ارائه کالابرگ الکترونیک برای کنترل تورم کالاهای اساسی مصرف مردم بود اما اکنون و پس از گذشت بیش از چهارماه از اجرای این طرح، خبری از کالابرگ الکترونیکی نیست و مردم ناچار به کاهش مصرف خود شده‌اند به نحوی که در برخی موارد حتی گوشت قرمز که طی یک‌سال گذشته افزایش قیمت چندانی نداشت، در سفره‌های مردم جای مرغ را گرفته است.

دولت چه اقدامی برای حمایت از تولیدکنندگان انجام داده است؟

آن‌طورکه حسین ایراندوست، معاون سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان می‌گوید، برای تأمین نقدینگی دامداران با توجه به افزایش ۶۰ درصدی قیمت نهاده‌های تولید، تسهیلاتی با سود پایین‌تر از نرخ معمول به تولیدکنندگان اختصاص یافته و توزیع نهاده‌ها به صورت توافقی با واردکنندگان مستقیماً انجام شد و اکنون توزیع نهاده‌ها رقابتی شده و شرایط خرید آن نیز تغییر کرده است. بسیاری از واردکنندگان قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت مصوب ارائه می‌دهند.

به گفته وی در بازار محصولات دامی با فراوانی محصول مواجه هستیم، زیرا با اجرایی نشدن کوپن الکترونیک، خرید این محصولات کاهش یافته و قیمت‌ها در بازار به کمتر از مقدار مصوب رسیده که تولیدکنندگان را متضرر کرده است. تا پیش از اجرای طرح آزادسازی یارانه‌ها مرغ با وزن زیاد عرضه می‌شد که منجر به هدر رفتن نهاده و تبدیل آن به چربی می‌شد. امروز مرغداران، مرغ با سایز بهینه تولید می‌کنند و در مصرف نهاده‌ها صرفه‌جویی می‌شود.

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان اصفهان می‌گوید: سرانه مصرف مرغ در کشور ما برای هر ایرانی ۳۲ کیلوگرم در ماه است. امروز با اصلاح قیمت گوشت مرغ، تمایل به مصرف آن کاهش و مصرف گوشت گوسفند افزایش یافته، زیرا با وجود افزایش هزینه‌های تولید گوشت گوسفند، قیمت آن نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نداشته است.

کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی تقاضا برای مرغ

آن‌طورکه مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود ارائه کرده، تقاضا برای مرغ در کشور بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش یافته است. براساس سخنان «حسین دماوندی‌نژاد» معاون وزیر جهاد کشاورزی قرار است در جلسه‌ای با حضور معاون اول رئیس‌جمهور، پیشنهاد اصلاح قیمت توسط تولیدکنندگان مطرح و برای آن تصمیم‌گیری شود.

پیشنهاد صادرات خوراک دام و طیور به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان نیز یکی از مواردی است که معاون وزیر جهاد کشاورزی به آن اشاره کرده و گفته که براساس توافقات صورت‌گرفته قرار است جمهوری اسلامی ایران، هاب منطقه درخصوص تأمین نهاده از منطقه اوکراین و روسیه شود که موقعیت خوبی برای کارخانه‌های صنایع خوراک دام و طیور ما به شمار می‌رود. با توجه به تغییراتی که در ساختار کشور صورت گرفته است و تبدیل نرخ ارز ترجیحی به نیمایی موقعیتی خواهد بود که تولیدکنندگان ما با همراهی شرکت دانش‌بنیان بتوانند تولیدات خود را روانه بازارهای هدف کنند.

ایران می‌تواند صادرکننده خوراک دام و طیور باشد

به گفته وی، به‌یقین ثروتی که در این بخش به کار گرفته شده، توانایی این را خواهد داشت که کشور ما را در زمره کشورهای صادرکننده خوراک دام و طیور قرار دهد، به‌خصوص با ظرفیت تولید بین ۲۴ تا ۲۷ میلیون تنی که در کشور ایجاد شده است قطعاً باید از این ظرفیت استفاده کرد.

این موضوع که حال تولیدکنندگان خرد مرغ گوشتی مساعد نیست بارها توسط مسئولان این صنف مطرح شده است. آن‌طورکه «محمدیوسفی» رئیس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی می‌گوید: خرید مرغ مازاد منجمد توسط وزارت جهاد کشاورزی اگر تأثیرگذار بود نرخ مرغ باید کیلویی ۶۰ هزار تومان می‌شد، در حال حاضر خرید مرغ مازاد از سوی شرکت پشتیبانی نتوانست در تنظیم این بازار مؤثر باشد.

وی اضافه می‌کند: دولت می‌داند که قدرت خرید مصرف‌کنندگان تقلیل پیدا کرده است، از این‌رو باید برای جبران خسارت‌های وارد شده به تولیدکنندگان ورود کند. وزیر جهاد کشاورزی به تولیدکنندگان اولتیماتوم داده است که اگر واحد تولیدی اقدام به تعطیلی واحدش کند باید جرایم سنگینی بپردازد، این هشدارها منطقی نیستند اگر دولت می‌خواهد روند تولید ادامه داشته باشد، مرغ را از تولیدکنندگان کیلویی ۶۰ هزار تومان خریداری کند و به مردم کیلویی ۲۰ هزار تومان بفروشد اما آیا این اقدام را انجام می‌دهد؟

به نظر می‌رسد این بخش از تولید با وجود ارزش افزوده‌ای که ایجاد می‌کند از توجه مسئولان بی بهره است و تولیدکنندگان آن در حال خروج از این صنعت هستند. در این خصوص پرویز فروغی، دبیر کانون سراسری مرغداران گوشتی کشور به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: قیمت مرغ زیاد نیست، درواقع به قیمت واقعی خود نزدیک شده است؛ قیمت واقعی هر کیلو مرغ اکنون بیش از ۶۰ هزار تومان است. پیش از این قیمت هر کیلو مرغ ۳۰ هزار تومان بود و اکنون دو برابر شده است؛ این در حالی است که در آن زمان قیمت هر کیلو ذرت ۱,۹۰۰ و هر کیلو سویا ۳,۴۰۰ تومان بود.

قیمت واقعی مرغ باید بیش از ۸۰ هزار تومان باشد

وی اضافه می‌کند: پس از اجرای طرح عادلانه‌سازی یارانه‌ها و حذف یارانه نهاده‌های دامی، قیمت ذرت به ۱۲ هزار تومان و قیمت سویا به حدود ۱۶ هزار تومان رسیده و پنج برابر شده است. بر این اساس اگر قرار باشد قیمت واقعی مرغ محاسبه شود، باید بیش از ۸۰ هزار تومان باشد. پس از حذف یارانه‌ها دولت هیچ سیاست حمایتی در قبال تولیدکنندگان مرغ اجرا نکرده، این در حالی است که مرغداران با مشکل تأمین نقدینگی مواجه هستند. یک دوره جوجه‌ریزی ۲۰ هزارتایی پیش از این ۳۰۰ میلیون تومان هزینه داشت و اکنون با دو میلیارد تومان نیز نمی‌توان این کار را انجام داد.

دبیر کانون سراسری مرغداران گوشتی کشور خاطرنشان می‌کند: مرغداران ریسک نمی‌کنند که با این قیمت‌ها و ضرر و زیانی که وجود دارد، سرمایه خود را به خطر بیندازند. با توجه به اینکه مصرف گوشت مرغ با افزایش قیمت آن کاهش یافته، نیاز تولید نیز کم شده است اما اگر روند همین‌طور ادامه یابد احتمال بحران در تولید مرغ وجود دارد. اکنون دولت مرغ را به صورت یخ‌زده ذخیره کرده است که در صورت مواجه شدن با بحران، بتواند بازار را مدیریت کند، اما با تمام شدن این ذخیره و توقف تولید حتماً بازار با بحران مواجه خواهد شد.