پراکندگی سحرآمیز طرح‌ها در قالی آباده

عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص ویژگی‌های قالی آباده فارس اظهار کرد: اگرچه طرح فرش آباده شباهت زیادی به فرش‌های قشقایی دارد، اما این فرش تلفیقی از طرح‌های فرش ایرانی و فرش قفقازی است.

وی ادامه داد: آباده از شهرهای مهم استان فارس است که در مسیر جاده اصفهان شیراز قرار گرفته و مرکز بافت فرش‌هایی است که به همین نام شهرت یافته‌اند.

عضو انجمن علمی فرش ایران بیان کرد: تار و پود این فرش از نخ، پرز آن پشمی و گره آن سنه است. رنگ‌هایی که در این فرش استفاده می‌شوند شامل قرمز، خرمایی، قهوه‌ای و آبی می‌شود و رنگ‌بندی آن کاملا هماهنگ است.

احراری اضافه کرد: طرح فرش آباده دارای ترنج مرکزی با زمینه قرمز رنگ بوده و نقش‌های مشابهی در لچک‌های فرش با زمینه سبز ظاهر شده است. گل‌های کوچک و برگ‌ها در سراسر فرش به شیوه سحرآمیزی پراکنده‌اند که به حاشیه‌های باریک محدود می‌شوند.

وی در خصوص ویژگی‌های عمومی فرش آباده تشریح کرد: غالب‌بودن سبک شاخه شکسته در تمامی نقش‌ها، عاری‌بودن ضمیمه لچک و وجود سه ترنج لوزی یا ۶ضلعی متصل به هم در مرکز فرش، وجود حاشیه‌ای که از ۳ تا ۷ قاب متصل به هم تشکیل شده، نرم‌بودن بافت فرش، وجود یک نوار گلیم بافت آبی یا قرمز به ویژه در قالی‌های قدیمی و استفاده از رنگ‌های طبیعی همگی از ویژگی‌های عمومی قالی آباده به شمار می‌آیند.

عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص سبک بافت فرش آباده افزود: فرش‌های آباده، بیشتر در سبک شاخه شکسته یا طرح‌های ایلیاتی، گلدانی، ظل السلطانی، محرمات یا قلمدانی بوته‌ای کردستانی (هشت پر) بافته می‌شوند. در طرح ایلیاتی، ترنج کوچکی به شکل لوزی در مرکز متن قرمز رنگ بزرگی که آن هم به شکل لوزی طراحی شده است دیده می‌شود.

احرای گفت: در لچک‌های چهارگانه فرش، نقش هشت‌ضلعی الماس مانندی به رنگ عاجی که مشابه آن را در درون ترنج نیز می‌یابیم دیده می‌شود. زمینه فرش با شاخه‌ای مستقیم و موازی و مملو از گل‌ها، برگ‌ها، مرغک‌ها و پروانه‌ها پوشانده شده است و سایر آذینه‌های ایلیاتی مانند رکاب اسب و شانه‌های چوبی و غیره را با کنکاش مختصری در لابلای این شاخه‌ها می‌توان رد گیری کرد.

وی بیان کرد: حاشیه این فرش‌ها معمولا باریک و مرکب از ۳ نوار است که نوار اصلی بیشتر به رنگ سفید عاجی بافته می‌شود. فرش‌های ۲ پوده آباده بسیار متراکم و با دوام هستند و تار و پود آن‌ها از جنس پنبه و گره‌های به کار رفته در آن‌ها از نوع فارسی و به ندرت ترکی است.

عضو انجمن علمی فرش ایران  درخصوص رنگ‌بندی فرش آباده، اضافه کرد: رنگ‌های این فرش‌ها بیشتر مبنای گیاهی داشته و در مایه‌های قرمز، بژ، آبی، نیلی و سایر رنگ‌های کلاسیک است. رنگ قرمز رُناسی که رنگرزان محلی عمل می‌آورند به گونه‌ای درخشان و مشخص است که مشابه آن در سایر نقاط بافندگی کمتر به چشم می‌خورد و این خود علاوه بر مشخصات بافت منسجم و بادوام فرش‌های آن، ممیزه دیگری است که با شناخت آن، فرش‌های آباده را به سهولت می‌توان از دیگر فرش‌ها تشخیص داد.