۴ عامل تهدید امنیت غذایی در دنیا‌/ خودکفایی در کالای اساسی‌ ماموریت جدید ‌دولت

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، رشد قیمت های جهانی این روزها با چنان شتابی پیش می‌رود که طبق اعلام نهادهای بین‌المللی مانند سازمان خواروبار جهانی و سازمان ملل متحد، در تاریخ بی سابقه بوده است.

تقریبا روزی نیست که رشد قیمت‌ها را ‌در جهان شاهد نباشیم و رکوردهای بی‌سابقه‌ای را روزانه ثبت نکنند، تنها قیمت جهانی گندم از ابتدای سال ۲۰۲۲ میلادی به میزان ۵۳ درصد رشد کرده است.

به تازگی شورای بین‌المللی غلات از افزایش ۵۸ تا ۸۷ درصدی انواع گندم صادراتی در سطح جهان نسبت به سال گذشته خبر داد.

رشد قیمت‌های جهانی در کالاهای اساسی زیاد شده است از این رو همه کشورها تلاش می‌کنند تا می‌توانند اقلام ضروری را ذخیره کنند که طلایه دار این ذخیره کنندگان کشور چین است که نیمی از گندم صادراتی جهان را در سیلوهای خود ذخیره کرده است.

* دلایل رشد قیمت کالاهای اساسی در دنیا‌

۱​) درگیری اوکراین و روسیه از عوامل رشد قیمت جهانی اقلام غذایی

رشد قیمت‌ کالاهای اساسی در چند ماه گذشته پس از درگیری بین اوکراین و روسیه جهش شدید داشت‌، زیرا ۳۰ درصد کل غلات جهان از سوی این دو کشور تامین می شد، جنگ، امکان ارسال کشتی ها را متوقف کرده است، میلیون‌ها تن غلات در بنادر این کشور متوقف هستند در حالی که محموله کالای اساسی دارند؛ علاوه بر آن جنگ به مزارع کشاورزی هم کشیده شده و کشاورزان نمی توانند محصولات خود را برداشت کنند.

نکته مهمی که وجود دارد این است که گفته می شود این جنگ تولید را در سال آینده و سال‌های آینده تحت تاثیر قرار خواهد داد زیرا کشاورزان، امسال نتوانسته‌اند محصول را بکارند.

پیش از این وزیر جهاد کشاورزی درباره تاثیری که تنش اوکراین و روسیه می‌تواند برای دنیا داشته باشد، اعلام کرد: ‌تاثیر آن حداقل پنج سال بر بازار کالای اساسی دنیا طول خواهد کشید.

۲) اختلال در زنجیره عرضه کالا با همه‌گیری کرونا

دلیل دیگری که برای رشد قیمت کالاهای اساسی در دنیا می‌‌توان متصور بود، بیماری کووید ۱۹ بود که از ۲.۵ سال پیش جهان را درگیر کرد، این بیماری فراگیر، موجب اختلال عرضه بین کشورها شد، اعمال پروتکل‌های شدید بهداشتی‌ و یا مقررات خاص واردات و صادرات پس از کووید بر مبادلات غذایی کشورها تاثیر شگرفی داشت و اقتصاد جهان را به رکود برد.

۳​) خشکسالی ها و تغییرات آب و هوایی

دلیل سوم در رشد قیمتی کالاهای اساسی، که شاید ادامه دار هم باشد، تغییرات آب و هوایی و خشکسالی‌های شدید است که جهان و از جمله کشورمان را درگیر کرده است، طبق آمار هواشناسی، میزان بارش‌ها در کشور به کمترین میزان ۵۰ سال اخیر رسیده است.

اگرچه جامعه بین الملل تلاش می‌کند تحت توافق‌های مختلفی به این تهدید آب و هوایی فائق آید اما عدم همراهی کشورهایی که خودشان عامل اصلی بروز چنین مشکلاتی برای جهان شده اند،  این توافق ها را عقیم کرده است.

آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از پیمان‌های بین‌المللی از جمله توافق آب و هوایی پاریس که به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تاکید داشت خارج شد که یکی از مهمترین توافقات زیست محیطی مربوط به حفاظت کره زمین از پدیده گرمایش تلقی می شد؛ رئیس جمهور سابق آمریکا خروج خود از توافقنامه آب و هوایی پاریس را در ژوئن ۲۰۱۷ اعلام کرد، وی مدعی بود که این سند زیست محیطی، تعهدات اقتصادی مبهمی را به شرکت‌ها و مالیات دهندگان آمریکایی تحمیل می‌کند.

۴​) وضعیت نگران کننده غذا در جهان

وضعیت تولید کالاهای اساسی در جهان‌ نگران کننده است و نهادهای بین المللی هشدار بروز برخی‌ بحران‌های غذایی و قحطی در آینده خبر می دهند، این خبر چنان نگران کننده است که همه کشورها را به تکاپو انداخته تا راهی برای فرار از این مشکلات در آینده پیدا کنند.

سازمان ملل می‌گوید: حدود ۲۰ میلیون تن غلات در انبارهای اوکراین است که امکان صدور ندارد.

دبیرکل سازمان ملل در اجلاس غذای سازمان ملل هشدار داده است که جنگ در اوکراین، خطر کمبود مواد غذایی و گرسنگی در سطح گسترده در جهان را در ماه‌های آینده افزایش داده است؛ به گفته آنتونیو گوترش ‌جنگ ناامنی غذایی در کشورهای فقیرتر را به دلیل افزایش بها بدتر کرده است‌.

دبیرکل سازمان ملل می‌گوید: اگر صادرات غذایی از اوکراین در حد دوران قبل از جنگ از سر گرفته نشود، جهان ممکن است با قحطی‌ای که چند سال ادامه خواهد داشت روبرو شود.قیمت بالای کالاهای اساسی تعداد افرادی که نمی‌توانند مطمئن باشند به غذای کافی دسترسی پیدا کنند را از ۴۴۰ میلیون نفر به ۱.۶ میلیارد نفر افزایش داده است. حدود ۲۵۰ میلیون نفر در آستانه قحطی هستند. اگر جنگ اوکراین ادامه پیدا کند و عرضه مواد غذایی از روسیه و اوکراین محدود شود صدها میلیون نفر دیگر دچار فقر خواهند شد، ناآرامی های سیاسی گسترش پیدا خواهد کرد و کودکان‌ دچار نقصان می شوند و مردم گرسنگی می کشند.

به تازگی نشریه اقتصادی اکونومیست عکس روی جلد شماره جدید خود را به این موضوع اختصاص داده است، در این عکس سه خوشه گندم نمایش داده شده که به جای دانه‌های گندم عکس جمجمه انسان کشیده شده است، بالای عکس هم نوشته شده «فاجعه غذا در حال آمدن است».

* راهکار برای مقابله با مشکل کمبود غذا چیست؟

کارشناسان از سال‌ها پیش بر وقوع جنگ بر سر آب و غذا در آینده هشدار داده بودند و از همان زمان کشورهای زیادی مبنای سیاست‌های خود را بر امنیت غذایی و اتکا به تولید داخل بنا کرده بودند.

اگر بخواهیم از همین ترکیه به عنوان کشور همسایه ‌که برنامه ریزی بلند مدتی را در تامین آب و غذا انجام داده است، بگوییم باید گفت: ترکیه بخش کشاورزی را در اولویت قرار داد که توانست بخش زیادی از بازارهای منطقه را در دست بگیرد و حتی بازار روسیه را از دست ایران بگیرد و در بازارهای عراق و افغانستان هم بعضا به جای ایران خودنمایی کند.

در مقابل ما خودکفایی گندم را که افتخار بزرگی برای کشور بود را به راحتی از دست دادیم که سال گذشته ۷.۵ میلیون تن گندم وارد کردیم و پیش‌بینی می شود به همین اندازه هم  امسال وارد کنیم.

بخش کشاورزی کشور با وجود موفقیت‌هایی که در تولیدات کشاورزی داشته است اما در تامین کالاهای اساسی کارنامه درخشانی ندارد که وابستگی ۹۰ درصدی به روغن، ۷۰ درصدی به خوراک دام و طیور، واردات یک میلیون تن برنج و همین حدود شکر و یا واردات گوشت و غیره را در پرونده سالانه خود دارد.

* فرمایشات مقام معظم رهبری شاه کلید امنیت غذایی کشور

شاه کلید امنیت غذایی کشور، فرمایشات مقام معظم رهبری در موضوعات مختلف حوزه کشاورزی است، ایشان بارها به خودکفایی و خوداتکایی محصولات اساسی کشاورزی تاکید کرده‌اند.

مقام معظم رهبری امسال‌ در سخنرانی نوروزی خود بر این مساله تاکید و عنوان کردند: «مسئله کشاورزی و دامداری بسیار مهم است و کشور باید در محصولات پایه غذایی همچون گندم، جو، ذرّت، خوراک دام و دانه‌های روغنی به امنیت کامل و خودکفایی لازم دست پیدا کند.

البته رهنمودهای رهبر انقلاب در نوروز در ادامه فرمایشات قبلی ایشان بود که بارها در این زمینه مطرح کرده بودند، ‌مقام معظم رهبری «برنامه اقتصاد مقاومتی» را که تکیه بر توانمندی‌های داخلی دارد، همواره به مسئولان گوشزد کرده‌اند و این نهایت دوراندیشی است که رهبر انقلاب از دهه‌های گذشته وضعیت فعلی  را پیش بینی کرده و نسخه شفابخشی برای امنیت غذایی کشور طراحی کرده‌اند.

* خودکفایی در کالا‌های اساسی‌ ماموریت جدید وزارت جهاد کشاورزی

رئیس جمهور هم در سفر اخیر خود به آذربایجان غربی گفت: با رعایت صرفه و سود کشاورزان، بخش جدی از کالا‌های اساسی کشور را می‌توانیم از زمین‌های حاصلخیز تولید کنیم. به دنبال این هستیم خودکفایی در کالا‌های اساسی ایجاد شود و این ماموریت جدید جهاد کشاورزی است.

بنابراین با توجه به تاکید مقام معظم رهبری و رئیس جمهور در موضوع خودکفایی در کالاهای اساسی و با توجه به اینکه جهان وضعیت دشواری را از نظر تامین غذا پیش رو دارد، آیا وزارت جهاد کشاورزی می تواند کشور را از این وابستگی ها عجیب و غریب به کالاهای اساسی برهاند؟

آیا مسئولان وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌ای در این زمینه طراحی کرده اند که در اختیار رسانه ها قرار دهند؟

خبرگزاری فارس تلاش می‌کند در روزهای آتی برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در راستای تحقق این هدف را ‌پیگیری کند.