از تهدید «کشند قرمز» چه می‌دانیم؟
«کشند قرمز» یا «شکوفایی جلبکی» تاثیرات منفی بر محیط‌های آبی دارد و سبب تلفات در بخش شیلاتی کشور می‌شود و عوامل مختلفی از جمله تغییر اقلیم، افزایش دما، ورود پساب های صنعتی، خانگی، کشاورزی و انسانی در بروز این پدیده دخیل است.
در سال های اخیر حتما واژه «کشند قرمز» که به آن «شکوفایی جلبکی» یا «بلوم جلبکی» هم می گویند را زیاد شنیده اید، این یک پدیده دریایی است که در اثر تکثیر و افزایش جمعیت گروهی از جلبک ها که فیتوپلانگتون هستند، رخ می دهد، در این حالت به صورت پتویی سطح دریا را می پوشانند که می تواند مانع رسیدن اکسیژن و نور به زیر آب شود، در این شرایط حیات آبزیان آن منطقه با خطر مواجه می شود.
البته پدیده کشند قرمز از قبل از انقلاب صنعتی وجود داشته اما در دهه های اخیر آنچه که شکوفایی جلبکی را مهم کرده، افزایش تعداد، تنوع و گستردگی این شکوفایی است که بخشی از آن ناشی از شرایط تغییر اقلیم و افزایش دمای جهانی است.
کشند قرمز رنگ های مختلفی دارد چون جلبک ها دارای رنگدانه های مختلفی هستند، از این رو با توجه به نوع جلبکی که شکوفا می شود به رنگ های سرخ، قهوه ای، سبز و کرم بروز می کند که برخی می توانند سمی و برخی نیز بدون خطر باشند، آنهایی که سمی هستند حتی برای انسان هم مضرند چون ممکن است اگر فردی در این آبها شنا کند به صورت مشکلات پوستی خود را نشان دهد، البته صحت و سقم این موضوع نیاز به بررسی بیشتری دارد، برخی هم بوی نامطبوعی از خود ساطع می کنند و با کف همراه هستند، اما به هر حال بروز شکوفایی جلبکی چه سمی و چه غیر سمی برای آبزیان مضر است و موجب خسارات اقتصادی به ویژه به بخش شیلاتی می شود چون به علت نرسیدن اکسیژن مرگ و میر زیادی را ایجاد می کند.
عوامل مختلفی مانند افزایش گازهای گلخانه ای، فاکتورهای هیدرولوژیک و تغییرات عظیم در آب و هوای جهانی، جابجایی و انتقال گونه های غیربومی از طریق آب توازن کشتی ها در بروز شکوفایی جلبکی دخیل هستند، در این میان مهمترین آنها افزایش دما در راستای تغییر اقلیم و افزایش مواد مغذی به ویژه مواد فسفردار و نیترات است که با تخلیه پساب های صنعتی، خانگی و کشاورزی حاوی کودهای شیمیایی وارد دریاها و سپس اقیانوس ها می شود، زمانی که این مواد در آبها افزایش می یابد غذای مورد نیاز فیتوپلانکتون هایی که موجب بروز شکوفایی جلبکی می شوند افزایش می یابد بنابراین جمعیت آنها زیاد می شود.
در کنار این موارد گرد و غبار هم تا حدودی موجب تشدید این پدیده می شود به طوری که وزش توفان های گرد و غباری از طرف بیابان ها ذرات آهن دار را وارد آبها می کند که این مواد مغذی هم در کنار فسفر و نیترات زمینه شکوفایی جلبکی را بیش از پیش فراهم می کند.
زمانی که شکوفایی جلبکی زیاد می شود و در پهنه وسیعی در سطح آب گسترده می شود به مرور موجب رسوب در میان آبشش ماهیان و تخریب آنها می شود که در نهایت مرگ ماهیان را به همراه دارد، در واقع با مرگ این فیتوپلانکتون‌ها، باکتری های تجزیه کننده بقایای مرده این فیتوپلانکتون ها اکسیژن محلول آب را مصرف می کنند و در نتیجه ماهی ها و دیگر آبزیان منطقه دچار حالت خفگی و کمبود شدید اکسیژن شده و یا در آبشش آنها رسوب می کند که در نهایت منجر به مرگ آنها می شود.
در سال های اخیر افزایش پدیده کشند قرمز در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان خسارات زیادی به ماهیگیران وارد کرده است چون تاثیرات شکوفایی جلبکی علاوه بر جانوران و آبزیان، مردم منطقه را نیز از نظر اقتصادی و بهداشتی متضرر می کند.
چندی پیش بهروز ابطحی رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفته بود که شکوفایی جلبکی تاثیرات منفی بر محیط‌های آبی دارد از این رو پایش شکوفایی جلبکی در آب‌های شمال و جنوب را در دستور کار قرار داده‌ایم.
وی افزود: شکوفایی یا بلوم جلبکی یکی از موضوعات مطرح در حوزه اقیانوس شناسی است که به عوامل مختلفی از جمله تغییر اقلیم مرتبط است، این موضوع به اندازه‌ای مهم است که در زمره پروژه‌های معدودی است که در قالب برنامه‌های بین المللی کشورها در یک شبکه با یکدیگر همکاری دارند.
ابطحی ادامه داد: از این رو پیش بینی شکوفایی جلبکی و ماکرو جلبک‌ها حائز اهمیت جهانی است زیرا شکوفایی جلبکی به طور مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی انسان‌ها اثر گذار است و این تاثیر دارای جنبه‌های اقتصادی، بهداشتی و اقتصادی و معیشتی است.
وی با تاکید بر اینکه بلوم جلبکی از قبل از انقلاب صنعتی وجود داشته است، خاطرنشان کرد: اما در دهه اخیر آنچه که شکوفایی جلبکی را مهم کرده، افزایش تعداد و تنوع و گستردگی این شکوفایی است که بخشی از آن ناشی از شرایط تغییر اقلیم و افزایش دمای جهانی آب و هوا است.
رییس پژوهشگاه اقیانوس شناسی، ورود مواد مغذی به محیط دریایی را از دیگر عوامل بروز شکوفایی جلبکی عنوان کرد و گفت: این شکوفایی تاثیرات منفی بر محیط‌های آبی دارد به طوری که برخی تغییرات ایجاد شده ناشی از بلوم جلبکی برگشت ناپذیر است از این رو این پدیده موضوع مهم در دنیا تلقی می‌شود.
با توجه به اینکه پدیده شکوفایی جلبکی خسارات زیادی به بخش شیلاتی کشورها وارد می کند همچنین سلامت انسان ها را تحت تاثیر قرار می دهد از این رو کشورها درصدد مقابله با آن به روش های مختلف هستند که یکی از این روش ها استفاده از پرندگان است.
چندی پیش عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفته بود که شکوفایی جلبکی تاثیرات منفی بر محیط زیست دریایی دارد از این رو راهکارهای متعددی برای مقابله با آن پیشنهاد می‌شود که یکی از آنها استفاده از پرندگان برای مقابله با پوشش ضخیم جلبکی است.
احمد منبوهی با اشاره به اینکه شکوفایی جلبکی آسیب زیادی بر محیط زیست دریایی و زیستمندان آن وارد می کند، افزود: به دلیل تاثیرات منفی زیست محیطی شکوفایی جلبکی، در دنیا به دنبال راهکارهای مدیریتی و کاهش آن هستند که جمع آوری دستی جلبک‌ها و استفاده از علف کش‌ها از جمله راهکارهای مقابله با این پدیده شناخته شده است، علاوه بر این روش ها، استفاده از پرندگانی مانند غاز و قو برای مقابله با پوشش‌های ضخیم جلبکی پیشنهاد شده است.
