گاوهای گرسنه

همراه با تیم خبری و تعدادی از مسئولان متولی برای بازدید از یک گاوداری در کرمان رفته بودیم؛ داخل محوطه که رسیدیم گاو و گوساله هایی که از شدت سوء تغذیه با بدن های نحیف، لاغر و رنجور به سختی روی پای خود ایستاده بودند به امید خوراکی اندک به سمت مان آمدند.

ضجه هایشان هنوز در گوشم است؛ ناله گاوهای گرسنه که هر از گاهی به امید خوراک، سرشان را به داخل محل تغذیه می بردند و زبانشان  را به کف خشک و خالی آن می زدند و دست خالی و ناامید دوباره ناله سر می  دادند.

اغلب گاو و گوساله های این واحد دامپروری، از شدت سوء تغذیه وزن عادی نداشتند و با استخوان هایی بیرون زده، گرسنه و کلافه بشدت نیاز به علوفه و خوراک داشتند اما بر اساس مشاهدات خبرنگاران انبارها و سیلوهای گاوداری تقریبا از خوراک خالی بود.

با برنامه ریزی سازمان بسیج رسانه استان کرمان و همراه با تعدادی از مسولان جهاد کشاورزی و پشتیبانی امور دام استان در قالب برنامه خبری صبح یکی از روزهای گرم تیرماه (۱۴ تیرماه) به بازدید یکی از دامپروری های بزرگ و مطرح حومه شهر کرمان رفتیم تا از نزدیک در جریان مشکلاتشان قرار بگیریم که با صحنه های آزاردهنده ای از گرسنگی گاوها مواجه شدیم.

صحنه هایی که نشان می دهد دامداران این روزها گرفتار مجموعه ای از مشکلات زنجیره ای در امر تولید شده اند که در صورت حل نشدن آنها، دورنمای تاریکی برای این صنعت در استان می توان متصور شد.

اما نکته قابل تامل تر اینکه آنطور که مسئولان جهاد کشاورزی می گویند نهاده های خریداری شده و وجود دارد که یا در گمرک یا انبارها هستند و مشکل در توزیع یا حمل و نقل خود را نشان داده است؛ مشکلی که گویا دلالان و بخش خصوصی با آن کمتر مواجه هستند زیرا می توانند راحت تر نهاده ها را با قیمت های بالاتر توزیع کنند.

در ابتدای محل ورود به دامپروری، بغض حمید فرحبخش مالک این واحد تولیدی گاو شیری با دیدن خبرنگاران ترکید و اشک از چشمانش سرازیر شد؛ می گفت: زحمات ۳۰ ساله اش امروز به دلیل نبود خوراک دام جلو چشمانش از بین می رود و کاری برای آنها نمی تواند بکند.

به داد دامداران برسید

این دامدار اظهارداشت: پرورش گاو را از ۳۴ سال قبل و از صفر شروع کردم؛ روزها و شب های زیادی را با سختی سپری کردیم تا تولید در استان شکل بگیرد و مردم از لحاظ شیر و گوشت مشکلی نداشته باشند.

هفته ای ۴ گاو تلفات داریم

وی ادامه داد: هم اکنون ۶۸۰ راس گاو و گوساله شیری و گوشتی در این واحد موجود و این در حالی است که تا سه ماه قبل تعداد دام ها ۷۵۰ راس بود اما نبود خوراک کافی برای دام ها باعث شده تا تقریبا سه یا چهار گوساله یا گاو در هفته تلفات داشته باشیم.

این دامدار کرمانی با اشاره به کاهش میزان تولید شیر در این گاوداری اظهار داشت: ۲۴۰ گاو شیری داریم که سال قبل روزانه حدود ۱۰ تن شیر به بازار عرضه می کردیم اما الان میزان تولید شیر به ۲ هزار و ۷۰۰ کیلو گرم رسیده است.

فرحبخش با بیان اینکه هر دام مولد و شیرده به طور متوسط روزی ۱۵۰ هزار تومان خوراک نیاز دارد افزود: قیمت انواع علوفه و نهاده های دام نسبت به سال گذشته حداقل سه برابر شده اما قیمت خرید شیر افزایش آنچنانی نداشته و هر کیلو چهار هزار و ۵۰۰ تومان خریداری می شود.

مشکلی که حل نمی شود

بنا به اظهار این دامدار کرمانی، مشکل اصلی که برای آن باید چاره فوری اندیشه شود، کمبود و به موقع تحویل ندادن خوراک دام توسط دستگاه های توزیع کننده است که وضع حیوانات زبان بسته را به این روز انداخته اشت.

۲ ماه قبل پول داده ام اما..

وی با لحنی مملو از استیصال و عصبانیت خطاب به مسئولان همراه تیم خبری گفت: ۲ ماه قبل پول خوراک دام را به شرکت های توزیع کننده پرداخت کردیم، اما خبری از تحویل نیست، مسئولان هم فقط می گویند نامه نگاری کردیم، مگر نامه جواب گرسنگی و از بین رفتن دام من می شود، چرا مسئولان از اتاق خود بیرون نمی ایند تا مشکلات حل شود.

این دامدار کرمانی افزود: مقدار زیادی نهاده و خوراک دام در گمرکات کشور انبار شده و مدیران نبود ماشین برای بارگیری و حمل و نقل را عنوان می کنند که این پذیرفتنی نیست؛ چرا جهاد کشاورزی با این دستگاه بزرگ توان حمل و نقل ساده ترین و مهم ترین مایحتاج دامداران را ندارد؟

وی با اشاره به خالی بودن سیلوی ۳ هزار تنی خوراک دام گاوداری خود باز هم با صدایی گرفته اظهارداشت: همین سیلویی که می بینید سال قبل پر بود، اما امروز ۳۰ کیلو خوراک هم در آن نیست، چه کسی به داد ما می رسد؟

فرحبخش تصریح کرد: خیلی ها به من می گویند چرا دام هایت را نمی فروشی و وارد بازار آزاد نمی شوی اما اگر ما دامپروری را تعطیل کنیم چه کسی می خواهد جوابگوی گوشت و شیر مردم باشد؟ چه کسی باید باور کند که ادامه فعالیت ما در شرایط امروز جهاد است.

جنین هایی که سقط می شوند

وی افزود: گاوهای آبستن به دلیل مشکل تغذیه کم، جنین های داخل شکمشان سقط می شود و در ماه های اخیر تعداد کمی گوساله به دنیا آمده است.

افشین فرحبخش پسر مالک گاوداری نیز که به همراه همسر دامپزشک خود در امور این دامپروری به پدر کمک می کند، درباره مشکلات به وجود آمده برای دامداری های استان می گوید: ما با تهیه خوراک دام هایمان سال گذشته نیز با مشکل روبه رو بودیم اما امسال خشکسالی مزید بر علت شده به طوری که بهای هر کیلو یونجه از کیلویی ۲ هزار تومان به ۶ هزار تومان افزایش یافته است که یونجه با همین قیمت را نیز به سختی باید تهیه کنیم.

وی تاکید کرد: این دام ها که اغلب از نژادهای اصلاح شده هستند هزینه زیادی از بیت المال برای آنها شده و در صورت از بین رفتن به جز ما که مالک آنها هستیم، خود مردم نیز بسیار متضرر خواهند شد.

اینجا، آنجا، همه جا دلالان

این دامپرور کرمانی با اشاره به وجود بازار سیاه و دلالی در بخش خوراک دام ونهاده ها، جلو خبرنگاران و مسئولان ( از روی بلندگوی گوشی) با یکی از دلالان تماس تلفنی برقرار کرد؛ فرد پشت خط قول تامین فوری ۱۵ تن خوراک دام به صورت نقدی را برای روز جاری دارد.

فرحبخش گفت: هر چند مسئولان از ذخیره کافی نهادهای دامی در استان کرمان برای شرایط اضطراری خبر می دهند، اما توزیع این نهاده ها بموقع نیست و من معتقدم حل مشکل به مسئولان کشوری و خارج از استان مربوط می شود.

وی تاکید کرد: با شرایط موجود تنها راه برای ادامه حیات صنعت دامپروری در استان و حتی کشور واردات علوفه خشبی(یونجه، کاه، جو وغیره) است و جز این راهی برای حل مشکل وجود ندارد.

این دامدار کرمانی با اشاره به وضعیت بسیار بد تغذیه گاوها و گوساله ها ادامه داد: دام های ما در وضعیت فعلی خریدار ندارد، گاو شیردهی که حداقل قیمت آن ۳۷ میلیون تومان است حتی ۲۰ میلیون تومان نیز مشتری ندارد، وضع به همین روال پیش برود، تا آخر تابستان اینجا تعطیل می شود.

مسئولان شرایط بحرانی را پذیرفتند اما…

مسئولان حاضر در این برنامه خبری در پاسخ به مشکل این دامدار کرمانی که به نظر می رسد یک نمونه از وضع موجود است ضمن پذیرفتن شرایط بحرانی صنعت دام، هر کدام راه حل رفع موانع در تهیه و توزیع خوراک دام و نهاده ها را به دستگاه متولی دیگری ارجاع دادند.

ضربه وارده به دامداران در کوتاه مدت قابل جبران نیست

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد و کشاورزی شمال کرمان که در این محل حاضر بود گفت: مشکلات امروز در حوزه دام خشکسالی، حمل نشدن نهاده ها و تناسب نداشتن قیمت شیر و گوشت با هزینه های تولید است که همگی باعث شده تا صنعت دامپروری ما را تضعیف کند.

علی باقری اظهارداشت: الان فشار روی گاودار است که اگر ادامه پیدا کند این صنعت مهم و راهبردی نابود خواهد شد و در آینده ای که زیاد هم دور نیست با کمبود شیر و گوشت روبه رو می شویم.

وی با بیان اینکه باید فکر اساسی برای دامداران شود تاکید کرد: در صورت وارد آمدن ضربه اساسی به صنعت دامپروری کشور، جبران آن حداقل پنج سال طول می‌کشد.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی شمال کرمان اظهارداشت: دام ها باید به هر قیمتی حفظ شوند تا تولید آینده با مشکل روبه رو نشود، در شرایط فعلی باید مشکل حمل نهاده ها با فوریت از گمرک حل شود تا خوراک دام سریع به دست تولید کننده برسد.

وی اظهارداشت: همچنین بانک کشاورزی با ارائه تسهیلات به دامداران نقدینگی آنها را تامین کند تا علوفه مورد نیاز به دست دامدار برسد که از این وضعیت نجات یابند.

پولی که به جیب «دیگران» می رود

باقری تصریح کرد: تناسب بین قیمت شیر و هزینه باید برقرار شود تا نگهداری دام و تولید شیر برای دامدار صرفه داشته باشد و ستاد تنظیم بازار نیز سریع به این مساله ورود کند؛ اینک شیر در سطح شهر هر کیلو هشت هزار تومان به فروش می رسد اما دامدار شیر خود را چهار هزار و ۵۰۰ می فروشد که این تفاوت به جیب دیگران می رود.

پیش بینی کاهش ۳۰ درصدی تولید

وی گفت: باوجود بحرانی بودن شرایط دامداران، خوشبختانه گاوداری در استان تعطیل نشده اما تولیدات ما کم شده است به طور مثال سال گذشته روزانه ۶۰۰ تن تولید شیر در استان داشتیم که پیش بینی می کنیم حدود ۳۰ درصد کاهش تولید داشته باشیم.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی شمال کرمان با بیان اینکه حدود ۱۲۸ هزار راس گاو و گوساله در استان کرمان داریم افزود: در صورت ادامه وضعیت فعلی و فشارهای وارده، قطعا جمعیت دام ها در آینده کاهش می یابد که در تولید اثر گذار است.

فاجعه کشتار دام های مولد

وی با اشاره به کشتار دام های مولد تصریح کرد: وقتی خشکسالی و کمبود خوراک دام داریم، دامدار سعی می کند دام خود را بر اساس میزان علوفه ای که دارد تنظیم کند و گاو و گوساله هایی که غیراقتصادی هستند را از چرخه تولید خود حذف می کند و شرایط به سمتی می رود که تعداد دام های حذفی روز به روز افزایش پیدا می کند.

نهاده ها در گمرگ باقی مانده

باقری با اشاره به کمبود نهاده ها و خوراک دام در استان تاکید کرد: نهاده ها خریداری شده و در گمرک های بنادر وجود دارد اما در حمل و نقل به مشکل برخورد کردیم و با حمل و نقل جاده ای و باربری ها مکاتبه کردیم اما هنوز این مشکل حل نشده است.

بخش خصوصی موفق تر است

وی در خصوص عرضه نهاده های خارج از شبکه توزیع رسمی نیز بیان کرد: شرکت های خصوصی با پرداخت هزینه های حمل و نقل، خوراک را از گمرکات حمل می کند و با قیمت بالاتر به تولید کننده و دامدارن می فروشد، اما بخش دولتی توان چنین کاری را ندارد.

آب در کوزه و تشنه لبان…

همه این مشکلات در حالی است که مدیرکل پشتیبانی امور دام استان کرمان که در دامداری حاضر بود نیز گفت: اینک نهاده ها در استان کرمان متناسب با سهمیه در نظر گرفته شده و ضریب دام در انبارهای شرکت پشتیبانی ذخیره سازی شده است.

احمد مسعودی افزود: در صورتی که از طرف معاونت امور دام وزارت جهاد و کشاورزی به شرکت پشتیبانی امور دام ابلاغ شود، هیچ محدودیتی درخصوص تامین و توزیع نهاده های دامی بر اساس سهمیه نخواهیم داشت.

وی درباره میزان توزیع نهاده ها در استان اظهار داشت: از ابتدای امسال تا کنون حدود ۹ هزارتن نهاده بین دامداران استان کرمان توزیع شده و کار توزیع بر اساس دستورالعمل ها و سهمیه ها در حال انجام است.

مدیرکل پشتیبانی امور دام استان کرمان تاکید کرد: وظیفه ما تامین نهاده برای توزیع بین دامداران است و اگر نهاده ای درخواست شود و سهمیه تخصیص پیدا نکند و در انبار شرکت پشتیبانی نهاده وجود نداشت قطعا ما باید پاسخگو باشیم، اما توزیع کننده دستگاه دیگری است.

وی با اشاره به تحویل نهاده ها برای کسانی که در سامانه ثبت نام کرده اند بیان کرد: ما در خصوص کسانی که در سامانه اعلامی برای تحویل نهاده ثبت نام کرده اند اقدام می کنیم و اگر متقاضیان خارج از سامانه و از شرکت های دیگر خرید کنند و دچار مشکل شوند، پاسخگو نیستیم.

حمل نهاده های دامی در اولویت حمل و نقل قرار داده شده است