کرم ابریشم بیش از چهار هزار سال توسط مردم پرورش داده می شد. این کار نخستین بار در چین در حدود ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح آغازشد. چینی ها راز تهیه ابریشم را سال ها مخفی نگه داشتند و در اروپا و خاورمیانه تجارت می کردند. اما سرانجام به دست آوردن ابریشم از طریق کرم ابریشم توسط مردم دیگر کشورها یاد گرفته شد. عمل پروراندن کرم ابریشم نوغانداری نامیده میشود. یک کرم بالغ طول قدش به پنج تا هفت سانتی متر میرسد. او یک کارگر شگفتانگیز است. فقط در طی چند روز یک کرم ابریشم تنها پیله ای می تند که میتواند ششصد متر نخ ابریشم از آن برداشت کرد اما باز به بیست و پنج هزار پیله نیاز است تا نیم کیلو نخ ابریشم خام تولید شود. امروزه بیشتر نخ ابریشم به وسیله چین و هندوستان تولید میشود.
هرسال ۶۰۰۰۰ تن ابریشم خام تولید می شود و تبدیل به پیراهن، لباس ، روتختی، پرده و دیگر فراورده ها می شود. این یک صنعت بزرگ است. در دنیا انواع مختلفی ازکرم ابریشم برای تولید ابریشم مورد استفاده قرار می گیرد حتی نوعی از کرم ابریشم پیله را با همکاری کرم دیگری می تند و نخ دولایه تولید می کنند. اگر چه نخهای مصنوعی مانند نایلون و پولیستر وجود دارند که محکم تر و ارزان تر از ابریشم هستند و قیمت آن ها پایین تر است. اما ابریشم به یک کالای تجملی تبدیل شده است و هنوز مورد تقاضا است زیرا در نگاه و احساس عالی است.
مراحل پرورش کرم ابریشم :
تفریخ :
خروج کرم ازتخم را تفریخ گویند که در شرایط مساعد سیزده روز طول میکشد. پس از اینکه اولین آثار تفریخ مشاهده شد لازم است جهت تفریخ یکنواخت به مدت چهل و هشت ساعت در اتاقی کاملا تاریک که دارای دمای ۲۵ درجه سانتی گراد و هشتاد درصد رطوبت داشته باشد قرار گیرد. رنگ تخم ها در ابتدا آبی روشن است که درست قبل از خارج شدن کرم ها از تخم تیره رنگ می شوند.
کرم جوان :
کرم ابریشم معمولا دارای پنج مرحله تغذیه و چهار مرحله پوستاندازی است که به هر مرحله از تغذیه «سن» و به هر مرحله از پوست اندازی «خواب» گفته می شود. می توان گفت که کرم ابریشم دارای ۵ سن و ۴ خواب است. سنین ۱و۲و۳ را «کرم جوان» گویند. سنین کرم جوان حدود یازده روز طول می کشد.
کرم بالغ:
سنین ۴ و ۵ به نام کرم ابریشم بالغ نامیده می شود که ۱۵-۱۶ روز به طول می انجامد. در پایان سن پنجم کرم ها از اشتها افتاده و از تغذیه باز می مانند. جثه آن ها کوچک شده و به رنگ زرد و شفاف در می آیند که در این زمان با گذاشتن وسایل پیله تنی بر روی کرم ها موجبات تنیدن پیله فراهم می آید.
عادت غذایی کرم ابریشم :
کرم ابریشم از برگ درخت توت برای تغذیه استفاده می کند و هیچ غذای دیگری را نخواهد خورد. برگ های توت باید بلا فاصله بعد از بیرون آمدن کرم از تخم دراختیارش قرار گیرد. برگ های تازه و لطیفی که مورد نیاز کرم جوان است در اوایل بهار در دسترس است. برگ های کهنه در سه مرحله اول زندگی کرم ابریشم (کرم های جوان) بسیارخشن است در دوره چهارم و پنجم زندگی (کرم های بالغ) می تواند از برگ های سخت و خشن استفاده کنند. برگ ها باید عاری از مواد آفت کش باشند. بعد از جمع آوری مقدار زیادی از شاخه های درخت توت با برگ های تازه به عنوان ذخیره غذایی باید آن ها را به مدت سه دقیقه در محلول گندزدا قرار داد. سپس برگ ها باید در زیر شیر آب خوب شسته شود تا تمام برگ ها خوب پاک و شسته شود زیرا می تواند باعث کشته شدن کرم های ابریشم شود. بعد با تکان دادن آب اضافی برگ ها گرفته شده و در کیسه های پلاستیکی و جای خنک نگهداری شود.
تشکیل پیله:
ابتدای هر تابستان پروانه کرم ابریشم از پیله خارج می شود. پروانه ماده پس از جفت گیری ۴۰۰ تخم کوچک می گذارد. طی تقریبا دو هفته یک کرم ابریشم ۳ میلی متری از تخم خارج می شود. به آن ها برگ درخت توت سفید داده می شود که حریصانه آن ها را می بلعند. سپس طی چهار مرحله پوست اندازی می کنند تا کاملا بالغ شوند. بعد از حدود یک ماه هر کرم ابریشم شروع به ریسیدن پیله اطراف خودش می کند. این کار به وسیله غده ترشح کننده کرم ابریشم انجام می شود.
کرم ابریشم یک تار ابریشمی نازک ترشح می کند و بعد با چسبی که تهیه میکند، پیله را به صورت سطح صافی به هم می چسباند. این کار سه روز و سه شب طول می کشد که بسته به خصوصیات نوع وروش پرورش کرم ابریشم، یک پیله می تواند وزنی در حدود ۵/۱ تا ۵/۲ گرم داشته باشد. اگر چه پیله به عنوان محصول اصلی استفاده نمی شود، در عوض برای تهیه ابریشم خام به کار می رود. دو تا سه روز بعد از تشکیل پیله کرم درون آن به شفیره تبدیل می شود و تقریبا بعد از دو هفته به صورت پروانه از پیله خارج می شود. ازشفیره کرم ابریشم برای تهیه غذای ماهی، لوازم دارویی و آرایشی می شود.
باید توجه کنید که طول رشته نخ ابریشمی یک پیله ممکن است ۳۰۰تا ۹۰۰ متر باشد. خروج پروانه از پیله می تواند این رشته نخ را تکه تکه کند، در حالی که ابریشم از پیله کامل که شفیره داخل آن است به دست میآید. در یک مزرعه پرورش کرم ابریشم پروانههای بالغ فقط به اندازه مورد نیاز اجازه دارند از پیله خارج شوند باقیمانده به وسیله گرما در درون پیله کشته میشوند، برای اینکه ابریشم بتواند ریسیده و به پارچه تبدیل شود. پروانه کرم ابریشم رنگ متمایل به زرد با بدنی کلفت و پرموى دارد. عمر پروانه بالغ مدت بسیار کوتاهی است.