تسهیلاتی که برای گلخانه‌داران حکم «نوش‌دارو بعد از مرگ سهراب» است
یک گلخانه‌دار مطرح می‌کند: موانع سخت و طاقت فرسا از جمله موازی کاری بسیاری از ادارات و دستگاه های ذیربط در زمینه ارائه تسهیلات، موجب عدم پرداخت به موقع تسهیلات به تولیدکننده می شود و پس از کش و قوس های فراوان و طی راهی بسیاری طولانی، این تسهیلات زمانی به دست گلخانه دار می رسد که دیگر نیازی به آن ندارد و حکایت همان «نوش دارو بعد از مرگ سهراب» است.
به گفته گلخانه‌داران، روند کُند ارائه تسهیلات به گلخانه داران عمده‌ترین مشکل در راستای توسعه کشت گلخانه‌ای است که در بسیاری موارد این تسهیلات زمانی به دست تولیدکننده می رسد که نیازی به آن ندارد. از طرفی ثابت نبودن قیمت مواد اولیه، مصالح و کالاهای اساسی برای ساخت گلخانه‌ها و نیز عدم حمایت بسیاری از ارگان ها از این تولیدکنندگان در زمان شیوع بیماری کرونا مشکلات گلخانه داران را دوچندان کرده است.
عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه ملایر با بیان اینکه گلخانه، گیاه‌خانه یا گرمخانه محلی برای کشت انواع مختلف گل و گیاه است، می گوید: سقف و دیواره‌های گلخانه به‌وسیله پوشش‌های شفاف پوشیده شده که این پوشش سبب ایجاد اثر گلخانه‌ای و محبوس شدن انرژی خورشیدی درون گلخانه می‌شود، گلخانه‌ها گیاهان را از سرمای زمستان و گرمای تابستان محافظت می‌کنند.
دکتر زهرا موحدی در گفت‌وگو با ایسنا، گلخانه ها را براساس نوع استفاده و کاربرد به چهار دسته تقسیم می کند و ادامه می دهد: گلخانه ها به چهار دسته گلخانه های آموزشی، تحقیقاتی، تفریحی و سرگرمی و تجاری تقسیم می شوند.
تاریخچه شکل گیری گلخانه ها
به گفته این مدرس، گلخانه برای تولید میوه های خارج از فصل و همچنین گل و گیاهان زینتی از قرن ۱۷ میلادی در کشور هلند پا به عرصه وجود نهاد. پس از هلند که طی نیمه اول قرن هفدهم بزرگترین قدرت در آب های آزاد جهان بود، اروپای غربی، ژاپن و آمریکا پیشرو در تولیدات گلخانه ای بودند.
او مطرح می کند: تکنولوژی گلخانه در قرن نوزدهم توسط مهاجرین اروپایی به آمریکا در جهت ایجاد صنعت تزئینات راه یافت. عملاً گلخانه آمریکایی توسط جیمز بکمن در شهر نیویورک احداث شد. با ایجاد تحول در این روند در طول دهه ۱۹۵۰، حمل ونقل هوایی به حدی توسعه یافت که ارسال گل های بریده به هر نقطه ای از آمریکا ممکن شد و در نهایت پس از جنگ جهانی دوم کشت های گلخانه ای در سراسر جهان گسترش یافت به طوریکه در سال های اخیر با استفاده از روبات ها در گلخانه، سیستم ها به صورت هوشمند کنترل و مدیریت می شود.
موجدی در ادامه به تاریخچه گلخانه ها در ایران می پردازد و بیان می کند: تولید محصولات گلخانه ای غالباً با پرورش گل در ایران از حدود سال ۱۳۰۰ خورشیدی آغاز شده اما با هدف تجاری از اوایل دهه ۴۰ با گلخانه های چوبی در اطراف شهر اصفهان شروع شد و هم اکنون با احداث گلخانه های مدرن در سراسر کشور انواع محصولاتی نظیر خیار، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای رنگی، طالبی آناناسی، توت فرنگی، انواع گیاهان دارویی، انواع گل های شاخه بریده مانند رز و ژربرا در حال تولید است که علاوه بر تأمین بازارهای داخلی مقداری نیز به خارج از کشور صادر می شود و در سال های پس از انقلاب و حدود دهه ۷۰ این امر رشد فزآینده ای به خود گرفت.
مزایای کشت گلخانه ای
به گفته او، صرفه جویی در نهاده های طبیعی مانند فضا، سوخت، انرژی، خاک و آب، افزایش تولید در واحد سطح (۱۵ برابر فضای آزاد)، تولید بیش از یک محصول در سال و تولید چند باره محصول در سال، افزایش کیفیت محصول به علت کنترل بهتر آفات با روش‌های کنترل بیولوژیکی و کاهش مصرف سموم، استفاده از اراضی غیرقابل کشت با سیستم هیدروپونیک، افزایش کیفیت محصول شامل رنگ، فرم، عطر و طعم، کاهش مصرف سموم و عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان بازاریابی مناسب و تنظیم برنامه کشت از جمله مزایای کشت گلخانه ای است.
موحدی همچنین صرفه جویی در مصرف آب به علت استفاده از سیستم های تحت فشار در این نوع کشت را یکی دیگر از مزایای کشت گلخانه ای برمی شمارد و تصریح می کند: تولید محصول در تمام فصل‌های سال، امکان تنظیم زمان برداشت محصول براساس کشش تقاضای بازار، اشتغالزایی بیشتر در واحد سطح، تداوم کار و تولید محصول در تمام فصل های سال، ایجاد فرصت های شغلی بیشتر در روستاها و حاشیه شهرها و نیز امکان استفاده از تکنیک های جدید کشاورزی مانند کشت طبقاتی از دیگر مزایای این نوع کشت است.
او با بیان اینکه بخش زیادی از هزینه اولیه صرف احداث گلخانه می شود، می گوید: در صورت سودمند بودن محصول تولیدی این هزینه حداکثر در سه سال برگشت داده می شود. نکته دیگر نیاز به مراقبت دائمی در این نوع کشت است و برخلاف کشت در هوای آزاد که با مراقبت کمتر می توان به سود قابل توجهی دست یافت، در کشت گلخانه ای حتی لحظه ای غفلت می تواند خسارت جبران ناپذیری وارد کند؛ به طور مثال کاهش شدید دما در گلخانه در یک شب سرد زمستانی سبب نابودی کامل محصولات گلخانه ای می شود.
در صورت تصمیم به کشت گلخانه ای چه باید کرد؟
عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه ملایر تولید محصول در محلی که در آن محصول کشت نمی شود و تولید در زمانی که کشت محصول در هوای آزاد غیرممکن است را از جمله اهداف کشت گلخانه ای عنوان می کند و ادامه می دهد: نخستین اقدام پس از تصمیم گیری در مورد کشت گلخانه ای، مشخص کردن بازار فروش است، یعنی باید مشخص شود محصول تولیدی در کجا به فروش خواهد رسید، از طرفی زمان های مختلف سال باید از نظر میزان فروش محصول تولیدی، زمان کسادی و اشباع بازار و زمان خلأ و نیاز شدید بازار باید تعیین شود.
او ادامه می دهد: نوع و ویژگی محصول مورد نیاز که موردپسند مصرف کننده همان منطقه باشد مانند تولید گوجه فرنگی ریز یا درشت، تولید فلفل زرد یا سیاه باید مشخص شود. گام بعدی جمع آوری اطلاعات هواشناسی منطقه مورد کشت شامل میانگین ۱۰ ساله حداقل دما در سردترین شب سال و میانگین حداکثر دما در گرم ترین روز سال، میانگین ۱۰ سال بارندگی، تعداد روزهای آفتابی، روزهای ابری و روزهای یخبندان است همچنین جهت های جغرافیایی و جهت وزش بادهای غالب در منطقه، مسافت گلخانه تا بازار مصرف، دستمزد کارگر در منطقه مورد احداث گلخانه، جمع آوری اطلاعات علمی در مورد کاشت، داشت و برداشت، آفات بیماری ها و انبار داری محصول مورد کشت باید تعیین شود.
موحدی در پایان خاطرنشان می کند: وضعیت آب منطقه از نظر کمی و کیفی باید مورد بررسی قرار گیرد به طوریکه برای هر مترمربع بستر خاکی گلخانه حدود یک مترمکعب آب باید در دسترس بوده و مواد حل شده جامد در آب مانند بی کربنات سدیم، کلر و فلور آب در حد مطلوب باشد همچنین بازدید از گلخانه های اطراف برای جمع آوری اطلاعات علمی و تجربی آنها به منظور جلوگیری از تکرار اشتباه دیگران برای راه اندازی یک گلخانه ضروری است.
۱۸ واحد گلخانه ای در شهرستان ملایر فعال هستند
به گفته مدیر جهادکشاورزی شهرستان ملایر، در حال حاضر ۱۸ واحد گلخانه ای فعال شهرستان ملایر در غالب ۱۵ واحد در شهرک گلخانه ای حرم آباد و سه واحد انفرادی با سطح ۸.۵ هکتار در حال فعالیت هستند. سالانه حدود ۳۷۵۰ تن محصولات صیفی، خیار، گوجه فرنگی و فلفل دلمه رنگی از این میزان سطح زیرکشت گلخانه برداشت می‌شود.
سیدمهدی میرباقری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به سند سه ساله راهبردی توسعه این شهرستان، اظهار می کند: مطابق این سند، سالانه باید هشت هکتار به سطح زیرکشت گلخانه‌ای ملایر تا سال ۱۴۰۰ اضافه شود و از این میزان از ابتدای سال ۹۹ تاکنون سه هکتار در قالب ۹ طرح اضافه شده و دو هکتار دیگر نیز در حال اخذ تسهیلات بانکی برای احداث است. در ضمن حدود سه هکتار نیز در مرحله اخذ پروانه تأسیس کشت گلخانه‌ای از نظام مهندسی کشاورزی است.
واگذاری ۵ واحد از شهرک گلخانه ای در روستای گنبد
او ادامه می دهد: از طرفی دهه فجر سال گذشته عملیات اجرایی بزرگترین شهرک گلخانه‌ای غرب کشور با حضور معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و استاندار همدان به مساحت ۶۸ هکتار و با سرمایه گذاری افزون بر ۱۴۰ میلیارد تومان در روستای گنبد ملایر آغاز شد.
میرباقری با بیان اینکه میزان تولید این شهرک گلخانه‌ای ۱۵ هزار تن در سال است که زمینه اشتغال برای ۴۱۰ نفر را ایجاد خواهد کرد، می افزاید: در حال آماده سازی این شهرک و فراهم کردن تأسیسات زیربنایی و تأمین آب، برق و گاز آن هستیم. پس از فراخوان اولیه پنج واحد از این شهرک به متقاضیان واگذار شده است و در حال حاضر نیز در مرحله واگذاری طی فراخوان دوم با ۳۱ نفر متقاضی هستیم.
مدیر جهادکشاورزی شهرستان ملایر در ادامه از ایجاد شهرک گلخانه ای پیمان دشت با مساحت ۵۰ هکتار از اراضی حسین آباد ناظم خبر می دهد که در حال واگذاری اراضی منابع طبیعی به شرکت شهرک‌های کشاورزی است و طی هفته های آینده با واگذاری این اراضی و تأمین زیرساخت‌های لازم به گلخانه تبدیل و به متقاضیان واگذار می شود.
او تورم و افزایش قیمت مصالح و سازه های گلخانه ای را یکی از موانع مهم پیش روی تولیدکنندگان می داند که سبب شده احداث یک گلخانه به حجم سرمایه گذاری اولیه بالایی نیاز داشته باشد و مطرح می کند: یکی دیگر از مشکلات گلخانه داران تأمین آب است. با توجه به اینکه آب گلخانه ها از چاه های عمومی تأمین می شود و دیگر کشاورزانی که از آن چاه سهم آب دارند، اجازه برداشت آب از چاه را خارج از فصل به گلخانه ای که در تمام فصول سال به آب نیاز دارد، نمی دهند، تولیدکننده با مشکل تأمین آب مواجه می شود.
اشتغالزایی ۵۰ نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم در یک گلخانه
سیداحمد هاشمی، یکی از گلخانه داران ملایری است که کار خود را ابتدا در کنار پدرزنش در یک گلخانه ۳۰۰۰ متری آغاز کرده و امروز پس از ۱۵ سال تلاش و دوندگی، به ثمر نشستن گوجه فرنگی هایش را در یک گلخانه ۴۰۰۰ متری استاندارد اسپانیایی به نظاره نشسته است.
او در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه این گلخانه در کیلومتر ۷ جاده ملایر- همدان واقع شده است، می گوید: برای نخستین بار در ایران، سیستم گرمایش از کف در این گلخانه در سال ۹۰ اجرا شد که علاوه بر تأمین دمای مطلوب و سالم برای گیاه، با کاهش ۶۰ درصدی مصرف سوخت همراه است همچنین اجرای سیستم کشت هیدروپونیک(کشت بدون خاک) و نیز ایجاد سیستم تهویه و مه پاش از دیگر اقدامات انجام شده طی این سال ها بود تا سرانجام در سال ۹۷ در راستای توسعه و نوسازی گلخانه، ۴۰۰۰ مترمربع گلخانه استاندارد اسپانیایی با اعتباری بیش از ۲.۵ میلیارد تومان احداث شد.
به گفته این تولیدکننده، در این گلخانه قابلیت کشت انواع سبزی و صیفی جات از جمله گوجه فرنگی، خیار، توت فرنگی و انواع فلفل وجود دارد و در حال حاضر این واحد زیرکشت گوجه فرنگی است که علاوه بر تأمین میوه و تره بار شهرستان ملایر و شهرهای اطراف، این محصولات به کشورهای حاشیه خلیج فارس و روسیه نیز صادر می شود.
هاشمی، به ۹۰ تن ظرفیت تولید سالانه گلخانه اشاره و تصریح می کند: این واحد تولیدی برای ۱۰ نفر به طور مستقیم و بیش از ۴۰ نفر به طور غیرمستقیم اشتغال ایجاد کرده است که در حال حاضر شش نفر از آنها بیمه شدند.
نوش دارو بعد از مرگ سهراب
او از راه پرفراز و نشیب پیش روی تولیدکنندگان می گوید: این موانع سخت و طاقت فرسا از جمله موازی کاری بسیاری از ادارات و دستگاه های ذیربط در زمینه ارائه تسهیلات، موجب عدم پرداخت به موقع تسهیلات به تولیدکننده می شود و پس از کش و قوس های فراوان و طی راهی بسیار طولانی، این تسهیلات زمانی به دست تولیدکننده می رسد که دیگر نیازی به آن ندارد و حکایت همان «نوش دارو بعد از مرگ سهراب» است.
هاشمی و دیگر همرزمانش که با دستان خالی و یک تنه جبهه «جهش تولید» را حفظ کردند، ضمن قدردانی از حمایت های سازمان جهادکشاورزی و بسیج سازندگی، «جهش تولید» در بخش کشاورزی را نویدبخش پیروزی در شرایط ظالمانه جنگ اقتصادی می دانند.
سربالایی صدور مجوزها و پرداخت تسهیلات، نفس گلخانه داران را به شماره انداخته
او معتقد است که سربالایی صدور مجوزها و پرداخت تسهیلات به گلخانه داران، چند سال است که نفس این تولیدکنندگان را به شماره انداخته و گاه در پیچ و خم های این راه ناهموار طاقتش طاق می شود و پروژه را نیمه کاره رها می کند.
هاشمی ادامه می دهد: با اینکه سال «جهش تولید» روزهای پایانی خود را سپری می کند اما تسهیلات تولیدکنندگان هنوز پرداخت نشده و در شرایط تورم بیش از ۴۰ درصد و جنگ اقتصادی، تولیدکنندگان که سربازان خط مقدم جبهه جنگ اقتصادی هستند، بدون مهمات و با دست خالی، مظلومانه شهید می شوند و بی شرمانه مورد توهین قرار می گیرند.
کشت فلفل دلمه ای رنگی با عملکرد ۱۲ تا ۱۶ تن به ازای هر ۱۰۰۰ مترمربع
دکتر محمد دشتی، یکی دیگر از گلخانه داران ملایری است که گلخانه او به مساحت ۵۰۰۰ مترمربع در شهرک گلخانه ای حرم آباد واقع شده است. دشتی که با سابقه ای بیش از ۱۵ سال، محاسن خود را در این حرفه و پای همین صیفی جات سفید کرده، در گفت‌وگو با ایسنا مطرح می کند: با توجه به مزایای سیستم آبیاری قطره ای از جمله بالاترین بهره وری، کمترین تلفات و هدررفت آب، این گلخانه مجهز به این سیستم آبیاری نوین و سیستم گرمایشی شامل هیتر و یا کوره های هوای گرم با مصرف سوخت گاز است.
او به محصولات کشت شده در سنوات گذشته گلخانه خود اشاره و اظهار می کند: محصولات تولیدی در سنوات گذشته گوجه فرنگی و خیار و عملکرد آنها شامل ۳۰ تا ۳۵ تن به ازای هر ۱۰۰۰ مترمربع بوده اما امسال گلخانه زیرکشت فلفل دلمه ای رنگی با عملکرد ۱۲ تا ۱۶ تن به ازای هر ۱۰۰۰ مترمربع است.
به گفته این تولیدکننده، بازار هدف محصولاتی مانند گوجه فرنگی و خیار، داخلی و گاهاً صادرات به کشورهای حوزه خلیج فارس و عراق است و محصول عمده امسال یعنی فلفل دلمه ای نیز به کشور روسیه صادر می شود.
او ادامه می دهد: واگذاری زمین با زیرساخت های لازم برای فراهم کردن بستر فعالیت، حمایت هایی از قبیل دریافت کودهای شیمیایی، برگزاری کلاس های آموزشی، ارائه تسهیلات، ارائه خدمات گیاهپزشکی از کارشناسان، ارائه کارت های رنگی و نوارهای زرد به منظور مبارزه و کنترل آفات و نیز سم پاشی محیط و محصولات تولیدی از جمله خدمات سازمان جهادکشاورزی در حمایت از گلخانه داران است.
آسیب های وارده به گلخانه داران در دوران شیوع بیماری کرونا
دشتی از آسیب های بسیاری که در دوران شیوع بیماری کرونا، به گلخانه داران وارد شده است، می گوید: اُفت شدید قیمت محصول تولیدی، کاهش رونق بازار فروش، اخلال در حمل و نقل محصولات و مواد اولیه مورد نیاز، افزایش هزینه های حمل و نقل، افزایش تصاعدی قیمت سموم و کودهای شیمیایی و ریزمغذی ها به ویژه کودهای وارداتی بخشی از آسیب های وارده به تولیدکنندگان در این حوزه طی شیوع بیماری است.
به گفته این گلخانه دار، عدم حمایت بسیاری از ارگان ها از جمله اداره برق مبنی بر پرداخت قبوض برق و ارسال مرتب اخطاریه قطع برق، بار بر دوش تولیدکنندگان در دوران شیوع بیماری کرونا را چند برابر و کمر آنها را خم کرده است.
عمده ترین مشکلات پیش روی گلخانه داران
دشتی که به دلیل نداشتن شرایط از جمله نداشتن ضامن نتوانسته از تسهیلات ارائه شده در این بخش بهره ای ببرد، افزایش افسارگسیخته قیمت نهاده ها، بذر، کود و سموم کشاورزی را از عمده ترین مشکلات پیش روی گلخانه داران می داند و پیشنهاداتی برای رفع این مشکلات دارد: دستگاه های ذیربط می توانند با تهیه و توزیع بذر و سموم اورجینال و اختصاص یارانه برای نهاده ها مشکل تأمین نهاده های کشاورزی را برطرف کنند.
او همچنین ارائه کمک های بلاعوض و تسهیلات کم بهره به واحد های تولیدی به ویژه واحدهای خسارت دیده در شرایط بحرانی را از دیگر اقداماتی برمی شمرد که می تواند تولیدکننده را سرپا نگه دارد و ادامه می دهد: خرید تضمینی و اختصاص یارانه به منظور حمایت از مصرف کننده و جلوگیری از ورشکستگی تولیدکنندگان و نیز تسهیل شرایط دریافت تسهیلات و به ویژه ضمانت های بانکی از دیگر اقداماتی است که می تواند سنگ های بسیاری که پیش روی تولیدکننده قرار گرفته را بردارد و او را در پیمودن این راه یاری دهد.
به گزارش ایسنا، حجت الاسلام احد آزادیخواه، دبیر کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی در تاریخ ۷ ام آبان ماه، برگزاری جشن پایان کاداستر برای ملایر تا پایان سال، اختصاص هشت میلیارد تومان اعتبار برای آبخیزداری ملایر، اختصاص ۱۰ میلیارد تومان اعتبار برای انتقال آب سد کلان ملایر، اختصاص ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار برای لایروبی رودخانه های ملایر، توسعه و تقویت طرح فراز، توسعه و رفع مشکلات قنوات ملایر، تأسیس یک واحد دامپروری سنگین پرواری در ملایر توسط بنیاد مستضعفان و نیز اختصاص مبلغ ۷۰۰ میلیارد تومان برای ارائه تسهیلات ۱۰۵ هکتار گلخانه در ملایر که هم اکنون در دست اقدام است را از جمله مصوبات سفر اعضای کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی و نیز معاونان وزارت جهادکشاورزی به ملایر عنوان کرد.
بنابراین امید است با اختصاص این مبلغ برای ارائه تسهیلات بانکی به گلخانه داران با رفع موانع تولید، باری از دوش این تولیدکنندگان برداشته شود.
