پروانه چوبخوار پسته

پروانه چوبخوار پسته بعد از پسیل پسته مهمترین آفت درختان پسته است.محدوده گسترش این آفت زیاد بوده و در پسته کا ری های استان کرمان ، فارس ، دامغان ، یزد ، قزوین ، خراسان ، سیستان و بلوچستان و دیگر نقاط کشور مشاهده شده است و خسارت جدی به درختان پسته وارد می کند.این آفت تک نسلی است وفقط به درختان پسته خسارت می زند.

رنگ بال های جلویی خاکستری تیره با یک لکه ی زرددر وسط ویک لکه ی  کوچک به همین رنگ در انتهای آن است.ریشک های بال ها بلند وزبر وتیره هستند .بال های عقبی به رنگ خاکستری متمایل به زرد روشن است ودر قاعده ی آن،یک لکه ی بزرگ وزرد رنگ دیده می شود.لاروهای آن به طول ۱۰تا ۱۲ میلی متر وبه رنگ خاکستری تیره است.

دوره زندگی پروانه چوبخوار پسته

تخم ها کوچک و بیضوی پهن به قطر ۰.۵ میلی متر به رنگ سبز روشن می باشد.این آفت زمستان را به شکل لارو کامل درداخل سرشاخه های پسته می گذراند و لاروها در موقع خروج از تخم سفید رنگ و بسیار کوچک است ولی در مدت کوتاهی تیره تر شده و طول آنها به ۱۲ میلی متر می رسد.

پیله در این حشرات هرمی شکل و خاکستری رنگ است ودر عرض آن خطوط تیره دیده می شود.قسمت جلوی پیله پهن وقسمت انتهایی آن باریک است.

دراواخر زمستان لاروهای مذکوراز سر شاخه های پسته خارج شده ، در روی شاخه ها و نزدیک جوانه ها و یا روی تنه و حتی روی کلوخه های سطح باغ به تنیدن پیله ای به شکل قایق وارونه به دور خود پرداخته و به شفیره تبدیل می شوند.خروج پروانه ها از شفیره از اواسط تا اواخر اسفند ماه آغاز می گردد و تا ۳۰ روز ادامه می یابد.

آفت پروانه چوبخوار پسته فقط به درختان پسته حمله کرده و طرز خسارت آن به چند طریق است:

۱.تغذيه از محور خوشه ها :بعضی از لاروهای پروانه از مغز محور خوشه تغذیه نموده و باعث مرگ حدود ۵ تا ۸ درصد میوه های خوشه می گردند، گاهی نیز تمام خوشه خشکیده می گردد.

۲.ريزش دانه ها و همچنين خشكي سرشاخه ها در نتيجه تغذيه و حفر كانال درون سر شاخه است.

۳.در مورد خوشه ها، تغذيه آفت باعث قطع آوندها و در نتيجه باعث خشكيدن ميوه هاي نارس مي شود.

۴.عده ای دیگر از لاروها وارد شاخه شده و از مغز تغذیه می نمایند و بدین وسیله دالان هایی را در داخل چوب به وجود می آورند.شاخه های مورد حمله رشد شان کم و در نتیجه از مقدار کل محصول سال بعد کاسته می شود.

راه مقابله با این آفت

• تله فرمون یا لور

تله فرمون یا لور روشی غیر شیمیایی و مناسب جهت کاهش خسارت ناشی از پروانه ی چوبخوار پسته می باشد.این کالا توسط یک شرکت کانادایی و بعد از تحقیقات و آزمایشهای فراوان کشف شد. بویی توسط حشره ی ماده تولید و متصاعد می شود و حشره ی نر را جذب می کند.که منجر به جفت گیری و تخم گذاری حشره ی ماده بر روی خوشه های پسته می گردد.که باعث خسارت فراوان به محصول پسته می گردد.

این فرمون بوی حشره ی ماده را تولید می کند.که پنجاه برابر از بوی متصاعد شده از حشره ی ماده قوی تر است.و باعث جلب حشره ی نر می شود.هر حشره ی نر می تواند با حدود ۴۰ حشره ی ماده جفت گیری نماید.و از طرفی هر حشره ی ماده می تواند تا حدود ۵۰۰ خوشه ی پسته را آلوده کند.بنابراین با بدام انداختن حتّی یک حشره نر می توان مانع از جفت گیری شده و درصد زیادی از ضرر ناشی از این حشره را دفع نمود.

• هرس شاخه ها

بهترین راه هرس شاخه های آلوده به آفت است، زیرا زمستان گذرانی آفت به صورت لارودرون شاخه های یکسال و چند ساله است. سوزاندن شاخه های هرس شده تا اوایل اسفند ماه است.

• استفاده از سموم شیمیایی

کنترل شیمیایی از جمله روش‌های موثری است که در حال حاضر جهت کنترل پروانه چوبخوار پسته مورد استفاده قرار می‌گیرد. اثربخشی مبارزه شیمیایی با این آفت به دو عامل مهم شامل میزان اثربخشی سم و نیز زمان دقیق سم‌پاشی بستگی دارد.

بهترین زمان سم پاشی با آفات پروانه ای بهاره در درختان پسته زمانی است که حداکثر جمعیت حشرات بالغ (نر و ماده) در باغ وجود داشته باشند. تعیین دقیق زمان سم پاشی بر علیه آفات پروانه ای در باغات پسته کار ساده ای نیست.

در مورد پروانه چوبخوار که فرمون آن در دسترس است بهترین زمان سم پاشی موقعی است که بیشترین تعداد حشرات نر جذب تله های فرمونی شده اند. شروع فعالیت آفات پروانه ای باغات پسته معمولا از اواسط اسفندماه به بعد است.

بر این اساس از اواسط اسفندماه تا حدود اواسط فروردین ماه می تواند موعد مبارزه شیمیایی با آفات پروانه ای در باغات پسته باشد.

• مبارزه بیولوِژیک

زنبور های Chelonus و Centistidea از جمله زنبورهایی هستند که بعنوان دشمنان طبیعی پروانه چوبخوار از باغات پسته ایران گزارش شده اند. مطالعه و بررسی روی دشمنان طبیعی آفات در باغات پسته ادامه دارد و ممکن است روزی بتوان با تکثیر انبوه این دشمنان طبیعی با آفات مبارزه کرد.