فارس، نگین تولید پنبه در ایران

استان فارس یکی از قطب‌های مهم کشت پنبه در کشور محسوب می‌شود که به لحاظ سطح زیر کشت پس از استان خراسان رضوی رتبه دوم را به خود اختصاص داده اما به لحاظ عملکردی در رتبه نخست میزان برداشت پنبه در کشور قرار دارد.
شهرستان‌های لارستان، داراب، زرین دشت و فسا مهمترین مرکز کشت پنبه در استان فارس بشمار می‌آیند که کشاوزان این نقاط از دیرباز نسبت به کشت این محصول که از آن به نام طلای سفید یاد می شود، اقدام می‌کردند.
در حال حاضر بیش از ۱۹ هزار هکتار پنبه در استان فارس کشت می‌شود که میانگین برداشت پنبه در هر هکتار سه هزار و ۶۵۰ کیلوگرم است در حالی که میانگین برداشت پنبه در سطح کشور در هر هکتار حدود ۲ هزار و ۳۰۰ کیلوگرم است.
پنبه استان فارس علاوه بر کمیت در بحث کیفی نیز جزو مرغوب‌ترین پنبه‌ها است به طوری که بسیاری از کارخانه‌های نساجی کشور خواهان محصولات کشاورزان فارس هستند.

فارس استان پیشرو در میزان کشت و برداشت پنبه
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: استان فارس یکی از قطب‌های ارزشمند زراعت پنبه در کشور است، گرچه در سایر زراعت ها نیز پیشرو است اما در زراعت پنبه جزو استان‌های شاخص کشور محسوب می‌شود.
محمود ظهیری افزود: در چهار سال گذشته حداقل با افزایش سالانه ۱۵ تا ۲۰ درصد سطح کشت محصول پنبه در استان فارس مواجه بودیم و در حال کشت این محصول به بیش از ۱۹ هزار هکتار رسیده است.
وی ادامه داد: استان فارس از نظر عملکردی در برداشت محصول پنبه مقام نخست را در کشور دارد دارد و به لحاظ میزان تولید پنبه در کشور رکورددار است و در هر هکتار سه هزار و ۶۵۰ کیلوگرم پنبه برداشت می‌شود.

پنبه فارس از نظر کیفیت در کشور شاخص است
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس به کیفیت پنبه این استان از نظر الیاف اشاره کرد و گفت: پنبه گیاهی است که علاوه بر وزن کمی، کیفیت آن نیز بسیار اثربخش است و کیفیت آن باید به گونه‌ای باشد که صنایع نساجی مشتاق باشند از آن استفاده کنند.
ظهیری بیان کرد: یکی از مواردی که در بحث رونق و جهش تولید باید به آن توجه کرد بحث توجه به تولید داخلی است که اگر تولید داخل از نظر کیفیت، جایگاهی نداشته باشد خود به خود حذف می‌شود.
وی ادامه داد: یک تولید کننده هیچگاه راغب نیست محصولی را که از نظر کیفی مورد تایید نیست وارد کارخانه کند و ترجیح می دهد پنبه با کیفیت وارد کارخانه کند تا تولید بهتری داشته باشد.
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: محصول پنبه استان فارس از نظر کیفیت در کشور شاخص است و جایگاهی دارد که اکثر صنایع نساجی کشور راغب هستند پنبه این استان را خریداری کنند.

تولید سالانه ۷۰ هزار تن پنبه در فارس
ظهیری افزود: استان فارس از نظر سطح زیر کشت بعد از خراسان رضوی دومین استان کشور محسوب می‌شود اما از نظر عملکرد مقام نخست کشور را به خود اختصاص داده است.
وی ادامه داد: سالانه حدود ۶۵ هزار تا ۷۰ هزار تن پنبه در استان فارس تولید می شود.

اجرای پروژه‌های تحقیقاتی محصول پنبه
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس همچنین به اجرای پروژه های شاخص در کشت پنبه در این استان اشاره کرد و گفت: یکی از این پروژه‌ها این بود که یک پروژه در یک سایت تحقیقاتی راه‌اندازی کردیم که پنج زیر پروژه برای آن تعریف شده است.
ظهیری بیان کرد: یکی از این زیر پروژه‌ها مربوط به بحث مقایسه ارقام بود که در حال حاضر ۱۰ رقم کشت کردیم تا حداقل دو رقم آن را در سال آینده به عنوان پر پتانسیل ترین رقم به جامعه کشاورزان معرفی کنیم.
وی ادامه داد: همچنین با توجه به اینکه دفتر مجری طرح پنبه کشور امسال توجه ویژه‌ای به بحث تغذیه داشته است از قبل توجه خاصی به تغذیه داشتیم و یکی دیگر از زیرپروژه‌ها بحث تغذیه است.
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: پنبه در سراسر کشور به خاطر خاصیتی که دارد گیاهی متحمل به شوری است اما خیلی‌ها این موضوع را دال بر این می‌دانند که این محصول مقاوم به شوری است در صورتی که این طور نیست.
ظهیری افزود: هر گیاهی که در شرایط شوری قرار بگیرد حتماً کاهش عملکرد را خواهد داشت، از این جهت است که کشاورزان بر اساس ذهنیتی که دارند متحمل به شوری را با مقاوم به شوری اشتباه گرفتند و معمولاً آب و خاکی که از نظر کلاس خاک و عناصر ضروری مورد نیاز گیاه پایین‌ترین کلاس‌های آب و خاک را به این گیاه می‌دهند  و این از مظلومیت این گیاه است.
وی ادامه داد: معمولا جاهای که ایی سی(EC) خاک و آب بالا است به کشت پنبه اختصاص داده می‌شود و برای سایر کشت‌ها کمتر استفاده می‌کنند، همچنین در نقاطی که خاک آنان فقیر است و از نظر مواد آلی وضعیت خوبی ندارد به پنبه اختصاص داده می‌شود.
وی اضافه کرد: با توجه به این که احساس کردیم توجه به تغذیه پنبه لازم است، یک طرح پایه تغذیه در چهار پایه تعریف شد که در پایه اول بر اساس آزمون خاک، کود را در زمین استفاده کنیم.
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: پایه دوم نیز با توجه به آزمون خاک به علاوه ۲۵ درصد توصیه‌های کودی در نظر گرفتیم، گام سوم هم بر اساس آزمون خاک به اضافه یک محلول پاشی با سولوپتاس انجام دادیم.
ظهیری افزود: همچنین گام چهارم بر اساس آزمون خاک به اضافه پتاس بالا و محلول پاشی روی و بر انجام دادیم که هر کدام از اینها یک طرح تحقیقاتی گسترده است تا بتوانیم از بین اینها بهترین شرایط را برای وضعیت رشد رویشی و زایش پنبه برای سال آینده به کشاورزان معرفی کنیم.
وی ادامه داد: همچنین در این پروژه مقایسه روش های کشت مدنظر قرار گرفته است، چندین سال است که در استان روی این موضوع کار می شود تا بتوانیم بهره‌برداری بیشتر از آب داشته باشیم.
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: خاکی که ایی سی بالایی داشته باشد به دلیل تجمع نمک روی پشته باعث آسیب رساندن به بته می‌شود به همین دلیل شیوه کشت را به خصوص در زمین‌هایی که دچار عارضه شوری هستند تغییر دادیم.
ظهیری افزود: یکی از معضلات و مشکلاتی که شاید زراعت پنبه با آن روبرو است و نسبت به بقیه زراعت‌ها حساسیت بسیار زیادی دارد بحث کنترل عوامل خسارت زا است.
وی ادامه داد: عوامل و آفات و بیماری های مختلفی زراعت پنبه را همواره تهدید کرده و یکی از زراعت‌هایی است که سمپاشی‌های متعدد نیاز دارد و باید در سمپاشی دقت زیادی صورت بگیرد و نوع سموم انتخاب شده باید سموم اثربخش باشد چرا که اگر به موقع با آفات و بیماری ها مقابله نشود به پنبه از نظر کمی و کیفی آسیب خواهد رسید.
وی اضافه کرد: در این زمینه طرح کنترل تلفیقی عوامل خسارت‌زا اجرا شد و آزمون و خطا را با مراحل مختلف انجام دادیم تا بتوانیم گزینه‌های خیلی خوبی را به کشاورزان معرفی کنیم.
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: در مراحل مختلف تله‌های فرمونی استفاده کردیم و کارت‌هایی را به عنوان پیش آگاهی نصب کردیم ، در مراحل شیمیایی تلفیقی از مبارزه شیمیایی و نصب تله های فرمونی و نصب کارت را در مزرعه ایجاد کردیم.
ظهیری افزود: آخرین زیرپروژه‌ای که به آن توجه کردیم بحث بهینه‌سازی مصرف سموم با سم پاش‌های مختلف بود که با پهپاد و سم پاش های در دسترس کشاورزان کار را دنبال کنیم تا بتوانیم از بین این‌ها بهترین را انتخاب و به کشاورز توصیه کنیم از این روش و شیوه استفاده کند.

کشت مستقیم پنبه در دستور کار است
وی بیان کرد: با توجه به پایین بودن ماده آلی خاک ومشکلات موجود در ارتباط با فقیر بودن آب و خاک که به زراعت پنبه اختصاص می‌دهند یکی از چیزهایی که در استان در بحث کشت پنبه پیگیری می‌شود بحث کشت مستقیم یا کشت بدون خاک ورزی است.
وی ادامه داد: این کشت بعد از برداشت قلات از زمین، دستگاه کشت مستقیم بدون هیچ گونه جابجایی خاک و شخم زدن وارد زمین می‌شود و بذرها را در زمین قرار دارد.
وی اضافه کرد: این کشت باعث کاهش تردد ماشین آلات در زمین می‌شود که از نظر صرفه اقتصادی بسیار برای کشاورز باصرفه است و آسیبی به زمین نمی‌رساند و رطوبت را نیز حفظ می‌کند.

فارس مقام نخست کشت‌های مستقیم در کشور
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: استان فارس در کشت‌های مستقیم در کشور مقام اول را دارد و بیشترین سطح کشت مستقیم را به خود اختصاص داده است که تلااش می‌کنیم هر سال بر میزان افزایش سطح زیر کشت مستقیم افزوده شود.
ظهیری افزود: در یک دوره پنج ساله با اهدافی که دنبال می‌کنیم با افزایش ماده آلی خاک روبرو خواهیم شد و وضعیت خاک ها اصلاح خواهد شد.

استفاده از آبیاری تیپ در کشت محصول
وی همچنین به بحث استفاده از آبیاری تیپ در کشت محصول پنبه اشاره کرد و گفت: با برنامه ریزی صورت گرفته سال به سال سعی کردیم آبیاری تیپ گسترش پیدا کند و از این طریق مصرف آب را در پنبه کاهش دهیم و طوری باشد که گیاه از تنش‌های تشنگی آسیب نبیند و از جهتی نیز بتوانیم آب را بهینه مصرف کنیم و به گیاه آب برسانیم.

کاهش میزان بذر مصرفی در زمین مدنظر است
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس با بیان اینکه کاهش میزان بذر مصرفی را در استان شروع کردیم، اظهارکرد: یک زمانی مصرف میزان ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم بذر در هکتار داشتیم اما سعی کردیم بذرهایی تولید کنیم که درصد خلوص آن ها بالا باشد و بتوانیم به کشاورزاطمینان خاطر دهیم تمام بذرهای کشت شده سبز می‌شود.
ظهیری افزود: همچنین با دلینته کردن بذرها، فضا را برای کشت با دستگاه های کارنده و مکانیزه را فراهم کنیم و زمانی که کشت به وسیله این دستگاه‌ها انجام شود همه بذرها در عمق مناسب قرار می‌گیرند و اکثر آن‌ها سبز می‌شوند.

پنبه‌کاران فارس قدرت رقابت با تولیدکنندگان جهانی دارند
وی همچنین به توانمندی کشاورزان پنبه‌کار فارس اشاره کرد و گفت: اکثر سال‌ها پنبه کار نمونه کشوری مربوط به استان فارس است که قدرت رقابت با تولید کنندگان جهانی را دارند.
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس بیان کرد: حدود ۱۱۰ هزار هکتار پنبه در سطح کشور کشت شده که حدود ۲۰ هزار هکتار آن در فارس قرار دارد، عملکرد کشوری هر هکتار ۲ هزار و ۳۰۰ کیلوگرم است که در فارس هر هکتار سه هزار و ۶۵۰ کیلوگرم برداشت می‌شود و حدود ۱۶ تا ۲۰ درصد سطح کشت پنبه کشور متعلق به استان فارس است.
۶ کارخانه پنبه پاک کنی در فارس فعال است
ظهیری همچنین با اشاره به فعالیت کارخانه‌های پنبه پاک کنی در فارس افزود: حدود ۶ کارخانه پنبه پاک کنی فعال در استان داریم که این کارخانه‌ها در شهرستان‌های داراب، زرین دشت، لارستان و فسا قرار دارند و قادر هستند کل پنبه تولید شده در استان را جذب کنند.

حجم زیادی از پنبه فارس از استان خارج می‌شود
وی ادامه داد: از آنجا که کیفیت الیاف پنبه فارس مثال زدنی هست قبل از این که امر برداشت صورت بگیرد معمولا کارخانه های سراسر کشور با کشاورز وارد قرارداد می شوند و سعی می‌کنند پنبه استان را بخرند و به همین دلیل عمده پنبه از استان خارج می‌شود.

اشتغال حدود ۵۳ نفر در هر هکتار پنبه
معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس همچنین به میزان اشتغال ایجاد شده در مزارع پنبه استان اشاره کرد و گفت: پنبه یک زراعت بسیار اشتغالزا است و عمده پنبه سراسر کشور به وسیله کارگر و دست جمع آوری می‌شود.
ظهیری افزود: در هر هکتار پنبه حدود ۵۳ نفر اشتغال پیدا می‌کنند و شاید کمتر زراعتی باشد که این حجم اشتغال را داشته باشد، همچنین اشتغال قابل توجهی در صنایع وابسته ایجاد می‌شود.

افزایش حدود ۶ هزار هکتار سطح کشت پنبه در دولت تدبیر و امید
وی همچنین به میزان سطح کشت پنبه در ابتدای دولت تدبیر و امید اشاره و بیان کرد: میزان سطح زیر کشت پنبه در سال ۱۳۹۲، ۱۳ هزار و ۲۰۰ هکتار بوده که در حال حاضر به بیش از ۱۹ هزار هکتار رسیده است.

بازده تولید پنبه در فارس بیشتر از کشور است
محمدعلی انصاری عضو هیات مدیره صندوق پنبه‌ کشور نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: در گذشته استان گلستان قطب پنبه کشور بود اما امروز استان فارس در کمک به زراعت پنبه پیشرو است.
وی افزود: از زمان تشکیل شرکت تعاونی پنبه‌کاران در ۱۵ سال پیش اقدامات خوبی در زمینه احیا و بهبود زراعت پنبه صورت گرفت و توجه کشاورزان و سازمان جهاد کشاورزی به این محصول بیشتر شد.
وی ادامه داد: بذر پنبه از خارج از کشور برای نخستین بار توسط شرکت تعاونی پنبه‌کاران داراب وارد شد و با ورود بذر خارجی از ترکیه و یونان،رقابت بین بذر داخلی و خارجی ایجاد شد و در حال حاضر از نظر بذر، بذرهای داخلی خوبی تولید شده است.
عضو هیات مدیره صندوق پنبه‌ کشور گفت: بازده تولید پنبه با ورود بذر خارجی و تولید بذر خوب داخلی افزایش یافته است.
انصاری افزود: در حوزه مکانیزاسیون در کشت پنبه اقدامات خوبی در استان فارس صورت گرفته که باعث شده راندمان تولید پنبه در فارس به خصوص در شهرستان‌های داراب و فسا نسبت به سایر مناطق افزایش یابد.
عضو هیات مدیره صندوق پنبه‌ کشور گفت: یکی از مشکلات پیش روی کشاورزان برای کاشت پنبه مکانیزه نبودن کشت پنبه است، در این زمینه اقداماتی انجام شده و عملیات کاشت به صورت مکانیزه انجام می‌شود اما عملیات برداشت به دلیل نبود کمباین برداشت پنبه در کشور و بالا بودن هزینه خرید آن هنوز اقدامی صورت نگرفته است.
انصاری افزود: در صورت تکمیل فرآیند مکانیزه شدن کشت پنبه راندمان تولید در کشور از جمله استان فارس بالا می‌رود.
وی ادامه داد: تغییرات کاهش سطح کشت پنبه در بسیاری از نقاط کشور وجود داشته اما در استان فارس کاهش نداشته است که باید با مکانیزه کردن این محصول راندمان تولید را افزایش دهیم.

صداقت کاری و کیفیت محصول پنبه ۲ عامل موفقیت پنبه‌کاران فارس
غلامرضا انصاری رییس اتحادیه پنبه‌کاران شهرستان داراب نیز در این زمینه در مصاجبه با خبرنگار ایرنا صداقت کاری و کیفیت محصول را ۲ عامل مهم در موفقیت استان فارس در کشت پنبه دانست و گفت: در حال حاضر استان فارس هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی در تولید محصول پنبه جایگاه بالایی در سطح کشور دارد.
وی افزود: در طول سال‌های اخیر اقدامات خوبی در حوزه مکانیزاسیون کشت محصول پنبه صورت گرفته و موسسه تحقیقاتی وابسته به اتحادیه پنبه‌کاران داراب به طور مستمر در حال فعالیت است تا کیفیت پنبه را در استان فارس و کشور افزایش دهد.
وی ادامه داد: این اتحادیه دارای ۲ کارخانه پنبه‌ پاک‌کنی در شهرستان‌های فساد و داراب است که ظرفیت هر کارخانه حدود ۱۵ هزار تن است.
رییس اتحادیه پنبه‌کاران شهرستان داراب گفت: این اتحادیه همچنین یک کارخانه کرک‌زدایی بذر پنبه دارد که ۸۰ درصد بذرپنبه استان را تامین می‌کند و تلاش شده روز به روز بر میزان کیفیت بذرها افزوده شود و همین مساله در افزایش کمی و کیفی محصول پنبه فارس تاثیرگذار بوده است.
انصاری افزود: این اتحادیه چهار هزار و ۵۰۰ عضو دارد و در جهت حمایت از کشاورزان پنبه‌کار وام‌هایی با کارمزد چهار درصد را به آنان پرداخت می‌کند.