یک روز با نخلداران شادگانی در فصل برداشت خرما
اواسط شهریورماه که فرا می‌رسد، "خرماپزان" در خوزستان گذشته و نخلستان‌ها آماده برداشت هستند؛ کشاورزان به همراه خانواده و کارگران به نخلستان می‌روند و خرما می‌چینند و به مراکز خرید می‌فرستند.
مراکز خرید نیز پس از خریداری و بسته‌بندی، محصول را در بازارهای خارجی و داخلی عرضه می‌کنند. شهرستان شادگان با بیش از ۷۰ نوع خرما، ۱۲ هزار هکتار نخلستان و ۹ هزار نخلدار، یکی از قطب‌های تولید خرما در خوزستان و کشور است؛ کار برداشت خرمای امسال در شادگان آغاز شده و تا اواسط مهرماه ادامه دارد.
دولت خرمای نخلداران را خریداری کند
به گزارش ایسنا، “سیدجواد” یکی از نخلداران شادگانی در منطقه بوزی است که بیش از ۶۰ سال است که نخلدار است. او می‌گوید: “خرمایی که توسط کارگران از نخلستان‌ها برداشت و جمع‌آوری می‌شود، به مراکز خرید و بسته‌بندی خرما فرستاده می‌شود اما به عنوان یک نخلدار انتظار دارم خرما را دولت خریداری کند زیرا نفع آن برای دولت نیز هست.”
سیدجواد اکنون دیگر از کار افتاده محسوب می‌شود و برداشت خرما را تعدادی از کارگران و فرزندانش در نخلستان انجام می‌دهند. او می‌گوید: “قیمت خرمای استعمرانی که از باغ‌های شادگان برداشت می‌شود، در اروپا کیلویی ۲۰۰ هزار تومان است اما در شادگان کیلویی ۷ هزار و ۳۰۰ تومان از باغدار خریداری می‌شود و همه نفع آن برای دلالان است و نه باغدار و دولت. اگر دولت در این زمینه ورود کند و خرمای نخلداران را خریداری کند و خود نیز آن را صادر کند، قطعا هم برای دولت ارزآوری خواهد داشت و هم ما از آن بیشتر منتفع می‌شویم.”
این نخلدار می‌گوید: “هزینه‌ای که در قبال خرید خرما پرداخت می‌شود با توجه به هزینه‌های بالای تولید و کارگر، بسیار ناچیز است و اصلا نمی‌توانیم برای سال‌های آینده به فکر برداشت خرما باشیم زیرا توانی نداریم که بخواهیم چنین هزینه‌های زیادی را برای تولید خرما پرداخت کنیم.”
نخل‌های شادگان سرمایه ملی هستند
در نخلستان‌های شادگان کارگران بسیاری در هوای گرم این روزهای خوزستان مشغول برداشت خرما هستند. این کارگران از ساعت‌های ابتدایی صبح برداشت را شروع می‌کنند و تا آنجا که در توان‌شان باشد، کار را ادامه می‌دهند. سر ظهر اندکی در سایه نخل‌ها استراحت می کنند و سپس دوباره از نخل ها بالا می‌روند.
“قاسم” یکی از این کارگران است که در نخلستان یکی از باغداران شادگانی هرساله خرما برداشت می‌کند. او که حدود ۳۰ سال سن دارد، می‌گوید: “در سال‌های اخیر روند خشکسالی در منطقه بسیار بد بوده و نخل‌ها روز به روز خشک‌تر و ضعیف تر می‌شوند. در شادگان آب نیست و مسئولان باید فکری برای حل مشکلات آب نخیلات شادگان کنند زیرا اگر این روند ادامه یابد، قطعا شادگان و نخل‌های آن که یک سرمایه ملی هستند، به طور کامل نابود خواهند شد.”
قاسم می‌گوید: “نخل‌های شادگان مثل گنج هستند و حتی ارزش آن‌ها به عنوان سرمایه ملی، از نفت نیز بیشتر است و باید به آن‌ها نگاه ویژه شود زیرا اگر خشکسالی، کمبود سم و دیگر مشکلات حل نشوند، نخل‌های شادگان می‌میرند.”
نخل مثل انسان است؛ به آن نرسید، می‌میرد
“خالد” یکی دیگر از نخلداران قدیمی شادگان است و حدود ۷۰ سال سن دارد. او نیز از شرایط بی‌آبی شادگان و عدم رسیدگی به وضعیت نخلداران گلایه دارد و می‌گوید: “ما در شادگان زمین‌هایی که بیابان بودند را با نخل‌هایی که خودمان و پدران‌مان پاجوش و کشت کردند، آباد کرده‌ایم و انتظار داریم دولت نیز به ما کمک کند تا بتوانیم به حیات خود ادامه دهیم و نخل‌های ما نیز حیات داشته باشند چون نخل مثل انسان است و اگر به آن رسیدگی نشود، می‌میرد.”
خالد، پنج فرزند دارد که در فصل برداشت خرما به کمک آن‌ها محصول را برداشت می‌کند. او می‌گوید: “در شرایطی که گرانی در کشور وجود دارد و تحریم هستیم، کود و سم مورد نیاز کشاورزان را نیز نمی‌دهند و این مساله شرایط تولید را برای ما بسیار سخت کرده است. در این شرایط، سم و کود بسیار گران است و از دولت درخواست داریم آنچه برای نخلستان‌ها و رشد و افزایش تولید خرما نیاز است را برای نخلداران تامین کند.”
او با گلایه از گرانی و نبود کود که به سلامت نخل‌ها آسیب می زند، می گوید: “برخی از آفت‌ها و علف‌های هرزی که پای نخل‌ها رشد می‌کنند، مثل سرطان برای نخل هستند و اگر آن‌ها را با سم مناسب از بین نبریم نخل‌ها از بین می‌روند.”
نخل‌ها ایستاده می‌میرند
به گزارش ایسنا، در روستاهای شادگان تا چشم کار می‌کند نخلستان است اما برخی از این نخلستان‌ها، نخل‌هایی بدون سر هستند؛ نخل‌هایی که از شدت بی‌آبی جان خود را از دست داده‌اند و دیگر حیات ندارند.
این نخل‌ها که بلندی قامت نشان از سن بالای آن‌ها دارد، در طول سالیان خشکسالی خوزستان بی‌آب مانده‌اند و در این گرمای طاقت‌فرسا، ایستاده مرده‌اند.
“ابوالفضل” یکی دیگر از نخلداران شادگانی است که به همراه برادرش در یکی از نخلستان‌های منطقه بوزی شادگان مشغول برداشت خرماست. او و برادرش کشاورزی را از پدر به ارث برده‌اند و در زمین اجدادی خود کار می‌کنند.
ابوالفضل که ۵۵ سال سن دارد، می‌گوید: “دولت باید کشاورزان را تشویق و ترغیب کند تا نخلستان‌های خود را افزایش دهند و تولید خرما را روز به روز بیشتر کنند، زیرا نخیلات سهم مردم و سرمایه ملی است و افزایش سطح آن‌ها می‌تواند زمینه‌ساز جهش تولید باشد، شعاری که مقام معظم رهبری مطرح کرده است.”
او می‌گوید: “نخل‌ها باید روزانه آب بخورند اما با توجه به شرایط آبی که در شادگان وجود دارد، گاهی حتی ۴۰ روز یک بار به آن‌ها آب می‌رسد و از این رو، حیات نخل‌های شادگان به خطر افتاده است و محصول و باروری آن‌ها نیز سال به سال کمتر می‌شود.”
این نخلدار شادگانی با گلایه از بی‌آبی می گوید: “اگر آب به نخلستان‌های شادگان نرسد، قطعا روز به روز از تعداد نخل‌های این منطقه کاسته خواهد شد، زیرا نخل مثل انسان به آب نیاز دارد. اگر می‌بینید نخل‌های شادگان بارور هستند، به دلیل آن است که با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته‌اند و با این شرایط آبی نیز این میزان تولید خرما در شادگان نوبر است.”
صادرات خرما در سایه تحریم
“عبدالامیر ربیهاوی” یکی از صاحبان مراکز خرید خرما در شادگان است. او که بیش از ۱۵ سال سابقه خرید و بسته‌بندی و صادرات خرما دارد، می‌گوید: “سالانه حدود ۳ تا ۴ هزار تن خرما از کشاورزان خریداری و بسته‌بندی می‌شود و سپس به کشورهای مختلف خارجی از جمله لهستان، روسیه، افغانستان، تاجیکستان و… صادر می‌شود.”
این صادرکننده خرما با اشاره به شرایط تحریمی می‌گوید: “در صادرات خرما مشکل داریم و گاه به صورت مستقیم صادرات را انجام نمی‌دهیم زیرا مساله تحریم‌ها کار را برای صادرات خرما دشوار کرده است.”
او می‌گوید: “دریافت و بازگشت پول حاصل از صادرات بسیار دشوار است و کشاورزان نیز پس از فروش، خواهان دریافت نقدی هزینه فروش خرمای خود هستند. این مساله باعث شده که شرایط برای کارگاه‌های بسته‌بندی و صادرات خرما بسیار سخت شود.”
فروش خرما بسیار دشوار است
“سیدعبدالرضا آلبوشوکه” صادرکننده خرما و عضو اتحادیه خشکبار ایران که یک کارگاه بسته‌بندی خرما در شادگان دارد، می‌گوید: “فروش خرما بسیار دشوار است و زمانی که خرما فروخته می‌شود نیز برای دریافت وجه آن مشکلات بسیاری داریم که ناشی از تحریم‌ها است. انتظار داریم برای این مسائل راهکاری اندیشیده شود، هرچند که شرایط تحریمی را درک می‌کنیم و با مسئولان در این زمینه همراه هستیم.”
او می‌گوید: “امسال با توجه به شرایط آب و هوایی، کیفیت و کمیت خرمای برداشت شده در شادگان مطلوب است و خوشبختانه می توانیم شاهد صادرات حجم بسیار خوبی از خرما به مراکز صادراتی باشیم.”
کیفیت خرمای امسال از سال گذشته مطلوب‌تر است
مقدم کارشناس جهاد کشاورزی شادگان است. او می‌گوید: “برداشت خرما در شادگان از اوایل شهریورماه آغاز شده و تا اواسط مهرماه ادامه دارد. کشاورزان و نخلداران شادگانی اکنون در حال برداشت خرما هستند و خوشبختانه با توجه به شرایط آب و هوایی، کیفیت محصول برداشت‌شده در مقایسه با سال‌های گذشته مطلوب‌تر است.”
او می‌گوید: “خرمایی که توسط کشاورزان در شادگان برداشت می‌شود، توسط مراکز خرید فعال در شادگان جمع‌آوری می‌شوند و پس از بسته‌بندی در داخل و خارج از کشور توزیع می‌شوند. با توجه به اینکه خرمای استعمران برداشت‌شده در شادگان، بازارپسندی مطلوبی دارد، این محصول به کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای اروپایی و آسیای میانه صادر می‌شود.”
مقدم می‌گوید: “در کارگاه‌های بسته‌بندی شادگان تقریبا حدود ۵ هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار هستند که این امر نشان‌دهنده جایگاه ویژه خرمای شادگان در بحث اشتغالزایی است و بنابراین انتظار داریم به حیات نخل‌های شادگان توجه ویژه‌ای شود.”
پیش‌بینی برداشت ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تن خرما در شادگان
خلیل منیعات مدیر جهاد کشاورزی شادگان با اشاره به آغاز فصل برداشت خرما در این منطقه می‌گوید: “برداشت خرما از سطح ۱۲ هزار هکتار نخیلات بارور شادگان در حال انجام است و امسال پیش‌بینی می‌کنیم که حدود ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تن خرما در شادگان برداشت شود.”
او می‌گوید: “کیفیت خرمای تولید شده امسال در شادگان در مقایسه با سال‌های قبل بسیار خوب است و میزان برداشت نیز قطعا بیش از ۵۰ درصد رشد خواهد داشت. در شادگان بیش از ۹ هزار بهره‌بردار مشغول برداشت خرما هستند و ۳۲ کارگاه بسته‌بندی و مرکز خرید، محصول را از کشاورزان خریداری می‌کنند.”
به گزارش ایسنا، شادگان به عنوان یکی از قطب‌های تولید خرما، می‌تواند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های خود به منظور توسعه صادرات، رشد اقتصادی چشمگیری در استان خوزستان و به تبع آن در کشور رقم بزند. استفاده از ظرفیت تولیدکنندگان خرما در شادگان، حل مشکلات آن‌ها و هم چنین برقراری ارتباط مناسب میان تولیدکنندگان و صادرکنندگان خرما می تواند زمینه را برای توسعه صادرات و رشد اقتصادی خوزستان مهیا کند.
فراهم کردن زمینه مناسب به منظور تسهیل در امر صادرات خرما می‌تواند به توسعه هرچه بیشتر این بخش کمک کند. بهره مندی از پتانسیل تولید خرما در شادگان زمینه را برای عرضه این محصول استراتژیک در بازارهای جهانی و حضور هر چه بیشتر در این بازارها فراهم خواهد کرد که در نهایت منجر به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در استان خوزستان می‌شود.
به این ترتیب باید مسئولان حوزه کشاورزی به دغدغه‌های نخلداران، تولیدکنندگان و صادرکنندگان خرما توجه و راه را برای ارتقای تولید این محصول استراتژیک هموار کنند.
گزارش: شایان حاجی‌نجف، خبرنگار ایسنا
