علفهای هرز خطرناک

علف های هرز به گروهی ازگیاهان گفته می شود که برخلاف میل ظاهری در مزرعه یا باغ رشد می کنند. علفهای هرز با گیاه زراعی همزمانی رسیدن دارند در نتیجه موقع برداشت محصول بذرشان مخلوط می شود و باعث بوجود آمدن مشکلات زیادی می شود.

انواع علف‌های هرز بر اساس طول چرخه زندگی: علف‌های هرز یکساله و چند ساله هستند. علف‌های هرز یکساله مانند: تاج خروس، علف هفت بند، جو وحشى، چچم، دم روباهى، فرفيون، گل گندم و سلمه‌تره و علف‌های هرز چندساله: هويج وحشی، اويارسلام، پيچک صحرايى، شيرين بيان، قياق و نی.

از نظر نوع زندگی به سه دسته کامل، نيمه انگل و انگل مانند(گل جاليز، تيره پيچک صحرايي، چشم بلبلي يا شيرينگ و سس‌ها) تقسیم می‌شوند.

علفهای هرز خطرناک

• قیاق

قیاق یا ذرت گل خوشه‌ای، گیاهی است تک‌لپه‌ای و چندساله از خانواده‌ی گندمیان که علاوه بر دانه‌زایی با ریشه نیز به سرعت ازدیاد می‌یابد. این گیاه ساقه‌ی زیرزمینی یا ریزوم قوی و قطوری دارد؛ ساقه ی هوایی آن ماشوره‌ای و مانند بسیاری از گندمیان میان‌خالی است. ارتفاع این گیاه به ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر می‌رسد. برگ قیاق باریک و بلند است و طول آن گاهی به ۱۰۰ سانتیمتر می‌رسد در حالی که عرض آن از دو سانتیمتر تجاوز نمی‌کند. گل‌آذین این گیاه خوشه‌ای باز و مخروطی‌شکل است. سنبله های قیاق آویزان و به رنگ سبز یا قرمز متمایل به ارغوانی است. بلندی گل آذین از ۱۵ سانتیمتر تا ۵۰ سانتیمتر متغیر است.

این گیاه بیشتر علف هرز مزارع آبی به شمار می‌آید. ریشه‌های آن سطحی و نمو آنها بدین ترتیب است که در نزدیکی سطح خاک به جلو می‌خزد و سپس یک قسمت از آن به سطح خاک نزدیک شده تولید ساقه می‌کند؛ در این موقع از زیر محل نمو ساقه، ریشه هایی خارج می‌شود که به عمق زمین فرو می‌رود. عمل وجین چندان تاثیری در دفع این گیاه ندارد. عملیات کشاورزی باعث پخش ریزوم و انتشار آن در سطح مزرعه می‌شود.

• پیچک

این گیاه، از علفهای هرز چند ساله خزنده و بومی اروپا و غرب آسیا است و گسترش آن در مناطق گرمسیری و معتدل می باشد. تراکم بالای آن عملکرد محصول را ۵۰-۶۰ درصد کاهش می دهد. علاوه بر آن با پیچیدن به دور غلات دانه ریز سبب ایجاد مشکل در امر برداشت آنها می شود. پیچک به سرما و یخبندان مقاوم است ولی دمای ۸- تا ۱۰- درجه سانتیگراد ساقه های هوایی آن را از بین خواهد برد.

پتانسیل حداکثر سرعت رشد نسبی (Rmax) برای پیچک ۴۴/۲ و میانگین سرعت رشد آن ۳۶/۱ گرم بر گرم در هفته می باشد. این نشان می دهد که سرعت رشد نسبی زیاد یکی از خصوصیات مهم علف های هرز خطرناکی مانند پیچک می باشد.

• علف غاز

علف غاز یک علف‌هرز یکساله تابستانه است که یکی از مشکلات جدی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان محسوب می‌شود. علف غاز توسط بذر تکیر می‌یابد و اغلب با علف خرچنگ اشتباه می‌شود.

علف غاز قادر است در خاک‌های فشرده به خوبی رقابت کند. اما با اصاح فشردگی خاک می‌توان با یک گیاه زراعی قوی و سالم با آن مبارزه کرد.

• سلمه

سلمه یا سلمک یکی از علفهای هرز یکساله تابستانه و از خانواده اسفناجیان (Chenopodiaceac) می‌باشد. یکی از گسترده‌ترین گونه‌های علف‌هرز در دنیا می‌باشد. این گیاه در تمام خاک‌ها به خوبی رشد می‌کند. سلمه یک چرخه جوانه‌زنی وابسته به دما دارد و برای جوانه‌زنی باید دمای خاک ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد باشد.
این گیاه در اکثر مزارع، و به خصوص مزارع صیفی و غلات زیاد دیده می‌شود. برای مبارزه با سلمک می‌توان با استفاده از علف‌کش ترفلان به نسبت ۱/۲ تا ۲/۴ لیتر در هکتار قبل از رویش یا با تو – فور – دی به نسبت ۳ لیتر در هکتار بعد از رویش، اقدام کرد.

• حلفه

گیاهی تهاجمی ، دائمی با ریزومهای چندساله و بومی مناطق گرکسیر و نیمه گرمسیر است که حلفه یک علف‌هرز چند ساله است به شکلی رویشی و توسط اندام‌های زیر‌زمینی و نیز به شکل زایشی با تولید هزاران بذر جدا تکثیر می‌یابد.

این علف‌هرز چنان مهاجم است که باعث شده است کشاورزان، کشاورزی دوره‌ای خود را در مناطقی که این علف‌هرز هجوم آورده است رها کنندو این علف‌هرز در تمام خاک‌های رسی و شنی به خوبی رشد می‌ند.

• خرفه

گیاهی است یک‌ساله تابستانه، از خانواده Portulacaceae با ساقه‌های گوشتی و فاقد کرک که اغلب حالت خزنده دارد. این ساقه‌ها غالبا قرمزرنگ بوده و گاهی دارای شیرابه هستند. برگ‌ها نیز گوشتی و آبدار و تخم‌مرغی شکل می‌باشند. گل‌ها بسیار ریز و به رنگ زرد به‌صورت منفرد یا گرزن دیده می‌شوند.

خرفه به عنوان علف هرز، مزارع محصولات مختلف بهاره از قبیل چغندر قند، پنبه، ذرت، سویا، لوبیا، سبزیجات، باغ‌ها و تاکستان‌ها را آلوده می‌سازد. تمایل آن بیشتر به مناطق گرم و مرطوب و اراضی آبیاری‌شده است.

• برنج وحشی

برنج وحشی از خانواده برنج نیست بلکه به رنگ و شکل مغزی مداد فشاری(اتود) می‌باشد همچنین از خانواده‌ی گندمیان و یکی از مهمترین علف‌های هرز مزارع برنج در شمال کشور و تمام مناطق برنج کاری جهان است که بیشتر در نواحی معتدل تا معتدل گرم می‌روید.

سوروف گیاهی است رطوبت‌دوست که در مراحل اولیه‌ی رشد شباهت فوق‌العاده‌ای به برنج دارد. ارتفاع بوته‌های سوروف ۳۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر و گاهی به‌بیش از ۱۵۰ سانتیمتر می‌رسد. طول برگ‌های آن ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر و عرض آنها ۵ تا ۱۵ میلیمتر است.

برای مبارزه با سوروف علاوه بر راه‌های مکانیکی وجین کردن، پس از ۲ تا ۶ برگی شدن می‌توان علف‌کش‌هایی مانند رونستار، ماچتی و اوردرام را به نسبت ۴ تا ۶ لیتر در هکتار در مزراع برنج به کار برد. در سایر مناطق می‌توان از علف‌کش تری‌فلورالین به میزان ۱/۲ تا ۲/۴ لیتر در هکتار بر حسب نوع خاک استفاده کرد.

• پنجه مرغی

نوع دیگری از علفهای هرز خطرناک گیاهی است چندساله، از خانواده Poaceae خزنده یا ایستا که به ارتفاع ۱۰ تا ۴۵ سانتیمتر می‌رسد که وسیعاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان رشد می کند. “پنجه مرغی” در زمره گیاهان چهار کربنه ای (C4) محسوب می گردد که در زیستگاه هایی چون : زمین های بایر ، اراضی زراعی و باغی ، حواشی انهار آبیاری، کانال های زهکشی، اطراف تالاب ها، جنگل های کم پُشت، اراضی بیابانی و مراتع یافت می گردد.

پنجه مرغی دارای ریشه های افشان است که در شرایط خشکی قادرند به جستجوی رطوبت تا ۲ متری عمق خاک نفوذ یابند ولیکن بیشترین توده را در اعماق کمتر از ۶۰ سانتیمتر تشکیل می دهد .

گیاه “پنجه مرغی” از دو طریق زیر ازدیاد می یابد:

الف) طریقه رویشی (غیر جنسی) با کمک استولن ها و ریزوم ها

ب) طریقه زایشی (جنسی) با کمک بذور

شیوه های کنترل پنجه مرغی:

الف) کنترل زراعی و مکانیکی

ب ) کنترل بیولوژیک

پ ) کنترل شیمیایی

• اویارسلام ارغوانی

اویارسلام یکی از مهاجم ترین علفهای هرز شناخته شده است که در سراسر دنیا پراکنده شده است. اویارسلام دارای سیستم گسترده ای از ریزوم ها و غده های زیرزمینی است که از این طریق پراکنش دارد. سیستم ریشه ای یک گیاه جوان ابتدا دارای ریزوم است.

برخی ریزوم ها به طرف بالا رشد کرده و از آنها شاخه ها و ریشه ها رشد کرده و از آنها ریشه ها و ریزوم های جدید رشد می کند. دیگر ریزوم ها به طور افقی یا به سمت پایین رشد می کنند و از آنها غده ها یا زنجیره ای از غده ها تشکیل می شود.

غده‌ها قادرند هنگامی که شرایط محیطی نامناسب است به حالت خواب باقی بمانند و هنگامی که شرایط مساعد می‌شود اندام‌های هوایی جدید تولید کنند. این علف‌هرز عمدتاً به روش‌های رویشی و غیر جنسی تکثیر می‌یابد، زیرا مقدار جوانه زنی بذور آن بسیار اندک است.

اثرات رقابتی اویارسلام ارغوانی را اغلب می‌توان با کنترل سریع گیاه در آغاز رشد به شدت کاهش داد و بنابراین امکان استقرار مطلوب را برای گیاه زراعی را فراهم ساخت. بعد از این مرحله، هر اویارسلامی که سبز کند به راحتی در رقابت مغلوب گیاه زراعی خواهد شد.

متأسفانه هرگاه اویارسلام ارغوانی در مزرعه حضور داشته باشد ریشه‌کن کردن آن تقریباً غیر ممکن است، در نتیجه این علف‌هرز خسارت بیشماری به محصول زراعی وارد خواهد کرد. اویارسلام زرد نیز در مناطق بسیاری به وفور دیده می‌شود و اغلب در کنار اویارسلام ارغوانی رشد می‌کند.

• علف خرچنگ

علف خرچنگ یک گیاه یکساله تابستانه است و از مشکلات مناطق معتدل و گرمسیری به شمار می‌رود. این علف‌هرز می‌تواند از محل گره‌های خود ریشه تولید کند، در نتیجه رشدی مشابه گونه‌های چند ساله دارد، اما تولید مثل آن عمدتاً از طریق تولید بذر زیاد صورت می‌گیرد.

رسیدگی این گیاه طی تابستان است و سپس در اوخر تابستان یا پاییز بذر تولید می‌کند.