خودکفایی در کشاورزی با اصلاح ساختار بودجه / ایران توان تولید غذای ۵۰۰ میلیون نفر را دارد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اگرچه بحث استراتژیک استقلال در تولید مواد غذایی و عدم وابستگی به واردات آن از مدتها پیش مطرح بوده است، اما بحران شیوع ویروس کرونا باعث شد تا این مهم بار دیگر زنده شده و به روشنی فهم شود که امنیت غذایی در مواقع بحران که به بهانه های مختلف و به طور ادواری ایجاد می شود، چه ابعاد مهمی دارد.

برای ایران که با تحریم های غیرقانونی خارجی مواجه است و از مدتها پیش تیغ تیز تحریم ها را احساس کرده، مساله واردات محصولات غذایی به یکی از ابزارهای فشار آمریکا و متحدانش تبدیل شده است. اگر نیاز به واردات خوراک دام و برخی دیگر از اقلام غذایی به اندازه کنونی نبود، یکی از ابزارهای مهم اعمال فشار آمریکا بی اثر شده بود و سیاستگذاران خارجی کشور با امکان تحرک بهتری فعالیت می کردند.

تحقیقی که در سال ۱۳۸۳ در دانشگاه تهران انجام شد نشان داد که میزان یارانه پرداختی آمریکا به کشاورزان این کشور تا ۵۰ درصد و این رقم در ایران در حدود ۰.۵ درصد است. درحالیکه آمریکا یک کشور صنعتی هم هست، اما اهمیت راهبردی تولیدات غذایی را دریافته و با آن مماشات نمی کند.

در ایران هنوز برای نخبگان کشور مساله خودکفایی در محصولات غذایی حل نشده و برخی با آن مانند یک مساله فرعی رفتار می کنند. رهبر معظم انقلاب از بیش از ۲۰ سال پیش اهمیت موضوع را به کرات یادآوری کرده اند. بررسی مجموعه بیانات ایشان در مورد استقلال در زمینه محصولات غذایی نشان می دهد که در منظومه فکری ایشان:

• دستگاه کشاورزی برای کشور ما بسیار مهمّ است؛ چون امنیت غذایی برای کشوری بزرگ، پُرجمعیت و دارای هدفهای بلند، بسیار مهم است.
• کشاورزی یکی از اساسی‌ترین محورهای توسعه در کشور ماست؛ یک امر حاشیه‌ای نیست.
• مسأله‌ی غذا و مسأله‌ی امنیت غذایی و مسأله‌ی استقلال ناشی از امنیت غذایی و خودکفایی مطرح است… پس از استقلال در تولید گندم)بایستی حتماً در برنج و گوشت و لبنیات هم به خودکفایی برسد.

در سال ۲۰۱۹ در آمریکا بیش از ۲۲ میلیارد دلار از طرف دولت فدرال به کشاورزان به عنوان یارانه پرداخت شده است. در این کشور فقط ۱ درصد از مردم(۳ میلیلون و ۱۰۰ هزار نفر) به کشاورزی اشتغال دارند، و نتیجه اینکه به هر کشاورز آمریکایی بیش از ۷۰۰۰ دلار یارانه سالانه پرداخت شده است که از حقوق یک خانواده هندی بیشتر است.

برخورد سایر کشورهای صنعتی مانند ژاپن و کشورهای اروپایی هم همین گونه حمایت گرایانه است و ایالات متحده حتی ذیل قوانین سازمان تجارت جهان زیر بار حذف یارانه بر محصولات کشاورزی نرفت. در حالیکه این کشورها در یک بلوک اقتصادی قرار دارند و مشکلات احتمالی مانند تحریم و … که ایران با آن دست به گریبان است هم برای آنها وجود ندارد.

مشکل بخش کشاورزی در ایران این است که در بودجه های سالانه نادیده گرفته شده و در سه بخش قیمتگذاری محصولات کشاورزی و حمایت در چارچوب نظام بانکی و دریافت آموزش های لازم که به معنای انتقال دانش به سر مزرعه است، مورد توجه قرار نمی گیرد.

مجلس یازدهم می تواند با دادن اولویت به این بخش راهبردی قانونگذاری صحیح انجام داده و ضمن ایجاد اشتغال بالا، صرفه جویی در میلیاردها دلار که صرف واردات می شود، و تعریف سهم صادراتی برای محصولات غذایی ایران، ارتقا امنیت غذایی کشور را عملیاتی کند.

برآوردها نشان می دهد که ایران با ظرفیت های کنونی می تواند تا ۵۰۰ میلیلون نفر را تامین غذا کند. معنای ساده این گزاره این است که می توان شرایطی را آفرید که ۴ برابر بیش از نیاز کنونی تولید محصولات کشاورزی داشت و مرزهای استقلال و خودکفایی را جا به جا کرد.