راهنمای نگهداری از کبوتر
نگهداری از کبوترها در ایران از دیرباز رواج داشته و آداب و روش‌های مخصوص به خودش را دارد.بهترین روش نگهداری کبوتر این است که جوجه ها را از سنین پایین برای نگهداری انتخاب نمایند.
بهترین روش نگهداری کبوتر این است که جوجه ها را از سنین پایین برای نگهداری انتخاب نمایند تا به محل و جایگاه خود عادت کنند. این کبوترها را می توان در سنین ۵ تا ۷ ماهگی به جفت گیری انداخت ، چرا که به بلوغ جنسی رسیده اند.
البته بهتر است که یکی دو ماه دیگر صبر نمود تا کبوترها به بلوغ جسمی نیز برسند.باید توجه داشت که هر قدر وزن جوجه ها سنگین تر باشد به همان نسبت دیرتر بالغ می شوند. به منظور جفتگیری باید کبوترهای نر و ماده را در کنار هم قرار داد، تا به هم عادت کنند. کبوترهای نر فقط یک جفت برای خود برمیگزینند و نباید کبوترهای نر را در یک جا با هم گذاشت.
۵ چیز که باید درمورد کبوترها بدانید:
• کبوترها می‌توانند تا ۱۵ سال عمر کنند.
• آنها می‌توانند تا طول ۲۰ سانتی‌متری رشد کنند.
• باهوش‌ترین کبوترها نژادهای یاکریم یا کبوتر گردن طوقی (Ring-Neck Dove) و قمری چینی (Diamond Dove) هستند.
• در همه قاره‌ها به‌جز قطب جنوب، کبوتر یافت می‌شود.
• کبوترها برای نوشیدن آب از نوکشان شبیه به نی استفاده می‌کنند.
نحوه نگهداری و پرورش کبوتر
۱. مکان و نوع قفس
محل نگهداری کبوتر می‌تواند پشت بام، حیاط، برج‌های مخصوص در مزارع یا یک قفس مخصوص این پرنده در آپارتمان باشد. برای پرورش کبوتر در خانه می‌توانید از قفس‌های چوبی، فلزی و یا جعبه‌های حلبی یا مقوایی استفاده کنید. این قفس‌ها معمولا کوچک بوده و برای نگهداری یک جفت کبوتر مناسب است.
برای نگهداری کبوتر در پشت بام یا مزرعه نیز می‌توانید از قفس‌های بزگ به طول و عرض تقریبی ۲ متر و ارتفاع ۳ متر استفاده کنید. در این ابعاد قفس، ۵۰ کبوتر را میتوان نگهداری کرد و بهتر است چند آشیانه کوچک به اندازه ۴۰ در ۴۰ در ۵۰ سانتیمتر برای هر دو جفت کبوتر در داخل آن تعبیه شود.
۲. شرایط محیطی
۳. تهویه و آفتابی بودن
۴. بهداشت قفس
برای جلوگیری از بیمار شدن پرنده، هر روز کف قفس و محل زندگی کبوتر را با کاردک تمیز و باقیمانده مدفوع را جمع آوری نموده، قفس را در حد امکان شسته و ضد عفونی کنید. همچنین ظروف آب و غذای کبوتر را هم همیشه تمیز و ضد عفونی کنید.
تغذیه کبوتر
دانه هایی را که امروزه به عنوان غذای پرندگان مصرف میشوند می توان به دو دستهٔ غلات و دانه های روغنی تقسیم نمود. دانهٔ غلات مقدار نسبتا زیادی کربوهیدرات و مقدار اندکی چربی دارد. دانه هایی که در این دسته قرار می گیرند عبارتند از: ارزن، جو نیمکوب، بلغور گندم و ذرت. دانه های روغنی برخلاف غلات حاوی مقدار نسبتاً زیادی چربی و مقدار اندکی کربوهیدرات هستند ولی این دانه ها در تغذیه کبوترها کمتر مورد استفاده قرار میگیرند.
یکی دیگر از مهم ترین ترکیبات موجود که هم در دانه های روغنی و هم در غلات یافت می شود پروتئین است که خود از اسیدهای امینه ساخته شده است.
با وجودی که ممکن است میزان پروتئین یک دانه بالا باشد، اما این امر ضرورتاً بدان معنی نیست که پرنده مقدار کافی پروتئین دریافت میکند؛ چه بسا تمام اسیدهای امینه به مقدار کافی در دانه ای موجود نباشد و بدن پرنده نیز نتواند اسیدهای امینه ضروری را که در مادهٔ غذایی نیز به مقدار اندکی یافت می شود سنتز کند.
پرنده ها، به طور مشخص در معرض کمبود اسیدهای آمینه لیزین و متیونین قرار میگیرند؛ بنابراین می توان این دو اسید امینه را به عنوان مکمل غذایی به جیرهٔ غذایی کبوترها اضافه نمود. بسیاری از دانه ها از لحاظ داشتن مواد معدنی و ویتامین A فقیر هستند. کمبود ویتامین A ممکن است یکی از عوامل مستعد کننده در بیماری کاندیدیاز باشد. این بیماری به صورت نقاط کوچک قارچ مانندی در دهان تظاهر می کند که در صورت عدم درمان، تمام قسمتهای دستگاه گوارش را فرا می گیرد.
کبوترها معمولا در زمستان به غذای بیشتری نیاز دارند. به غذای پرندگان باید به میزان یک درصد جیره نمک طعام اضافه شود، در صورت کمبود نمک در جیره کبوتر، پرنده اقدام به نوک زدن به در و دیوار خواهد نمود.
تغذیه کبوترها با ماکیان تفاوت دارد. به طوری که کبوترها تمایلی به جیره های نرم و خرد شده ندارند و مقدار کمتری علوفه سبز میخورند، این پرندگان در طبیعت از دانه ها، حلزون ها و کرمها تغذیه می کنند، ولی به طور کلی کبوتر به عنوان یک پرنده دانه خوار معروف است.
از آنجا که تقریباً کبوترهای پرورشی و پروازی از توقع یکسانی نسبت به کمیت و کیفیت غذا برخوردارند، لذا تاکنون برای هر یک جداگانه، جیره یا جیره های خاصی تدوین نشده است. این موضوع حتی برای جوجه های جوان نیز صادق می باشد.
• کبوترها را میتوان برای نشستن روی دست آموزش داد، همچنین هنگام معاشرت صدای نرم و آرامی از خود ایجاد میکند.
• کبوترها پرنده‌هایی آشیانه‌نشین هستند، بنابراین حتماً جعبه‌ای کوچک بعنوان آشیانه‌ای که شب‌ها در آن جای بگیرند، درنظر بگیرید.
• آنها عاشق توپ‌های یونجه‌ای هستند. اسباب‌بازی‌هایی که با یونجه تیموتی پر شوند تهیه کرده و برای سرگرمی و بازی در اختیار پرنده قرار دهید.
• یک کاسه آب گرم در اختیار پرنده قرار دهید تا ۲-۳ بار در هفته در آن آبتنی کند. شاید ترجیح آنها این باشد که با اسپری آب خیس شوند، در اینصورت آبی پاکیزه و گرم را از فاصله‌ای مناسب به پرنده اسپری کنید.
تشخیص کبوتر نر و ماده
کبوتران نر بیشتر بق بقو می کنند، هیکلی درشت تر دارند، نوک و سر و کله‌ی آنها زمخت‌تر است، کبوتران نر زمانیکه از ارتفاعی به سمت پایین می‌آیند دمشان به سمت بالاست اما کبوتران ماده زمانیکه به سمت پایین حرکت می‌کنند دمشان به سمت بایین است. کبوتران نیز مانند دیگر دسته‌های پرندگان دارای ویژگی‌های خاص خود می‌باشند و کمی دقت در این ویژگی‌ها به شما کمک میکند نر و ماده‌ی آنها را از هم جدا کنید.
بصورت کلی برای تشخیص دادن کبوتر نر از ماده می‌توانید به نکات زیر توجه داشته باشید:
- صدای کبوتر: صدای قور کردن یا در اصطلاح عامیانه بق بقوی کبوتر مخصوص پرنده نر است و کبوتر ماده تنها در مواردی که آماده جفتگیری (در حال مستی) است این صدا را از خود خارج میکند. همچنین کبوترانی که موقع پرواز بال بال می‌زنند و تولید صدا می‌کنند، معمولا نر هستند.
- نوک کبوتر: کبوتر نر نوک ضخیم‌تر و درشت‌تری نسبت به کبوتر ماده دارد و معمولا با نوک خود به سر دیگر کبوتران ضربه می‌زند.
- جثه کبوتر: معمولا کبوتر نر جثه درشت‌تر، سینه و ظاهری قوی‌تر و زمخت‌تر دارد.
- جهت دم: یکی از راحت‌ترین روش‌های تشخیص کبوتر نر از ماده، توجه به جهت دم پرنده است. اگر هنگامی که کبوتر از ارتفاع به کف می‌آید دم به سمت پایین بود، کبوتر ماده است و اگر جهت دم به سمت بالا باشد کبوتر نر است.
- بررسی کلوآک: کلوآک محل یا محفظه‌ای است که مجاری ادراری، تناسلی و گوارشی پرنده به آن ختم می‌شود. اگر مقعد پرنده مسطح، کوچک، پهن، نرم و مرطوب بود ماده است و اگر بزرگ و بلند، تیره و پر رنگ و برجسته بود، کبوتر نر است.
تولید مثل کبوتر
در زمان تخم گذاری و جوجه دراوری کبوتر ها که در اواخر بهار و خرداد ماه انجام می پذیرد باید مکان های مناسبی را به صورت مجزا برای هر جفت کبوتر در نظر گرفت.
تخم گذاری کبوترهای ماده از پنج ماهگی شروع می شود و جفت گیری آن ها معمولا پس از یک سالگی انجام می پذیرد. کبوترهای ماده هر دو روز یک بار تخم گذاری می کنند. پس از جفت گیری اسپرم جنس نر در قسمت مجرای تخم بر کبوتر ماده تا هشت روز زنده و فعال باقی می ماند و یک روز قبل از تشکیل تخم وارد ان را بارور می کند. پس از بارور شدن تخم نطفه دار کبوتر ، سه لایه سفیده بر روی زرده قرار می گیرد و پس از ۱۶ تا ۲۴ ساعت از تشکیل پوسته داخلی و خارجی ، تخم ها در مجرای تخم بر کبوتر کامل شده و از بدن کبوتر ماده خارج می شوند
معمولا پس از ۲۵ الی ۳۰ روز از اولین جفت گیری ، جوجه ها از تخم ها خارج می شوند. پس از تخم گذاری مرحله اول ، کبوترها دوباره جفت گیری کرده و پس از ۵ روز تخم های نطفه دار از آن ها خارج می شود. کبوترهای نر و ماده به مدت ۲۰-۱۹ روز بر روی تخم های می خوابند ؛ کبوترهای ماده شب ها و کبوترهای نر روزها جوجه های کبوتر پس از هچ و خارج شدن از تخم های نطفه دار دارای بدنی برهنه و لاغر هستند بنابراین باید توسط کبوتر ماده به آن ها رسیدگی شود وگرنه تلف می شوند. کبوتران مادر با استفاده از شیره چینه دان و غذای له شده جوجه کبوترها را تغذیه می کنند و آن ها را برای گرم کردن زیر بال و پر خود قرار می دهند.
بیماری‌های کبوتر
به طور کلی هشت بیماری پاراتیفوئید، پارامیکسوویروس (نیوکاسل)، خوره (تریکوموناس)، کوکسیدوز، انگل‌ها، سندرم ویروس آدنو- ایکولای، اورنیتوز (کلامیدیاز) و کاندیدیاز (قارچ) از شایع‌ترین بیماری‌های این پرنده هستند.
