چالش‌های کووید ۱۹ بر سر راه تولید و تجارت محصولات کشاورزی

به گزارش روز پنج‌شنبه ایرنا، «کاظم خاوازی» وزیر جهاد کشاورزی در نشست مجازی سران فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) اعلام کرد: پیامدهای گسترده‌ ناشی از بحران همه گیری COVID-۱۹، عملکرد زنجیره‌های ارزش غذایی و جریان محصولات کشاورزی، از تولید تا فرآوری، بسته‌بندی، حمل و نقل، بازاریابی، مصرف و دستیابی جامعه آسیب‌پذیر به غذای کافی، سالم و مغذی و با قیمت‌های مقرون به صرفه، بقای بنگاه‌های کوچک و متوسط، اشتغال و درآمد پایدار را که برای تامین امنیت غذایی و تغذیه بسیار مهم هستند، با چالش مواجه ساخته است.

وی افزود: جهان امروز، در جریان رشد و توسعه اقتصادی، در حال گذر از نظام‌های سنتی غذا و تغذیه به نظام‌های هوشمند و مدرن است. در این فرآیند، تولید غذای کافی و مغذی، هنوز یکی از مشکلات اساسی برقراری امنیت غذایی است و چالش‌های متعددی در زنجیره غذایی، تولید، مصرف، کفایت تغذیه، سلامت و تعادل غذای مصرفی و تخریب منابع طبیعی وجود دارد.

خاوازی تاکید کرد: اختلالات ناشی از بحران COVID-۱۹ بسیاری از شکنندگی‌های نظام‌های غذایی معاصر را برجسته کرده است. پیامدهای گسترده‌ ناشی از این بحران، عملکرد زنجیره‌های ارزش غذایی و جریان محصولات کشاورزی، از تولید تا فرآوری، بسته‌بندی، حمل و نقل، بازاریابی، مصرف و دستیابی جامعه آسیب‌پذیر به غذای کافی، سالم و مغذی و با قیمت‌های مقرون به صرفه، بقای بنگاه‌های کوچک و متوسط، اشتغال و درآمد پایدار را که برای تامین امنیت غذایی و تغذیه بسیار مهم هستند، با چالش مواجه ساخته است.

وزیر جهاد کشاورزی گفت: این بحران نشان داد که بسیاری از بخش‌های نظام غذایی، توان واکنش زودهنگام را دارند. بسیاری از شرکت ها ناچار شده‌اند به‌جای به کارگیری رویکردهای معمول تجاری، از کانال‌های جایگزین استفاده کنند؛ بازارهای جدید و محلی‌تر ایجاد کنند؛ برای مقابله در برابر اختلالات آینده، بیشتر بر مدیریت نوآورانه تکیه کنند و بر روی منابع انسانی برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری داشته باشند.

شواهد، حاکی از اهمیت نظام‌های غذایی در دستیابی به توسعه پایدار هستند. زیرا این نظام‌ها در پیوند با امنیت‌غذایی، تغذیه و سلامت انسان، حیات اکوسیستم‌ها، تغییرات آب و هوایی و عدالت اجتماعی می‌باشند. نکته قابل تامل، همگرایی سیاست‌های نظام کشاورزی و غذایی با دستور کار توسعه پایدار ۲۰۳۰ است.

وی با تاکید بر این‌که درتحول فراگیر و مورد نیاز در نظام‌های غذایی توجه به چهار بخش ضروری است، گفت: نظام‌های غذایی باید موجب بهره‌مندی همه مردم از غذای سالم و مغذی شوند و منعکس کننده تولید پایدار کشاورزی وزنجیره‌های ارزش غذایی باشند. همچنین تغییرات آب و هوایی را کاهش دهند و تاب آوری ایجاد کنند و مشوق رنسانس (نوزایی) در مناطق روستایی باشند.

اجرای این تحول باید متکی به (۱) انتخاب معیارهای مناسب برای کمک به تصمیم‌گیری (۲) هم افزایی سیاست‌ها از طریق همگرایی اولویت‌های محلی و جهانی و (۳) افزایش رویکردهای توسعه با تمرکز بر مناطق روستایی ‌باشد.

در جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌ریزان کشاورزی همواره سعی کرده‌اند تا با اتخاذ راهبردها و سیاست‌های مناسب کشاورزی و غذایی در زمینه‌های‌ مختلف‌ چون حفاظت از آب ‌و خاک، آموزش‌ و ترویج، افزایش تولید پایدار، افزایش بهره‌وری منابع و عوامل تولید، اصلاح الگوی تولید و ارتقای ایمنی و کیفیت محصولات کشاورزی و سایر موارد به ایجاد بستر مناسب ‌برای‌ رشد و توسعه‌ تولید دست پیدا کنند.

حفاظت از منابع پایه تولید، محیط زیست و افزایش بهره‌وری و کارایی منابع آب و مبارزه با فرسایش خاک، بیابان‌زایی و کانون‌های ریزگردها، افزایش آگاهی کشاورزان با ترویج شیوه‌های مناسب و مدیریت آب، بازچرخانی آب و استفاده از آب‌های نامتعارف با رعایت مسایل زیست‌محیطی و توسعه فنآوری‌های نوین در بخش آبیاری، دستیابی به ارقام متحمل به تنش‌های محیطی، ارقام با دوره رشد کوتاه‌تر و زودرس، و سازگار با مناطق مختلف اقلیمی کشور، ایجاد سامانه‌های رهگیری و مبارزه سازمان یافته و یکپارچه با آفات و بیماری‌ها، توانمندسازی زنان روستایی و کشاورز به منظور تقویت مشارکت آنها در توسعه پایدار کشاورزی، حمایت از الگوهای غذایی پایدار و کاهش ضایعات و اتلاف‌های غذایی، ارایه الگوهایی برای‌ حفظ و احیای روش‌های سنتی و کهـن کشاورزی خرد و خانوادگی جهت تاب آوری در مقابل تغییرات اقلیمی جزو الویت‌های مهمی است که باید به آن‌ها توجه کرد.

وزیر جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: اقداماتی که دولت جمهوری اسلامی ایران در چند سال اخیر در راستای پایداری نظام غذایی به عنوان تجارب مفید در بخش کشاورزی و افزایش درآمد روستاییان انجام داده است شامل افزایش ۸۵ درصدی مساحت اراضی مجهز به سیستم های نوین آبیاری (۱۳۹۸-۱۳۹۲) و افزایش ۱۵ درصدی راندمان آبیاری بخش کشاورزی و همچنین افزایش ۵۸ درصدی در میزان بهره‌وری آب کشاورزی، توسعه گلخانه‌ها طی سال‌های اخیر (۱۳۹۸-۱۳۹۲) و افزایش بیش از ۱۰ هزار هکتار به سطح آن، تولید و توزیع بذور و نهال مقاوم و متحمل به خشکی، تامین بیش از ۱۱۲ هزار دستگاه انواع تراکتور و ۱۰۳۰۰ دستگاه کمباین به ناوگان ماشینی کشاورزی به منظور جلوگیری از ضایعات و افزایش بهره‌وری طی سال‌های اخیر، ایجاد صنایع تبدیلی و نگهداری با هدف کاهش ضایعات و پایداری درآمد کشاورزان و روستاییان و افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی در ظرفیت فرآوری صنایع تبدیلی طی سال‌های اخیر (۱۳۹۸-۱۳۹۲) و ارتقا ظرفیت سردخانه‌های نگهداری محصولات کشاورزی از ۷۶۵ هزارتن به ۳.۴ میلیون تن است.

وی در پایان اظهار داشت: مجموع اقدامات فوق موجب افزایش تولید محصولات کشاورزی به میزان۲۲ درصد در بخش تولیدات زراعی و ۵۰ درصد در بخش تولیدات باغی شده است که ناشی از توام کردن کاهش سطح زیر کشت و بهبود بهره‌وری در واحد سطح است.