«معجزه آبخیزداری» |آیا امکان خودکفایی در تولید برنج وجود دارد یا خیر؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ یکی از عرصه های تأمین امنیت غذایی در بخش کشاورزی، خودکفایی در تولید برنج در کشور است. طبق بررسی ها به عمل آمده مصرف سالیانه برنج در کشور حدود ۳ میلیون تن است که از این میان ۲ میلیون ۲۵۰ هزار تن آن در کشور تولید می شود و بنابر شرایط خشکسالی حدود ۷۵۰ هزار تا یک میلیون تن نیز واردات برنج داریم. میزان سطح زیر کشت برنج نیز ۵۲۰ تا ۶۲۰ هزار هکتار اعلام شده است.

آیا امکان خودکفایی در تولید برنج وجود دارد؟

اما اینکه آیا امکان خودکفایی در تولید برنج در کشور وجود دارد یا خیر؟ در این باره سید جواد ساداتی نژاد، وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه سالانه یک میلیون تن برنج به کشور وارد می‌شود، اعلام کرده است با توجه به ظرفیتی که کشور در تولید برنج دارد نباید واردات برنج داشته باشیم و با طرحی که در سه استان شمالی داریم، با افزایش دوره کشت به راحتی می‌توان مقدار مورد نیاز کشور را تولید کرد.

علمیراد اکبری معاون وزیر جهاد کشاوررزی نیز با تاکید بر اینکه جلوگیری از هدررفت آب و نزولات آسمانی با مدیریت آب سبز یکی از راه­ های تأمین آب لازم برای خودکفایی در تولید برنج در کشور می گوید: از طریق منابع آب سبز حاصله در سطح استان های شمالی کشور، حدود ۹ تا ۱۰ میلیارد متر مکعب آب سبز حاصل می‌شود که در واقع همان آب هایی است که بلااستفاده به دریای خزر وارد و از دسترس مصارف داخل کشور خارج می‌شود.

آب بندان ها؛ ظرفیتی برای جهش تولید برنج در استان های شمالی

یکی از ظرفیت هایی که برای تأمین آب لازم برای تولید خودکفایی برنج در استان های شمالی کشور وجود دارد، اجرای آبخیزداری به ویژه توسعه آب بندان ها است. جمیل علیزاده شایق رئیس انجمن برنج ایران درباره نقش آب بندان ها در آبیاری شالیزارها استان های شمالی می گوید: انجمن برنج سال‌هاست که پیشنهاد احداث آب‌بندان‌های کوچک را به جای احداث سدسازی به وزرا در دولت‌های مختلف داده است. شالیزهای مازندران و گیلان در گذشته با آب‌بندان‌ها آبیاری می‌شدند در هر روستا یکی از مزارع که گودتر از دیگر مزارع بود آب پر می‌کردند و آخرین زمینی که کشت می‌شد زمینی بود که آب بند شده بود از سوی دیگر در آن آب بندان‌ها پرورش ماهی و اردک نیز انجام می‌شد.

همچنین علمیراد اکبری معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه یکی از راهکارهای مدیریت آب سبز به منظور جهش تولید در برنج، توسعه و بازسازی آب بندان ها است می گوید: ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار شالیزار (خشکزار، شالیزار) در ۳ استان شمالی وجود دارد که نیازمند تجهیز و نوسازی شالیزارها و خشکزارها، توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در نقاطی که استعداد دارند و درنهایت بازسازی تمامی آبندان ها برای استفاده از قسمتی از آب سبز در تولید برنج و کلزا است.

وی با بیان اینکه در شمال کشور این پتانسیل وجود دارد که برنج را دوبار کشت کنیم (و نیاز کشور به برنج را تامین نماییم)، تصریح می کند در حال حاضر این اتفاق یا نمی‌افتد یا خیلی محدود است و برای انجام چنین کاری باید زیرساخت‌ها آماده شود که تجهیز و نوسازی، زهکشی‌های زیرزمینی و یکپارچه‌سازی اراضی و توسعه آب بندان ها از جمله این زیرساخت‌ها است و با اجرای این طرح ها، می‌توانیم بین ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تن برنج اضافه‌تر در کشور تولید کنیم.

استفاده از بذرهای پرمحصول و مقاوم در برابر کم آبی

یکی دیگر از عواملی که می تواند نقش موثری در خودکفایی برنج داشته باشد،  برنامه های به نژادی و استفاده از بذرهای پر محصول و مقاوم در برابر کم آبی و بی آبی است؛ در این باره مریم حسینی رئیس موسسه تحقیقات برنج کشور با اشاره به اینکه یکی از گونه های مقاوم و پرمحصول کیان است می گوید: مقاوم بودن در برابر کم آبی و بی آبی از مهمترین مزایای رقم کیان است. این رقم از ابتدای گل دهی نیاز به آب ندارد و می‌تواند یک دوره بیش از ۳۰ تا ۴۰ روزه بدون آب باشد.
به گفته وی برای تولید رقم‌های بومی برنج در هر هکتار بطور میانگین ۱۲ هزار متر مکعب آب استفاده می‌شود که با کاشت برنج کیان می‌توان در حد زیادی در مصرف آب کشاورزی صرفه جویی کرد و همچنین مزیت دیگر کیان این است که در صورت کشت انبوه، تولید برنج کشور را حداقل یک تا دو تن در هکتار نسبت به ارقام بومی افزایش می‌دهد.

علی اکبر عبادی عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات برنج نیز درباره مقایسه‌ای معنادار بین ارقام محلی  می‌گوید: رقم کیان در مقایسه با رقم هاشمی و طارم در شرایط یکسان حدود یک تا یک و نیم تن شلتوک بیشتر در هکتار عملکرد دارد.اگر در بهترین شرایط در یک هکتار از کاشت رقم هاشمی ۴ تن شلتوک بدست آید در همان شرایط از کاشت رقم کیان ۵ و نیم تا ۶ تن شلتوک برداشت می‌شود.

به گفته مریم حسینی هدف از برنامه‌های به‌نژادی و به‌زراعی موسسه تحقیقات برنج کشور، رفع موانع تولید به‌منظور حفظ پایداری در شرایط بحرانی و افزایش تولید برنج ایرانی در شرایط نرمال است و امید می‌رود تلاش همه دست‌اندرکاران در تولید برنج داخلی منجر به خودکفایی در این محصول استراتژیک شود.