بی‌توجهی نسبت به ورود سموم کشاورزی به آب و خاک
یک استاد دانشگاه گفت: در کشور نسبت به استفاده از سموم کشاورزی و ورود آن به آب و خاک بی‌توجه هستند، اگر جلوی مصرف بیش از حد سموم گرفته نشود در آینده نزدیک با چالش شدیدی روبه‌رو خواهیم شد که غیرقابل جبران خواهد بود.
مهران خاکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: طبق گزارشاتی که سازمان حفظ نباتات منتشر کرده است، میزان استفاده از سموم کشاورزی نسبت به سال‌های گذشته کاهشی شده است، از سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی این است که میزان مصرف سموم را بکاهد و از سموم کم‌خطر استفاده کند.
وی ادامه داد: بر اساس شواهد و تحقیقات میدانی می‌بینیم استفاده بی‌رویه، غیراصولی و ناآگاهی از روش‌های استفاده از سموم باعث شده است برخی از محصولات کشاورزی تولید شده برخی از استانداردها را نداشته و حاوی موادی باشند که از نظر سلامت و امنیت غذایی را در جامعه به خطر می‌اندازند.
استفاده از سموم، سلامتی افراد جامعه را تهدید خواهد کرد
این دکترای زراعت و اصلاح نباتات تصریح کرد: استفاده از سموم علاوه بر اینکه مشکلاتی را برای سلامتی افراد جامعه ایجاد می‌کند خسارت جبران‌ناپذیری را بر محیط‌زیست و اکوسیستم وارد می‌کند. تعیین میزان مصرف سموم، ارائه راهکار و چگونگی استفاده از آن‌ها در همه موارد ضروری است.
وی خاطرنشان کرد: مصرف کردن زیاد سموم در کشاورزی باعث باقی ماندن سموم در محصول خواهد شد و ۱۰۰ درصد سلامت مصرف‌کننده را به مخاطره می‌اندازد، پایداری بیشتر و پایین بودن سرعت تجزیه سموم باعث می‌شود که سموم وارد زنجیره غذایی و بدن انسان شود، در واقع در برخی از حالت‌ها باعث بیماری ژنتیکی، ناباروری و حتی سرطان می‌شود.
خاکی اشاره کرد: وقتی سموم بیش از حد استفاده می‌شوند اضافه‌های آن وارد آب و خاک می‌شود و آن‌ها را آلوده می‌کند که این امر نامحسوس است و ما آن را مشاهده نمی‌کنیم، یکسری تنش‌هایی را در خاک ایجاد می‌کند و با توجه به وجود برخی میکروارگانیسم‌ها در خاک آن‌ها را دچار مشکل می‌کند. سموم وارد آب‌های زیرزمینی و سپس وارد بدن موجودات آبزی یا مصرف‌کننده آب می‌شود که این امر حالت ناخوشایندی را ایجاد خواهد کرد.
وی اضافه کرد: در کشور نسبت به استفاده از سموم کشاورزی و ورود آن به آب و خاک بی‌توجه هستند، اگر جلوی مصرف بیش از حد سموم توسط کارشناسان گرفته نشود در آینده نزدیک با چالش شدیدی روبه‌رو خواهیم شد که غیرقابل جبران خواهد بود.
این استاد دانشگاه پیام نور قزوین مطرح کرد: یکسری موسسات، جهادکشاورزی و آزمایشگاه‌های وابسته استانداردهای مصرف سموم را ارائه و شاخص‌هایی را برای این امر مشخص کردند؛ در حال حاضر در موسسه تحقیقات کشاورزی و گیاه پزشکی کشور این سموم را اندازه‌گیری می‌کند، یک پایگاه اطلاعاتی نیز توسط آزمایشگاه فناوری و راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اسلامی ایجاد شده است تا میزان پایداری سموم در محصولات کشاورزی را طبق استانداردهای اتحادیه اروپا اندازه‌گیری کند.
وی گفت: از مزایای راه‌اندازی پایگاه اطلاعاتی این است که کشورمان به پایگاهی متصل است که استانداردها را رعایت می‌کند و با توجه به این می‌تواند صادرات خودش را در برخی از محصولات تسهیل کند. اگر در این پایگاه اطلاعاتی وجود نداشته باشد کشور نمی‌تواند در حوزه محصولات کشاورزی صادرات داشته باشد.
محصولات کشاورزی بدون اندازه‌گیری آلاینده‌ها وارد بازار می‌شوند
خاکی تصریح کرد: مشاهدات میدانی از بازار نشان می‌دهد که محصولات بدون اندازه‌گیری آلاینده‌ها در آزمایشگاه‌ها وارد بازار می‌شوند و ما بدون اینکه اطلاعی از سموم محصولات داشته باشیم آن را مصرف می‌کنیم اما وقتی این محصولات در سبد صادرات کشور قرار می‌گیرد پس از عودت محصولات متوجه می‌شویم که استانداردهای لازم را نداشتند.
وی تشریح کرد: طبق گزارشاتی که برخی مسئولین از عودت محصولات کشاورزی دادند اینگونه برداشت کردیم برخی از کشورها سخت‌گیری دارند و استانداردهای خاصی را رعایت می‌کنند که صادرات باید طبق آن استانداردها انجام شود. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه پایگاه اطلاعاتی یکسری استانداردهایی را به همه کشورها توصیه کرده است میزان مصرف مجاز در محصولات ما بیشتر بوده و سطح استاندارد رعایت نشده است.
این دکترای زراعت و اصلاح نباتات تأکید کرد: آگاهی کشاورزان در مقوله سموم شیمیایی سلامت جامعه، امنیت غذایی، عدم آلودگی محیط زیست و ارائه محصولات را به همراه خواهد داشت، داده‌های آماری برخی از مقاله‌های علمی پژوهشی نشان می‌دهد درصدی از کشاورزان دانش ضعیفی در به‌کارگیری سموم دارند، در واقع نه تنها از چگونگی مصرف سموم اطلاع ندارند بلکه از ضررهای آن در سلامت نیز بی‌اطلاع هستند. برخی از کشاورزان با عدم رعایت دستورالعمل‌های استفاده از سموم به کاتالوگ‌های ارائه شده از سوی جهاد کشاورزی، حتی به طرز استفاده درج شده روی قوطی سموم نیز توجه ندارند.
وی ادامه داد: جهاد کشاورزی بخشی به نام «ترویج کشاورزی» دارد که در آن کارشناسانی به عنوان مروج کشاورزی حضور دارند که با تشکیل کارگاه‌های آموزشی کشاورزان را آموزش می‌دهند، قطعاً جهادکشاورزی با شرکت دادن برخی از کشاورزان کارگاه‌های آموزشی، در افزایش سطح علمی آنان تأثیرگذار خواهد بود اما موفقیت آن قابل سوال است؛ در برخی از موارد مشاهده کردم کشاورزان علاقه خاصی برای شرکت در کارگاه‌های تشکیل شده توسط جهاد کشاورزی ندارند که جهاد کشاورزی می‌تواند راهکارهایی را ارائه دهد تا کشاورزان برای حضور در کارگاه تشویق شوند.
عدم آگاهی کشاورزان از زیان‌های مصرف سموم
خاکی خاطرنشان کرد: به راحتی نمی‌توان گفت که مقصر اصلی چه کسی است؛ یکی از مشکلات این بخش عدم آگاهی کشاورزان از زیان‌های مصرف سموم است که اگر بازدید میدانی داشته باشیم به این نتیجه خواهیم رسید که کشاوزان سموم را به‌عنوان آفت‌کش مصرف می‌کنند و از خسارت‌ها و ضررهای آن اطلاع ندارند.
وی گفت: به نظر می‌رسد عدم اعتماد کشاورزان به کارشناسان کشاورزی وجود دارد چون در کلاس‌های توجیهی شرکت نمی‌کنند. بهترین حالت این است که متولیان امر استفاده از کارشناسان مجرب در حوزه بیماری‌های گیاهی را در دستورکار قرار دهند تا کشاورزان را توجیه کنند؛ اگر کشاورز توجیه شود قطعاً در مصرف سموم کشاورزی دقت بیشتری خواهد کرد.
این استاد دانشگاه پیام نور قزوین اشاره کرد: تجهیز کلینیک‌های گیاه‌پزشکی مهم است قبل از اینکه محصولات کشاورزی وارد بازار شوند باید توسط آزمایشگاه‌ها و کلینیک‌ها مورد سنجش قرار گرفته و مراحل سخت‌گیرانه‌ای را پشت‌سر بگذارند تا این امر ترمزی برای مصرف سموم باشد.
روش‌های بیولوژیک بهترین حالت مقابله با آفات
وی اضافه کرد: بهترین روش و حالت مقابله با آفات، استفاده از روش‌های بیولوژیک است که اگر این اتفاق در کشورمان بیفتد قطعاً بسیاری از مسائل این حوزه رفع خواهد شد البته این امر به تحقیقات در این بخش بستگی دارد و باید محققان پای کار آیند.
خاکی در پایان سخنانش یادآور شد: در برخی مزارع گوجه‌فرنگی قزوین برای مبارزه بیولوژیکی از زنبورهای تریکوگراما استفاده می‌کنند و اگر این اتفاق در دیگر محصولات اتفاق افتد کارساز خواهد بود و باید روش‌های نوینی ایجاد شود تا این اتفاق خوب رقم بخورد.
