گروه مشاوران برندینگ فراسو
دانستنی‌هازراعتگياه

زراعت گیاهان داروئی “گشنیز”

گشنیز گیاه بومی جنوب اروپا و مناطق مدیترانه است و در بیشتر نقاط ایران نیز می روید. از زمان های قدیم وجود داشته و حتی مورد مصرف مصری ها بوده است.

گشنیز از جمله سبزیجات معطری است که اگرچه به لحاظ فرم ظاهری به جعفری شباهت دارد ولی برگ‌های آن بسیار لطیف‌تر از جعفری استبه همین خاطر بعضی‌ها آن را به صورت خام نیز در سبزی‌خوردن و سالاد مورد استفاده قرار می‌دهند.

گیاهشناسی:

خانواده: چتریان Umbelliferae) Apiaceae)

جنس و گونه Coriandrum sativum:

گیاهی یکساله به ارتفاع تا ۱۶۰ سانتیمتر است.

ساقه های گشنیز منشعب هستند.

برگ های آن متناوب و دو شکلی می باشند یعنی برگ های پائینی بزرگ و دارای دُ مبرگ ولی برگ های بالایی باریک هستند.

گل آذین گشنیز از نوع چتر مرکب با گل های کوچک سفید تا صورتی هستند و در انتهای ساقه های اصلی و فرعی ظاهر می شوند.

میوه های گشنیز از نوع فندقه به قطر ۶ – ۱.۵ میلیمتر هستند.

اهمیّت:

اسانس گشنیز در صنایع: داروسازی، غذایی، آرایشی، بهداشتی و نوشابه سازی کاربرد دارد.

از جوشانده گشنیز به عنوان: بادشکن، اشتهاآور، هضم کننده غذا، درمان رماتیسم، ضد باکتری و ضد نفخ بهره می گیرند.

همچنین این گیاه به عنوان سبزی خوردن نیز مصرف می گردد.

اسانس های “ترپن” (Terpen)  و “ترپنوئیدی” (Terpenoidy) را از اندام های هوایی گیاه گشنیز و دانه هایش استخراج می کنند.

نیازهای رشد:

گشنیز نیازمند خاک های شنی-لوم و حاصلخیز با PH 6.5-7 است.

صفر گیاهی گشنیز ۴ درجه سانتیگراد می باشد.

مناسب ترین دما برای رشد گشنیز ۲۰ – ۱۵ درجه سانتیگراد است.

این گیاه نسبت به سرما نسبتا مقاوم می باشد.

گشنیز نیاز آبی متوسطی دارد.

نور فراوان باعث افزایش اسانس گشنیز می گردد.

این گباه در مناطقی با بارندگی به موقع با میزان ۵۰۰ میلیمتر به صورت دیمکاری به عمل می آید.

آماده سازی زمین و کاشت:

زمین را در پائیز شخم می زنند و در اسفند ماه با دیسک و ماله هموار می سازند.

روش کاشت کرتی ردیفی برای گشنیز مناسب است.

بذرهای آن را ۲۴ – ۱۲ ساعت قبل از کاشت مرطوب می سازند.

بذور کوچک گشنیز را برای کاشت یکنواخت با ماسه مخلوط می نمایند.

آن را می توان در پائیز و یا در بهار کاشت ولیکن کاشت اوایل بهار مرسوم تر است.

بذرها را در عمق ۳ – ۲ سانتیمتری قرار می دهند.

گشنیز را با تراکم ۳۰ × ۱۰ سانتیمتر می کارند بطوریکه ۱۰۰ هزار بوته در هکتار فراهم آید.

وزن هزار دانه این گباه ۷ – ۵ گرم است.

مقدار بذر مصرفی گشنیز ۲۰ – ۱۵ کیلوگرم در هکتار می باشد.

دوره رشد گشنیز ۱۲۰ – ۸۰ روز است که از اوایل بهار تا مرداد ماه به طول می انجامد.

گشنیز را بهتر است در تناوب زراعی با بقولات قرار دهند.

مبارزه با علف های هرز مزرعه گشنیز به صورت قبل از کاشت با علف کش های “آفالون” و “مرکازین” به میزان ۵ – ۴ لیتر در هکتار توصیه می گردد.

برداشت گشنیز:

در صورتی که هدف برداشت میوه های آن باشد، آن را یکبار در سال برداشت می کنند.

میزان محصول این گیاه ۱۰۰۰ – ۸۰۰ کیلوگرم دانه خشک در هکتار با رطوبت کمتر از ۱۴ درصد است.

در صورتیکه هدف برداشت اندام های رویشی باشد، گشنیز را در دو مرحله با داس یا موور انجام می دهند.

منابع و مآخذ:

۱) آخوندزاده، ش – ۱۳۷۹ – دایرة المعارف گیاهان دارویی – جهاد دانشگاهی تهران

۲) آریاپور، ع و همکاران – ۱۳۸۹ – گیاهان دارویی، معطر و صنعتی جنگل و مرتع – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی

۳) اکبری نیا، احمد – ۱۳۸۲ – بررسی عملکرد و ماده مؤثره زنیان در سیستم های کشاورزی متداول، ارگانیک و تلفیقی – پایان نامه دکتری دانشگاه تربیت مدرس

۴) امیدبیگی، رضا– ۱۳۷۹ – تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد سوّم – آستان قدس رضوی

۵) امیدبیگی، رضا – ۱۳۷۶ – رهیافت های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد دوّم – طراحان نشر

۶) اهوازی، مریم و همکاران – ۱۳۸۹ – بذر گیاهان دارویی، جلد اوّل – جهاد دانشگاهی تهران

۷) برنا نصرآبادی، فاطمه – ۱۳۸۴ – اثر زمان های مختلف بر رشد، عملکرد و مقدار اجزاء تشکیل دهندۀ اسانس بارشبی – پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت مدرس

۸) پورفخاران، م و همکاران – ۱۳۹۰ – راهنمای جامع گیاهان دارویی، جلد دوّم – گنجینه سلامت

۹) جعفرنیا، س و همکاران – ۱۳۸۸ – راهنمای جامع و مصوّر خواص و کاربرد گیاهان دارویی – مجتمع آموزش کشاورزی سبز ایران

۱۰) حجازی، اسداله – ۱۳۷۲ – کلید بذرشناسی برای رشته های کشاورزی، جلد دوّم – جهاد دانشگاهی ماجد

۱۱) زرگری، علی – ۱۳۷۶ – گیاهان داروئی، جلد چهارم – دانشگاه تهران

۱۲) صمصام، ش – ۱۳۷۴ – پرورش و تکثیر گیاهان دارویی – نشر مانی

۱۳) طاهریان، کاظم – ۱۳۷۴ – اطلاعات گیاهان دارویی – مرکز تحقیقات منابع طبیعی سمنان

۱۴) عمویی، ع.م – ۱۳۸۸ – زراعت گیاهان دارویی و معطر، جلد اوّل – مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی کشاورزی

۱۵) قهرمان، ا – ۱۳۶۲ – فلور ایران – مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع

بيشتر بخوانيد:

زراعت گیاهان داروئی “قدومه”
زراعت گیاهان داروئی “کاسنی”
زراعت گیاهان داروئی “کرچک”

۰%

امتیاز کاربر: اولین نفر باشید !
نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا