قیمت های افسارگسیخته میوه در بازار/ ریشه گرانی کجاست؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، تب قیمت میوه‌ها در بازار به حدی رسیده که دیگر خرید آن برای مردم بسیار سخت شده است، قیمت میوه‌ها در چند هفته گذشته از قافله گرانی ها عقب نمانده و روز به روز سقف قیمت‌ها را شکسته است، به طوری که اکنون دیوار قیمت‌های میوه سر مشتریانش را هم می‌شکند، این در حالی است که ایران سالانه ۱۸ میلیون تن میوه تولید می کند که در برخی از این میوه ها جایگاه نخست جهان را دارد.

بالا رفتن قیمت میوه‌ها باعث شده حجم خرید میوه‌ها از سوی مردم کمتر شود و خرید آنها نسبت به قبل بسیار پائین‌تر باشد.

بررسی میدانی خبرنگار فارس از قیمت میوه‌ها در منطقه ۱۹ و منطقه ۶ تهران حکایت از این است که میانگین میوه‌ها به این شرح است:

در این میان قیمت برخی نوبرانه‌ها هم قیمت‌های سر به فلک کشیده دارند. توت فرنگی در بازار تهران به کیلویی ۲۷ هزار تومان و زردآلو ۲۷ هزار تومان و بعضی مواقع تا ۳۰ هزار تومان هم رسیده است.

شهرداری تهران هم نرخنامه ای دارد که به میادین میوه تحت پوشش خود ابلاغ می کند قیمت در میادین میوه سطح شهر هم این گونه است.

* مردم چه می‌گویند؟

مردم از شرایط فعلی قیمت میوه‌ها بسیار ناراضی هستند. این میوه ها تولید داخل هستند که ایران جایگاه بسیار خوبی در تولید این میوه‌ها در جهان دارد. آنها می‌گویند اگر این میوه‌ها وارداتی بود، شاید اعتراض کمتر می‌شد اما همه این میوه ها تولید داخل هستند و گرانی آنها توجیه‌پذیر نیست.

علی مرادی یکی از مشتری‌ها در منطقه ۱۹ تهران که در حال خرید میوه است به خبرنگار فارس گفت: زمانی که مهمان می‌آید، بنابر رسم دیرینه باید با میوه پذیرایی کنیم، اما واقعا قیمت‌ها آنقدر گران است که توان خرید را نداریم. شرایط اقتصادی مردم به ویژه برای قشر متوسط خرید میوه‌هایی با این قیمت‌ها بسیار پائین است.

محسن کریمی یکی دیگر از مشتریان است که چند نوع میوه با وزن‌های بسیار کم خریداری کرده به خبرنگار فارس گفت: «میوه‌ها به یکباره افزایش پیدا کرده‌اند. پدر خانواده از یکسو نمی‌خواهد شرمنده خانواده بشود و از سوی دیگر واقعاً خرید میوه با این قیمت‌ها بسیار سخت است.»

بهروز عظیمی فروشنده میوه هم در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس که چرا قیمت‌ها افزایش یافته است،  گفت:‌ « این میوه‌ها را از میدان مرکزی تره‌بار خریداری می‌کنیم و قیمت آنجا افزایش یافته است، اتفاقا سود ما در قیمت مناسب میوه است چرا که حجم خرید میوه هم افزایش می‌یابد و به همان میزان سود ما هم بیشتر می‌شود اما زمانی که قیمت گران است مردم میوه کمتری می‌خرند. »

عظیمی گفت: اوج فروش ما زمان پرداخت یارانه‌ها و یارانه کمک‌معیشتی است و در چند روز گذشته هم که مردم توانسته‌اند بخشی از سهام عدالت خود را به فروش برسانند، تقاضا برای میوه افزایش یافت.

* مسئولان گرانی میوه را قبول ندارند

در حالی که قیمت‌ها سر به فلک کشیده و مردم توان خرید ندارند، برخی مسئولان این افزایش قیمت‌ها را باور ندارند.

اسدالله کارگر رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران گفت: بازار میوه و صیفی نسبت به هفته گذشته تغییر چندانی نداشته است.

وی توپ را به زمین میدان مرکزی میوه و تره‌بار می‌اندازد و می‌گوید: دلیل گرانی میوه فقط عمده‌فروشان هستند. زمانی که میوه کمیاب می‌شود عمده فروشان از دادن فاکتور خودداری می‌کنند چرا که عمده‌فروشان معتقدند قیمت میوه و سبزی براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و از دادن فاکتور خودداری می‌کند.

وی تأکید می‌کند در میدان اصلی میوه و تره‌بار ۴۰ درصد از بارفروشان اعتقادی به صدور فاکتور ندارند.

کارگر با رد اتهام از میوه‌فروشان سطح شهر گفت:‌ هر اتفاقی برای قیمت میوه می‌افتد قبل از خرده‌فروشی است و مغازه‌های میوه فروشی هیج تعیین برای قیمت و عرضه چندنرخی میوه ندارند زیرا محصولات تولیدی کشاورزان به طور مستقیم وارد میدان مرکزی میوه و تره‌بار شده و بر مبنای تعیین عرضه و کیفیت قیمت آن کشف می‌شود.

قیمت میوه در میدان مرکزی میوه و تره بار تهران هم به این شرح است:

مشاهده قیمت میوه

میدان مرکزی میوه در منطقه جنوبی ترین نقطه تهران کنار اتوبان آزادگان قرار دارد که تمام میوه هایی که از شهرهای مختلف می آید از طریق این میدان به صورت مویرگی به کل کشور و از جمله تهران عرضه می شود.

اما پشت پرده این داستان گرانی میوه مواردی وجود دارد که نمی‌توان به راحتی از آن گذشت، باید ریشه گرانی این قیمت‌ها را پیدا کرد و البته مسئولی که به آنها رسیدگی کند.

*قیمت تمام شده بالای تولید

محصولات کشاورزی و میوه در کشور ما با قیمت بالایی تولید می‌شود. بالا بودن قیمت نهادها و از جمله سم و کود، خرد بودن اراضی کشاورزی و پایین بودن عملکرد نسبت به کشورهای دیگر باعث شده قیمت یک کیلوگرم با هزینه بیشتری به دست آید، بنابراین دلیل بالا رفتن قیمت ابتدا از بخش تولید کلید می‌خورد.

* دلالی و واسطه‌گری

گام دیگری که به افزایش قیمت کمک می‌کند وجود دلالی و واسطه‌گری‌های بیش از اندازه این بخش است که قیمت محصولات از سر مزرعه تا رسیدن به دست مصرف‌کننده برخی موارد تا ۳۰۰ درصد و مواردی هم بوده تا یک‌هزار درصد افزایش داشته و هیچ اراده‌ای برای ساماندهی و به حداقل رساندن دلالان و واسطه‌هایی که خون مردم را به شیشه کرده‌اند وجود ندارد. به عنوان مثال در هفته‌های گذشته قیمت گوجه‌فرنگی و پیاز در مناطق جنوب در محدوده ۵۰۰ تومان به فروش می‌رفت اما همین در بازار تهران ۵ هزار تومان بود.

* کرایه‌های حمل بسیار بالاست

قیمت حمل محصولات کشاورزی بالاست و هیچ تناسبی با محصولاتی که آنها به بازار عرضه می‌کنند وجود ندارد، به ویژه این قیمت‌ها در شرایط‌های ویژه مانند بالا رفتن قیمت بنزین، بارندگی‌های گاه و بی‌گاه و تورم بازار به صورت دلبخواهی افزایش می‌یابد و هیچ کسی هم بر این قیمت‌ها نظارتی ندارد. یک کشاورز کرمانی به خبرنگار فارس گفت یک کامیون محصول از کرمان تا تهران چهار میلیون تومان دریافت می‌کند و این قیمت‌ها نسبت به قبل دو برابر شده است.

* مردم فکر نمی‌کنند در داخل یک کشتی هستند/انصاف رخت بر بسته است

مشکل دیگری هم در بالا رفتن قیمت میوه وجود دارد و آن این است که تمام حلقه‌های مربوط بخش تولید از کشاورز گرفته تا حمل و نقل، مغازه‌دار و فروشنده نهایی با توجه به تورم بازار می‌خواهند سهم خود را از افزایش قیمت‌ها بگیرند، بنابراین هر حلقه‌ای می‌خواهد محصول خود را به قیمت بیشتری بفروشد تا اینکه از فشار تورمی بر خود بکاهد، اما غافل از اینکه همه این مردم و حلقه‌ها مانند یک کشتی روی دریا هستند و هر کسی بخواهد سر جای خود را سوراخ کند باعث غرق شدن کل کشتی می شود در حقیقت افزایش یک قیمت در یک حلقه رویحلقه‌های دیگر زنجیر هم تأثیر می‌گذارد و باعث افزایش قیمت می‌شود.

* لغو قانون انتزاع و مدیریت‌های جزیره‌ای عامل افزایش قیمت

پس از معلق کردن قانون انتزاع، بازار میوه و محصولات کشاورزی تقریبا رها شده است و هیچ نظارتی بر آن وجود ندارد. قانون انتزاع موسوم به تمرکز وظایف بازرگانی کشاورزی در وزارت جهاد هفت سال پیش تصویب شد تا بازار محصولات کشاورزی را ساماندهی کند، اما چند ماه پیش پس از آنکه آقای رئیس‌جمهور در تشکیل وزارت بازرگانی موفق نبود، قانون انتزاع را لغو کرد تا حداقل بخشی از خواسته‌هایش تأمین شود. پس از آنکه این قانون معلق ماند، وزارت کشاورزی تنها به تولید خود پرداخته و وزارت صمت نیز بازار را رها کرده است.

برای اینکه قیمت در بازار متعادل شود، علاوه بر ابزارهای نظارتی، اهرم‌های صادراتی، تعرفه‌گذاری و کنترل واسطه‌ها و حلقه‌های واسط مانند مغازه‌داران به کنترل قیمت کمک می‌کند، اما در حال حاضر افسار کنترل همه آنها رها شده است.

* وجود میوه‌های خارجی 

میوه‌های خارجی بازار هم به بالا رفتن قیمت محصولات داخلی کمک می کند. در میدان مرکزی میدان میوه و تره‌بار هر کارتن آناناس به قیمت ۳۲۰ هزار تومان به فروش می‌رود. دیگر میوه‌های خارجی هم به صورت پراکنده در شمال شهر عرضه می‌شود. اما وجود این میوه‌ها چگونه به افزایش قیمت میوه‌های داخلی منجر می‌شود؟ فروشندگان قیمت‌ها را با قیمت‌های خارجی مقایسه می‌کنند و در این مقایسه ناخودآگاه قیم‌های داخلی هم برچسب‌های بیشتر می‌ خورد.

به هر روی ایران از بزرگترین تولیدکنندگان میوه در جهان است. سالانه بیش از ۱۸ میلیون تن میوه تولید می‌کند که در ۳۵ محصول جایگاه اول تا پانزدهم دنیا را دارد. در برخی از میوه‌ها هم جایگاه نخست را داریم. بنابراین افزایش بی‌ حد و حصر قیمت‌ها در بازار برای محصولاتی که ما صادرکننده  هستیم برازنده نیست.