کرم سفید ریشه، كرم قطع كننده ريشه

کرم سفید ریشه با نام علمی Cast olivieri Polyphylla  و نام انگلیسی White grub از خانواده Scarabaeidae و راسته قاب بالان“Coleoptera ”می باشد. عبارت “کرم سفید ریشه”، به دوران لاروي و خسارت زاي این آفت اطلاق میشود. این آفت با دامنه میزبانی وسیع خود، به بسیاري از درختان مثمر و غیر مثمر، انواع درختچه هاي زینتی و گیاهان زراعی، خسارت وارد میکند. لاروهاي سنین مختلف آفت در اعماق خاك روي ریشه گیاهان میزبان مستقر شده و ضمن تغذیه که ممکن است به قطع بخشی از ریشه نیز منجر شود، ضعف عمومی و در نهایت خشکیدگی میزبان را باعث می شوند. در درختان جوان، با قطع ریشه هاي اصلی توسط آفت، استقرار گیاه در خاك مختل می شود. بروز این وضعیت ریشه کنی این قبیل درختان را پس از آبیاري و وزش باد در پی دارد.

چرخه زندگی

کرم سفید ریشه آفت انواع درختان میوه هسته دار، دانه دار، درختان غیر مثمر، گیاهان زینتی و برخی گیاهان زراعی در مناطق سرد و معتدل ایران است. حشرات کامل آفت، در مناطق معتدل و سردسیر در زمان رسیدن درختان زردآلو در طبیعت پدیدار میشوند. به این دلیل باغداران به آن سوسک زردآلورسان می گویند. آفت یک نسل خود را در مدت دو تا سه سال طی میکند. حشرات کامل سوسک هاي بزرگ به رنگ قهوهاي با لکه هاي سفید فراوان روي بالپوشها و سه نوارطولی روشن در پشت سینه اول بوده و طول آنها تا ۳۷ میلیمتر نیز میرسد. حشرات کامل داراي دو شکلی جنسی بوده و تشخیص آنها از روي شاخکها به آسانی امکانپذیر است. شاخکها در حشرات نر در انتها داراي ۷ ورق بزرگ و در ماده ها داراي پنج ورق کوچک هستند.

آفت زمستان را به صورت لارو سنین مختلف در عمق خاك کنار ریشه میزبان بسر میبرد. لارو با گرم شدن هوا به سمت بالا حرکت و در عمق ۳۰-۲۰ سانتیمتري روي ریشه میزبان فعالیت میکند.

با فرا رسیدن سرما دوباره لارو به عمق خاك ۶۰-۵۰ سانتیمتر برمیگردد. لارو سن آخر در سال سوم با گرم شدن هوا، مجددا به سمت بالا حرکت کرده و پس از اندکی تغذیه در عمق ۳۰-۲۰ سانتیمتري و در کنار ریشه تبدیل به شفیره شده و حشرات کامل بسته به منطقه از اواخر اردیبهشت تا اوایل تیرماه در طبیعت ظاهر میشوند.

این حشرات پس از اندکی تغذیه جفتگیري کرده و حشره ماده تخمهاي خود را به صورت دستهاي، درون خاك زیر تاج درختان میزبان قرار میدهد. لاروهاي تازه از تخم خارج شده معمولا روي ریشه ها علفهاي هرز خانواده گندمیان و سپس ریشه هاي نازك درختان میزبان فعالیت میکنند. در سالهاي بعد ریشه هاي قطور تر را مورد حمله قرار داده و ممکن است آنها را قطع کنند.

دامنه میزبانی و پراکنش

آفت به تمامی درختان میوه هسته دار ودانه دار، انار، برگنو، چغندرقند، سیب زمینی، یونجه و میزبانان دیگري خسارت وارد میکند. آفت تقرببا در نقاطی از کشور که کشت درختان سردسیري مرسوم است، وجود دارد.

علائم خسارت

علایم اصلی خسارت آفت به صورت ضعف عمومی درخت، زردي و خزان بی موقع برگها و خشک شدن آنها اتفاق می افتد. علائم اولیه آلودگی، در ساعات گرم روز با پژمردگی و افتادگی برگها خودنمایی میکند. و دلیل آن، قطع بخشی از ریشه هاي اصلی و فرعی درختان میزبان میباشد.  این حالت با خنک شدن هوا برطرف شده و بسیار شبیه علایم خسارت پوسیدگی سفید ریشه که عامل آن بیماري، قارچ (necatrix Roselinia) می باشد، اما باید توجه داشت که خسارت وارد شده توسط کرم سفید ریشه، از پراکنش بیشتري در سطح باغ برخوردار است. همچنین در زمان ظهور علایم خسارت، با کنار زدن خاك لاروهاي آفت به آسانی قابل تشخیص می باشند.  خسارت آفت به گونه اي است که دو تا سه عدد لارو سن آخر آن، قادرند یک درخت چهار ساله گیلاس را خشک کنند. در اینصورت لاروها با قطع بخشی از ریشه هاي اصلی گیاه میزبان، ضمن ایجاد پژمردگی و بروز خشک شدگی روي تاج درخت، استقرار آن را نیز از بین میبرند. این قبیل درختان پس از آبیاري و در اثر وزش باد ریشه کن میشوند.

مدیریت کنترل تلفیقی آفت

کنترل آفت عمدتا با تلفیق روشهاي فیزیکی و شیمیائی قابل انجام است.

الف – کنترل فیزیکی:  این روش بر اساس رفتار حشرات کامل و جلب آنها به تله نوري استفاده میگردد. براي این کار در مناطق آلوده باغ تله را کار میگذارند. درصورت نبود برق می توان از لامپ هاي قابل شارژ در آنها استفاده کرد. یکساعت قبل از غروب آفتاب و به مدت سه ساعات تله را روشن میکنند و به این ترتیب با حذف بخشی از حشرات نر، نسبت جنسی به هم خورده و آلودگی کاهش مییابد.

ب – کنترل شیمیائی:  این روش بر اساس کنترل شیمیائی لاروهاي کوچک استوار است.  این عمل به صورت لکه اي و در نقاط آلوده باغ انجام میگیرد. به این منظور سه هفته پس از ظهور حشرات کامل، زیر سایه انداز درختان آلوده را شخم سطحی میزنند تا نفوذ پذیري آن افزایش یابد. سپس آبیاري انجام میشود. دو تا سه روز پس از آبیاري اقدام به محلول ریزي زیر سایه انداز درخت میکنند. براي اینکار از سم دیازینون به نسبت یک تا یکونیم لیتر در هزار لیتر آب، استفاده میشود. بسته به سن و اندازه تاج درخت، ۱۰ تا ۴۰ لیتر محلول استفاده میشود. دو تا سه روز بعد با انجام آبیاري بسیار سبک یا آبپاشی، به پخش سم در عمق مناسب خاك کمک می کنند. از آنجا که هدف از اینکار از بین بردن لاروهاي سن یک( کوچک) آفت است، بنابراین لازم است یک نسل آفت را کامل مورد پوشش قرار دهد. بر این اساس سه سال متوالی باید این کار انجام شود. همچنین لازم است جهت جلوگیري از آلودگی مجدد به دلیل پرواز حشرات کامل آفت از باغ هاي آلوده همسایه، اینکار به صورت فراگیر و توسط هم باغداران انجام شود.