گروه مشاوران برندینگ فراسو
دانستنی‌هاسموم و آفات

آفات موز را بهتر بشناسیم

حشرات، از مهمترين آفات آسيب زننده به موز هستند.

موز از خانواده زنجبيل است كه در نواحي مختلف جنوب و جنوب شرقي كشور نظير هرمزگان، كرمان و سيستان و بلوچستان كشت و توليد ميگردد. ارتفاع آن به ۵ -۸ متر، و گاهي ۱۰ تا ۱۲ متر نيز ميرسد. موز گياهي علفي، ريزوم دار با ساقه كاذب است و برگ آن به طول ۴۰۰-۱۵۰ سانتيمتر و به عرض ۱۰۰-۷۰ سانتيمتر است. گلهاي نر و ماده (هرمافروديت) به صورت جداگانه روي يك گلآذين قرار دارند. پس از گلدهي و ميوه دهي، ساقه اي كه ميوه آن چيده شد، از كف بريده ميشود و به جاي آن پاجوش مناسب ديگري كه از روي ريزوم رشد و نمو نموده جايگزين پايه مادري ميشود. از نظر خوراكي دو نوع موز وجود دارد؛ یكي پلانتين كه پس از پختن قابل مصرف است و ديگري نيز با نام بانانا كه به صورت تازه و خام استفاده ميشود. ميوه موز داراي تركيبات غذايي بسيار متنوعي است و از نظر ارزش غذايي داراي خاصيت انرژي زايي بالايي مي باشد. در هر ۱۰۰ گرم ميوه حدود ۱۳۷ -۶۷ كالري انرژي توليد مي شود. بوته موزميزبان تعداد زيادي از بند پايان زيان آور نظير حشرات، و كنه ها ميباشد كه حشرات، از مهمترين آفات آسيب زننده به آن هستند. تقريباً ۴۱ گونه حشره به گياه موزحمله ميكنند و به آن خسارت ميزنند كه مهمترين آنها شته موز، سرخرطومي ريزوم، سرخرطومي ساقه كاذب، برگخوار موز و كك ها هستند. آفات درجه دوم شامل زنجركها، مگسهاي ميوه، سوسك ميوه، كرم ميوه، تريپس، شپشك ها، كرم ميوه خوار، موريانه و تعدادي سن ميباشد.

سرخرطومي ریز موز

يكي از آفات مهم و مخرب موز است كه خسارت آن در مراحل اوليه رشد باعث توقف رشد و مرگ تدريجي گياه ميشود اما در صورتي كه درختان در مراحل بعدي آلوده شوند، باعث كاهش رشد رويشي و كاهش عملكرد ميگردد. ارقام روبوستا، چمپا، كارپورولي، آدوك كار و مالبوگ بيشتر خسارت ميبينند. حشرات كامل اين آفت به طول يك سانتيمتر و به رنگ قهوه اي تيره ميباشند. سر كم و بيش كشيده و به صورت يك خرطوم در آمده كه در گونه هاي مختلف به شكل متفاوت است. قسمت عمده بدن به وسيله فلس پوشيده شده است. حشرات كامل وقتي دست كاري ميشوند روي زمين افتاده و بدون حركت باقي ميمانند.

تخمگذاري آفت به صورت انفرادي و در ناحيه طوقه يا در شكاف ايجاد شده درون غلافهاي پوسيده ريزوم صورت ميگيرد. لاروها پس از خروج وارد ريزوم شده و از آن تغذيه ميكنند. دوره شفيرگي درون خاك سپري ميشود. حشرات كامل آفت بسيار تنبل و از نور گريزان بوده و خود را درون ساقه هاي پوسيده مخفي ميكنند. در طول شب از ساقه و پاجوشها تغذيه كرده و درون آنها كانال ايجاد مي نمايند. ساقه هاي آلوده سوراخ سوراخ و ضعيف ميشوند. فعاليت عوامل بيماري زاي ثانويه همانند قارچها و باكتريها باعث تسريع در پوسيدن ساقه ها ميگردد.

كنترل

انتخاب پاجوشهاي سالم و عاري از اين آفت و همچنين عدم كشت پيوسته موز در يك خاك در جلوگيري از آلودگي اوليه بسيار مهم است. در زمان كاشت بايد ۱۰۰ گرم كلروپيرفوس يا پودر ليندين را با خاك مخلوط و درون چاله كاشت ريخت. همچنين پاجوشها را قبل از كاشت بايد تميز نمود و در محلول يك درصد امولسيون گونيالفوس قرار داد. سوزاندن بقاياي گياهي و ريزوم هاي آلوده و كاشت نهالهاي سالم موزدر خاكهاي جديد و كاملاً زهكش دار يك روش درمان عملي است.

سرخرطومي ساقه موز از آفات مهم و اختصاصي موزاست؛ در اكثر نقاط موزكاري هندوستان وجود دارد و ازآفات قرنطينه اي ايران است. حشرات كامل اين آفت به طول حدود يك سانتيمتر و به رنگ سياه براق ميباشند. اين آفت در تمام طول سال فعال است؛ اما اوج فعاليت آن در ماههاي تابستان و فصل بارندگيهاي مانسون ميباشد. تخمگذاري اين آفت در شكافهاي غلاف برگ صورت ميگيرد. لاروها بعد از خروج از تخم ابتدا از غلاف برگ تغذيه نموده و سپس وارد ساقه كاذب ميشوند. ممكن است چندين لارو درون يك ساقه ديده شود. با سوراخ نمودن ساقه و تضعيف آن سبب پوسيد گي برگ ها ميشوند.

به منظور پيشگيري از خسارت اين آفت روشهاي پيشنهادي در مورد سرخرطومي ريوزوم موزبايد رعايت شود و بوته هاي آلوده را بايد سوزاند. در مراحل اوليه آلودگي ميتوان از سه عدد قرص فسفيدآلمينيومي ۵ گرمي براي هر ساقه كاذب موز استفاده نمود . علاوه بر اين، استفاده از گرانول كاربوفوران به ميزان ۳/۳۳ گرم به ازا ي هر بوته به منظور حفاظت در مقابل اين آفت و نماتد موز نيز مفيد و مؤثر ميباشد.

كك ها

سه گونه كك شامل Nodostoma sp، N. viridipennis و Colaspis hypoohlora از روي موزدر هند گزارش شده اند. حشرات كامل از برگهای جوان و ميوهها تغذيه ميكنند و برگهای مركزي خسارت زيادي ميبيند. حشرات كامل اپي كارپ ميوههاي جوان را خراش داده و با لكه دار كردن سطح ميوه باعث عدم بازار پسندي آنها ميگردند. حشرات كامل در ماههاي فروردين و ارديبهشت ظاهر شده و تا اواخر شهريور ماه به فعاليت خود ادامه ميدهند و حداكثر خسارت آفت در ماههاي مرداد و شهريور است.

كنترل

اقدامات بهداشتي و زراعي مناسب ميتواند از ظهور اين آفت جلوگيري نمايد. سمپاشي با محلول ۰/۵ درصد آ ندوسولفان يا ۰/۱ درصد كارباريل در صورت آلودگي شديد توصيه شده است. اولين سمپاشي بايد در مرحله خروج ساقه و دومين سمپاشي دو هفته بعد انجام شود.

شته موز

اين آفت در كشورهاي استراليا، سريلانكا و هند وجود دارد و ازآفات قرنطين هاي كشور ميباشد. اين حشره ناقل بيماري ويروسي بانچي تاپ، بيماري كاردامون و بيماري موزائيك آموموم است. اين حشره معمولاً در كلني هاي كوچك تا خيلي بزرگ از حشرات كامل ماده بي بال، زنده زاي بالدار و پوره ها روي بوته موزمشاهده شده؛ ولي جمعيت حشرات كامل ماده بي بال بيشتر است. اين شته در قاعده ساقه، در قسمت انتهاي ساقه و محورهاي برگ موز ديده ميشود. در جمعيت هاي بالا ممكن است روي برگهاي تازه و جوان نيز ديده شود. در اين حالت غالباً در سطح زيرين برگها و در دو طرف رگبرگ يا در قسمت نوك برگ و همچنين روي برگهاي باز نشده ديده ميشوند. حشرات كامل ماده بي بال و به صورت پارتنو ژنز توليد مثل كرده و پوره ميزايند. حشره نر در اين گونه ديده نشده است. طول دوره پورگي  ۹-۸ روز و طول عمر حشرات كامل ۲۷-۲۳ روز است.

كنترل

سمپاشي با سموم سيستميك مانند ديمتوات، متيل ديمتون، تيومتون و فسفاميدون براي كنترل و پايين آوردن جمعيت اين حشره روي بوته موز توصيه شده است

تريپس برگ

اين آفت علاوه بر موز به زردچوبه نيز خسارت ميزند. علائم خسارت شامل پيچيدگي، زردشدن و نهايتاً خشكيدگي برگ ها ميباشد. ها برگ نميتوانند رشد كنند يا اين كه رشد آنها بسيار كند و ضعيف خواهد شد.

كنترل

گردپاشي با كارباريل ۱ درصد و مونوكرونوفوس ۰/۰۳ درصد بر عليه اين آفت موثر است.

مورچه سفيد

موريانه ها يا مورچه هاي سفيد حشراتي اجتماعي هستند كه با هم به صورت اجتماعاتي از نرهاي بالغ، ماده ها و كارگرهاي عقيم و سربازان زندگي ميكنند. اين حشرات در مناطق گرم و معتدل يافت ميشوند. كالوترميتيده گروه بزرگي از موريانه هاي چوبخوارند كه بدون كارگر واقعي ميباشند؛ اما داراي كارگران كاذب هستند. اين حشرات روي ريزوم هاي جوان موز تغذيه ميكنند.

كنترل

اختلاط سموم مجاز قابل كاربرد در خاك قبل از كاشت موز توصيه مي .دشو در هند سمپاشي خاك با ليندين و استفاده از اين سم همراه با آب آبياري استفاده ميگردد.

شپشك ها

شپشكهاي Aspidiotus destructor, A. cyanophyllisign, A. cydoniae و A. transparens  از راسته Diaspididae و خانواده Diaspididae هستند. حشرات كامل ماده داراي بدن نرم و كوچك كه به صورت آزاد در زير سپر مومي شكلي كه به وسيله بدن حشرات ترشح ميشود، زندگي ميكنند. شپشك های نر بدني كشيده تر و كوچكتر از حشرات كامل ماده دارند. حشرات كامل ماده داراي بدن پهن، مسطح و ديسك مانند هستند. اين حشرات به صورت دوجنسي يا پارتنو ژنز توليدمثل ميكنند. شپشك هاي مذكور علاوه بر موز، به نارگيل نيز خسارت ميزنند.

كنترل

سمپاشي با حشره كش هاي سيستميك و يا ديمتوات توصيه شده است.

سوسك برگخوار  Nodastoma subcostatum

سوسك ي برگخوار و ميوه خوار برگ و ميوه موز را ميجوند و خسارت آنها در طي ماه هاي مرداد تا مهر شديد است. ارقام موز آلپان، كامپا و مالبهنگ به اين آفت حساس هستند.

اين سوسك ها داراي بدن بيضي شكل، محدب و به رنگ متاليك تا زرد توأم با لكه هايي روي بدن ميباشند كه با داشتن پيش قفس سينه باريك ها تر از بالپوش و پاهاي غير فشرده قابل تشخيص هستند.

كنترل

انجام عمليات شخم و سمپاشي با سموم مناسب مؤثر است .

کرم برگخوار

پروانه بالغ به رنگ قهوه اي همراه با الگوي پيچيدهاي از خطوط كرم رنگ در بالهاي جلويي است. رنگ بالهاي عقبي سفيد نقره اي بوده و طول بالها حدود ۴ سانتيمتر ميباشد. لارو به رنگ قهوهاي مايل به سبز كم رنگ با نوارهاي تيره ميباشد. لاروهاي جوان ابتدا از سطح زيرين برگ تغذيه ميكنند و سپس در هنگام شب بر روي برگهاي موزبه تغذيه ادامه ميدهند و درون خاك به شفيره تبديل ميشوند.

كنترل

جمع آوري و از بين بردن كرمها و قسمتهاي آسيب ديده گياه، شخم تابستانه، استفاده از تله نوري، سمپاشي با آزينفوسمتيل،كلروپيروفوس

و B.t و همچنين كنترل بيولوژيك با انتشار زنبورهاي Telenomus remus و T. spodoptera براي كنترل اين آفت توصيه شده است.

تريپس گل

اين حشره ها به برگ ها، گل ها و ميوه حمله مي كند و سبب زنگار سطح پوست ميوه ميگردد.

شاخكها ۶ تا ۹ مفصلي، با اندام هاي حسي مخروطي شكل ساده يا خميده است. آخرين مفصل شاخك بلند نبوده و سطح پشتي بدن حشره مشبك نيست. پيش پنجه بعضي اوقات داراي يك زائده ناخن مانند است. سيكل زندگي اين حشره در طي مدت ۲۱-۱۱ روز كامل ميشود. ها اين گونه از موزكاري های منطقه بلوچستان در سال۱۳۸۵ گزارش شده است.

كنترل

سمپاشي با حشره كش دي متوات به غلظت ۰/۰۳ درصد عليه اين آفت مؤثر است.

مگس میوه

مگس هاي ميوه حشراتي با اندازه متوسط و داراي لكه يا نوارهايي روي بال ميباشند. اين حشرات خيلي مهم هستند؛ زيرا لارو بسياری از گونه هاي آنها گياهخوارند. اهميت اين مگس ها در موز به خاطر خسارت آنها به ميوه هاي تازه موزميباشند كه با تخمگذاري درون ميوه و تغذيه مستقيم لاروها و حشرات كامل از گوشت ميوه سبب خسارت و كاهش كيفيت آن ميشوند.

اين آفت همچنين به انبه و گواوا نيز خسارت ميزنند كه از بلوچستان گزارش شده است.

كنترل

استفاده از تله هاي فرموني با متيل اوژينول و تله هايي با رنگ زرد، ماده توزيع كننده نئوپان و ماده كشنده روغن با دوز ۶ ميليليتر براي شكار اين آفت در باغات انبه بلوچستان مناسب گزارش شده است.

آنچه كه يك باغدار بايد بداند:

– پوسيدگيهاي قارچي و باكتريايي ميوه موزدر اثر خسارت آفات به ميوه نفوذ كرده و خسارت ميزنند.

– پيشنهاد ميشود كه با كنترل جدي آفات به ويژه مگس ميوه و در نتيجه با جلوگيري از زخمي شدن ميوه از فعاليت قارچ ها و باكتريهاي بيمارگر و فرصت طلب جلوگيري شود.

– سرخرطوميهاي موز از جمله مهمترين عوامل محدود كننده توليد اين محصول هستند كه براي كشور قرنطينهاي هستند و بايد از ورود آنها جلوگيري نمود.

– به كارگيري روشهاي كنترل شيميايي و زراعي و كاربرد تلههاي فرموني به صورت تلفيقي براي كاهش خسارت آفات موز ضروري است.

– از سموم شيميايي كم خطر براي كنترل آفات موز استفاده گردد.

– در صورت نياز به كنترل شيميايي رعايت دوره كارنس سم ضروري است.

 

بيشتر بخوانيد:

افزایش ۲۰ درصدی استفاده از عوامل بیولوژیک برای کنترل آفات گیاهی

 

۰%

امتیاز کاربر: ۲.۸ ( ۱ نتایج)
نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا