تعطیلی موزه کشاورزی قزوین یا تسویه حساب شخصی؟

در سال‌های ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۷ هجری قمری در دوران مشروطه محمدولی‌خان تنکابنی رئیس‌الوزرا دوره قاجار عمارتی شبیه کاخ چهلستون قزوین برای خود ساخت که به «عمارت سپهدار» معروف شد، محمدولی خان تنکابنی یکی از شخصیت‌های برجسته دوران قاجار بود که عمارتی شاهانه، به روایتی بزرگ‌ترین ساختمان کوشکی ایران و به یک روایت دیگر دومین ساختمان بزرگ کوشکی ایران را با ۱۴۰۰ متر زیربنا برای خود تأسیس کرد.

عمارت سپهدار دو طبقه مجزا دارد، در سمت شمال و جنوب این عمارت ۵ ستون و در قسمت شرق و غرب آن نیز ۷ ستون وجود دارد، نمای عمارت سپهدار از آجر و چهارچوب‌های آن از چوب‌های بسیار نفیس و قدیمی ساخته‌شده‌اند.

بعد از جنگ جهانی اول نظامیان روس و انگلیس عمارت را از آن خود کردند، اما بعد از مدتی مالیاتش را نداند و عمارت توسط دولت غصب و به اداره کشاورزی رسید؛ از آن زمان تاکنون این عمارت در اختیار جهاد کشاورزی قرار دارد، عمارت در سال ۸۹ به موزه کشاورزی قزوین تبدیل شد که با توجه به وسعت بزرگ‌ترین موزه کشاورزی کشور بود!

نگاهی به بزرگ‌ترین موزه کشاورزی کشور

موزه کشاورزی درواقع باهدف نشان دادن زندگی باغداران و دامداران طراحی‌شده بود، در طبقه همکف یک تراکتور قدیمی قرار داده بودند، زیر راه‌پله چوبی، انواع خم و تغار و صندوق‌های چوبی حمل محصولات کشاورزی کنار هم قرارگرفته بودند، در طبقه دوم انواع کدوها، فلفل‌ها، لوبیاها، ذرت‌ها و دیگر بذرهای کشاورزی روی میزهای چوبی به نمایش گذاشته‌شده بود، اتاق‌ها نیز از انواع سماور، منقل، پنجره‌های ارسی و گلیم پوشانده شده بودند، کوزه‌ها، غربال‌ها، دیگ‌ها، صندوق آهنی حمل انگور و تبرها و تیشه‌ها، صندلی‌های لهستانی، ارسی‌ها و پنجره‌های قدیمی، فندک‌ها و چاقوها، چراغ‌های قدیمی، اتو و زنگ‌های زورخانه‌ای، وسایل خوشنویسی و کاغذهای دست‌ساز، آلات و ادوات کشاورزی سنتی و ملزومات باغی ازجمله سم‌پاشی، گاوآهن، خرمن‌کوب، ترازو، حوزهای سنگی جهت آبش خور چهار پایان در باغستان‌های سنتی، انواع داس، اره، ظروف مسی، کوزه‌های سفالی، قفل و شیرآلات و سنگ‌های آسیاب نشان از زندگی کشاورزان داشت و تصاویری از زندگی کشاورزان روی دیوارها نصب‌شده بود.

موزه کشاورزی قزوین با مشارکت سازمان‌های میراث فرهنگی و جهاد کشاورزی و اعتباری بالغ‌بر ۷۰۰ میلیون تومان راه‌اندازی شد و حالا پس از گذشت ده سال این موزه تعطیل و عمارت با حکم قضایی توسط جهاد کشاورزی تصرف شده است.

به خاطر دست‌اندازی جهاد کشاورزی موزه را جمع کردم!

مرتضی تدین، مجموعه‌دار ابزار کشاورزی که از سال ۸۹ مسئولیت موزه را برعهده‌گرفته است، در واکنش به خبر تعطیلی موزه کشاورزی، می‌گوید: چند سالی بود که جهاد کشاورزی درب اصلی موزه را بسته بود و اجازه ورود به بازدیدکنندگان را نمی‌داد، افراد مختلف برای ورود به موزه باید از درب اصلی ساختمان باغستان وارد می‌شدند که عموماً حراست از ورود آن‌ها ممانعت می‌کرد، درواقع دو سال است که جهاد کشاورزی این موزه را با محدود کردن بازدیدکنندگان تعطیل کرده است، از تابستان ۹۸ حتی یک بازدیدکننده نداشتیم و به‌طور کل موزه تعطیل بود.

وی تأکید می‌کند: از سوی دیگر هیچ تابلوی مشخصی برای این موزه وجود ندارد، حتی امکانات اولیه به موزه نداده بودند، خودم با هزینه شخصی و با تلاش‌های زیادی برق و تلفن برای موزه مهیا کردم، بعد از گذشت ده سال هنوز هم موزه آب و سرویس بهداشتی ندارد، درگذشته نظافت و هزینه کارمند را جهاد کشاورزی تقبل کرده بود اما در دوره مدیریت جدید این‌ها حذف شد، مدیریت قبلی میراث فرهنگی نیز اینجا را به دوربین تجهیز کرد اما دیگر حمایتی صورت نگرفت.

این مجموعه‌دار ابزار کشاورزی می‌گوید: من عاشق جمع‌آوری ابزار کشاورزی و ابزار قدیمی هستم، سال ۸۹ رئیس جهاد کشاورزی وقت، من را دعوت کرد و به‌صورت شفاهی از من خواست که ابزارم را به اینجا منتقل کنم بدون این‌که قراردادی منعقد کنیم، میراث فرهنگی نیز ابزار محدودی داشت که به موزه اضافه کرد.

وی بیان می‌کند: با توجه به این‌که بیش از ۸۰ درصد ابزار شخصی و متعلق به من بود کلید و مسئولیت موزه را به من سپردند، در همه جای دنیا و در تمام موزه‌ها کلید موزه در دست مدیریت آن است، هرزمانی که با من تماس گرفتند درب موزه را برایشان باز کردم حتی ساعت ۱۱ شب، اگر میهمان ویژه داشتند موزه را برایشان مهیا می‌کردم تا بازدید کنند، از طرفی هرروز از ساعت ۸ صبح تا ۱۴ موزه برای بازدیدکنندگان به‌صورت رایگان باز بود، اگرچه من تمایل داشتم در طول روز باز باشد اما باید با ساعات کاری جهاد کشاورزی درب موزه را باز می‌کردیم.

جهاد کشاورزی و میراث فرهنگی در تلاش هستند موزه بسته شود

تدین یادآور می‌شود: به‌طور میانگین در ایام عید روزانه ۵۰۰ تا هزار نفر بازدیدکننده حتی توریست‌های خارجی داشتیم که دفتر بازدیدکنندگان این امر را تأیید می‌کند، اما بیش از یک سال است که رئیس جدید جهاد کشاورزی کارشکنی می‌کند و عملاً درب موزه را به روی بازدیدکنندگان بسته است.

وی خاطرنشان می‌کند: از سال ۸۹ موزه با توافقی که بین جهاد کشاورزی و میراث فرهنگی کشور امضا شد شروع به کار کرد، اما حالا جهاد کشاورزی و میراث فرهنگی استان باهم در تلاش هستند که موزه بسته شود، امید ما سازمان میراث فرهنگی بود اما میراث فرهنگی ابزار خود را جمع‌آوری کرد و به ما گفت شما هم جمع کنید.

مدیر موزه کشاورزی قزوین تأکید می‌کند: صفری رئیس قبلی جهاد کشاورزی به موزه کشاورزی باوجود ۱۹۰۰ ابزار و ادوات کشاورزی و دامداری افتخار می‌کرد، ما نه‌تنها ابزار را به نمایش گذاشته بودیم بلکه در ایام نوروز با تهیه غذا بر روی گردسوز یا عرق‌گیری عرقیات مردم را با آداب روستاهای قزوین آشنا می‌کردیم، بخشی از وسایل نیز مربوط به سبک زندگی کشاورزان و دامداران بود.

وی عنوان می‌کند: برای نگهداری وسایل جایی ندارم ممکن است برخی از ابزار به دلیل نداشتن جا از بین برود، البته میراث فرهنگی پیشنهاد داده است که وسایل را در یک مغازه‌ای در سعدالسلطنه به نمایش بگذاریم اما توجه نمی‌کنند که حجم ابزار حداقل ۴ مغازه نیاز دارد، اگرچه ده سال زحمت بی‌ثمر من را خسته کرده است و این دندان لق را می‌خواهم دور بیندازم.

می‌خواهیم موزه جدید کشاورزی ایجاد کنیم!

فاطمه خمسه رئیس جهاد کشاورزی استان قزوین در این خصوص به ایسنا می‌گوید: موزه کشاورزی که به موزه باغستان معروف است در دهه ۸۰ راه‌اندازی شده است تا بتوانیم ادوات کشاورزی و باغداری را به نمایش بگذاریم، میراث فرهنگی و جهاد کشاورزی همکاری خوبی کردند و آقای تدین به‌عنوان مدیر موزه انتخاب شد.

وی ادامه می‌دهد: در سنوات مختلف درب سازمان باغستان باز بود و مردم از موزه بازدید می‌کردند، این عمارت ملک جهاد کشاورزی است اما عملاً از سال ۹۷ تاکنون آقای تدین از ملک بهره‌برداری شخصی می‌کرد، میراث فرهنگی و جهاد کشاورزی نمی‌توانست این فرد را قانع کند که در ایام عید و تعطیلات درب موزه را باز کند و هر وقت که خودش دوست داشت، درب موزه را باز می‌کرد و به ما اجازه ورود نمی‌داد حتی در مواقعی که ما مهمان ویژه کشوری داشتیم نتوانستم وی را پیدا کنیم و پشت درب قفل‌شده ماندیم و به خودمان اجازه نمی‌دادیم درب را بشکنیم.

رئیس جهاد کشاورزی استان قزوین می‌گوید: عملاً درب موزه بسته بود و موزه در ید قدرت بهره‌بردار قرار داشت، مشکل ما با فرد بود چراکه در ساعت غیر اداری کارهای غیرقانونی در این فضا انجام می‌داد، ما به‌منظور صیانت از حقوق بیت‌المال با مستنداتی که داشتیم توانستیم حکم تخلیه اموال این فرد را بگیریم.

وی تأکید می‌کند: ما به دنبال بستن موزه نیستیم، بهره‌بردار با ما همکاری نمی‌کرد و صرفاً از این فضا استفاده شخصی می‌کرد بنابراین ما به‌منظور حفظ آثار باستانی در تلاش هستیم که بهره‌بردار جدیدی برای موزه کشاورزی بیاوریم و موزه‌ای در شأن استان ایجاد کنیم.

میراث فرهنگی برای موزه تصمیم می‌گیرد

خمسه تأکید می‌کند: چندین جلسه با وی برگزار کردیم که با توجه به سن بالا اگر نمی‌توانی به موزه رسیدگی کنی کلید را تحویل بده تا بهره‌بردار را تغییر دهیم اما نپذیرفت، ما تلاش می‌کنیم با تغییر بهره‌بردار اتفاقات خوبی رقم بزنیم، هرچند این ملک در تملک جهاد کشاورزی است اما میراث فرنگی می‌تواند به نحو احسن از ملک بهره‌برداری کند.

رئیس جهاد کشاورزی استان قزوین اظهار می‌کند: ساختمان جزو آثار تاریخی و قابل‌دیدن است بااین‌حال مجبور هستیم وسایل را احیا کنیم، تلاش می‌کنیم از روستاهای مختلف و کشاورزان پیشرو کمک بگیریم تا موزه را احیا کنیم، درگذشته هم عملاً موزه نداشتیم چراکه درب موزه قفل بود، درحالی‌که اعتبارات موزه ازجمله آب، برق، تلفن، نظافت، حراست و حفاظت از طریق جهاد کشاورزی تأمین می‌شد.

وی در پاسخ به این سؤال که چه برنامه‌ای برای موزه کشاورزی دارید، تأکید می‌کند: قرار است جلسه‌ای با میراث فرهنگی بگذاریم و با نگاه کشاورزی موزه را احیا کنیم، برخی از وسایل مربوط به روستا است و مربوط به بخش کشاورزی نیست باید منتظر تصمیم آقای خزائلی باشیم که ببینیم چه تصمیمی برای موزه می‌گیرد.

جهاد کشاورزی حکم قانونی دارد، ما مطیع قانونیم

علیرضا خزائلی، مدیرکل میراث‌فرهنگی استان قزوین نیز این تخلیه موزه را قانونی و بنابرحکم قضایی می‌داند و می‌گوید: عمارت تاریخی سپهدار از بناهای تحت پوشش سازمان جهاد کشاورزی استان است، با توجه به اینکه عمارت تاریخی سپهدار در اختیار سازمان جهاد کشاورزی قرار دارد، از مدت‌ها قبل درخواست تخلیه این عمارت و انتقال موزه باغستان به مکانی دیگر توسط این سازمان مطرح‌شده بود و درنهایت حکم تخلیه آن با رأی محاکم قضایی صادر شد.

خزائلی بیان می‌کند: ما با احترام به حقوق سازمان جهاد کشاورزی در انتخاب کاربری مناسب برای بنای تاریخی تحت پوشش خود و همچنین تمکین از رأی قضایی، با تخلیه موزه و انتقال اشیا به فضایی مناسب تا اتخاذ تصمیم قطعی برای مکان جدید موزه موافقت کردیم.

وی یادآور می‌شود: راه‌اندازی موزه باغستان در مکان جدید رویکرد جدی ما است که به دلیل شرایط موجود در خصوص شیوع کرونا روند راه‌اندازی و تجهیز آن با کندی مواجه شده و از سرمایه‌گذار این موزه نیز دعوت می‌شود تا مجموعه خود را در کنار اشیای موجود به نمایش درآورد.

به گزارش ایسنا در حالی مدیران میراث فرهنگی و جهاد کشاورزی اقدام به تخلیه موزه کشاورزی استان قزوین کرده‌اند که به معنای واقعی هیچ برنامه‌ای برای آن ندارند، نه ابزاری برای نمایش باقی‌مانده است و نه برنامه جدی برای عمارت سپهدار مطرح است، گویا تخلیه موزه کشاورزی قزوین تسویه‌حساب شخصی است تا ید قدرت را از بهره‌بردار بگیرند و سپس فکر کنند که چگونه می‌توانند موزه را احیا کنند، موزه کشاورزی بزرگ‌ترین موزه کشاورزی کشور بود که درگرو بی‌تدبیری مسئولین در حال حاضر به تعدادی اجناس عتیقه و قدیمی در پشت وانت‌ها تبدیل‌شده است.